Η εικόνα του κτηρίου τα τελευταία χρόνια Αμεσα σωστικά μέτρα για το κτήριο του «Ελληνικού Ωδείου», στην οδό Φειδίου 3, του οποίου τμήμα το...
 |
| Η εικόνα του κτηρίου τα τελευταία χρόνια |
Αμεσα σωστικά μέτρα για το κτήριο του «Ελληνικού Ωδείου», στην οδό Φειδίου 3, του οποίου τμήμα του νότιου τοίχου κατέρρευσε χθες, αναλαμβάνει το ΥΠΠΟΑ. Το ιστορικό μνημείο, χωρίς συντήρηση και χρήση για 50 χρόνια, βρίσκεται σε εξαιρετικά κακή κατάσταση διατήρησης.
Το κτήριο, το οποίο ανήκει στην κυριότητα του ΕΦΚΑ, παραχωρήθηκε προς χρήση στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, με τον συντονισμό των Υπουργών Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστή Χατζηδάκη και τη διοίκηση του ΕΦΚΑ. Για την αποκατάστασή του εκπονούνται τάχιστα οι μελέτες, το κόστος των οποίων καλύπτεται από ιδιώτη χορηγό, με στόχο η αποκατάσταση του κτηρίου να ενταχθεί για χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ 2021-2027.
Η αποκατάσταση του κτηρίου του «Ελληνικού Ωδείου» εντάσσεται στο πρόγραμμα πολιτικής του ΥΠΠΟΑ για τη διάσωση και ανάδειξη σημαντικών κτηρίων της Αθήνας, με αρχιτεκτονική και ιστορική σημασία, όπως οι Οικίες Κωλέττη, Παλαμά και το Μουσείο Ελύτη.
 |
| Η κατάσταση του κτηρίου σήμερα. |
 |
| Το εσωτερικό του κτηρίου. |
Το αρχικό κτήριο του 1836, έργο του Αυστριακού αρχιτέκτονα K. Roesner σε επίβλεψη του Γερμανού αρχιτέκτονα Gustav Adolph Lueders, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα δείγματα της αρχιτεκτονικής της πρώτης οθωνικής περιόδου. Την περίοδο εκείνη τέθηκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη της νεοκλασσικής αρχιτεκτονικής, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Ευρώπη.
Στην ιστορική του πορεία, εκτός από οικία γνωστών οικογενειών (Prokesch von Osten, Τοσίτσα, Α. Schliemann Μελά) το κτήριο αποτέλεσε τη στέγη του «Ελληνικού Ωδείου» στο οποίο φοίτησε η Μαρία Κάλλας. Σήμερα, έχει σε μεγάλο μέρος του καταστραφεί από επανειλημμένες πυρκαγιές και από την διαδικασία της κατάσβεσης, καθώς και από την έκθεσή του στα καιρικά φαινόμενα.
 |
| Το κτήριο την εποχή της ακμής του. © Μουσείο Μπενάκη |
Αμέσως μόλις συνέβη η κατάρρευση του τμήματος της τοιχοποιϊας, μετέβη επιτόπου κλιμάκιο της Διεύθυνσης Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ, το οποίο πραγματοποίησε αυτοψία και προχώρησε σε εκτίμηση των άμεσων σωστικών ενεργειών που απαιτούνται για την αποκατάσταση της ετοιμορροπίας. Σε συνεννόηση με την ιδιοκτησία του κινηματογράφου «Ιντεάλ», στον οποίο προκλήθηκαν περιορισμένες ζημιές, προχωρά άμεσα η αποκατάστασή τους, καθώς και τα σωστικά μέτρα.
Ο Στέφανος Καβαλλιεράκης θρηνεί για την κατάρρευση του Ωδείου Αθηνών: «Κατέρρευσε όλος ο 19ος αιώνας»
Ο Διευθυντής του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών-Ιδρύματος Βούρου Ευταξία, Στέφανος Καβαλλιεράκης, αποκαλεί «έγκλημα» την εγκατάλειψη και κατάρρευση του Ωδείου Αθηνών, στο κέντρο της πόλης, και υπενθυμίζει την ένδοξη ιστορία του, από το 1893, όταν χτίστηκε ως οικία του τότε πρέσβη της Αυστρίας.
 |
| Η ερειπωμένη οικία Πόρκες-Όστεν, το μετέπειτα Ωδείο Αθηνών. |
«Η κατάρρευση της οικίας του Αυστριακού πρέσβη Πρόκες Οστεν χθες στη Φειδίου είναι ένα από τα μεγάλα εξακολουθητικά εγκλήματα του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Ένα από τα σημαντικότερα σπίτια του 19ου αιώνα, ένα σπίτι όπου έλαβαν χώρα μερικες από τις σημαντικότερες συναντήσεις συγκρότησης του αφού ο πρεσβης ήταν και ο πρώτος Πρόεδρος του Καθολικού συμβουλίου στην Αθήνα κατέρρευσε όπως τελικά κατέρρευσε όλος ο 19ος αιώνας από την καταστροφή των κομψοτεχνηματων του αθηναϊκού κλασικισμού μέχρι και την Πανεπιστημίου δηλαδή του κεντρικού άξονα της πρώτης πρωτεύουσας».
Η Αθήνα του Όθωνα
Με την ανάρτησή του ο Στέφανος Καβαλλιεράκης υπενθυμίζει την ένδοξη ιστορία του σπιτιού. Το 1833, η Αντιβασιλεία του Όθωνα μεταφέρει την έδρα της από το Ναύπλιο στην Αθήνα. Ήδη λίγους μήνες νωρίτερα, είχε ξεκινήσει η εγκατάσταση αξιωματούχων, ένας εκ των οποίων ήταν ο απεσταλμένος της αυστριακής κυβέρνησης για τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα την περίοδο της Επανάστασης, στρατιωτικός κ περιηγητής, Anton Prokesch - Osten με την ιδιότητα πια του πρέσβη της Αυστρίας, στο αναγνωρισμένο ελληνικό κράτος.
Αφού πέρασαν δύο χρόνια από την εγκατάσταση του πρέσβη Πρόκες στην Αθήνα, ο ίδιος προχώρησε στην οικοδόμηση οικίας, η οποία θα φιλοξενούσε επίσης και την πρεσβεία της Αυστρίας. Η θέση που επιλέχθηκε σε ένα από τα περιβόλια ανατολικά της πόλης, στη σημερινή οδό Φειδίου 3, ασφαλώς δεν ήταν τυχαία. Η κατοικία θα βρισκόταν σε κοντινή απόσταση από τα ανάκτορα, των οποίων η θέση, επάνω στο λόφο του Αγίου Αθανασίου, στο σημερινό Σύνταγμα, δεν απείχε πολύ από την κατοικία του.
 |
| Δεξιά η οικία Πρόκες-Όστεν. Χτίστηκε μέσα στα περιβόλια της σημερινής οδού Χαριλάου Τρικούπη. |
Το σπίτι χτίστηκε το 1836/1837 σε ένα οικόπεδο 10.000 μ2 περίπου, έχοντας λάβει δάνειο από τον Έλληνα τραπεζίτη Σίμωνα Σίνα στη Βιέννη και από μια τράπεζα στην Τριέστη. Το ιδιόκτητο περιβόλι του Πρόκες είχε έκταση περίπου 10 στρέμματα, μέγεθος που φαντάζει αδιανόητο στη σύγχρονη μορφή της πόλης, και απλωνόταν μεταξύ των σημερινών οδών Ακαδημίας, προς την οποία είχε μέτωπο το κτίριο, Χαριλάου Τρικούπη και Πανεπιστημίου. Αλλά και η ίδια η κατοικία είναι από τα πρώτα μεγάλα οικοδομήματα της νέας εποχής, που αποκτά η Αθήνα. Το πολυτελές μέγαρο με τους τρεις ορόφους, τα πολλά και με εξαιρετικές οροφογραφίες διακοσμημένα δωμάτια αλλά και τα βοηθητικά κτίσματα στον περιβάλλοντα χώρο του, τραβά τα βλέμματα των περιοίκων, τη στιγμή που μέσα στην πόλη υπάρχουν κυρίως πρόχειρες οικοδομές, χαμόσπιτα και ερείπια.
Κάποια χρόνια αργότερα, το 1844, ο Πρόκες-Όστεν προσπάθησε να πουλήσει ή να ενοικιάσει το σπίτι στην Αυστριακή κυβέρνηση, ως έδρα της Αυστριακής Πρεσβείας. Στην αίτησή του προς τον Μέττερνιχ, περιγράφει το σπίτι:
Το σπίτι καλύπτει 540 τ.μ. και έχει τρεις ορόφους.
27 δωμάτια, 2 αποθήκες με αψίδα, 2 υπόγεια, 2 κουζίνες, ένα μπάνιο.
Τα εξωτερικά κτίρια καλύπτουν 344 τ.μ. και περιλαμβάνουν:
Στάβλους για 8 άλογα, χώρο για άμαξα, διαμέρισμα για τον κηπουρό και πλυσταριό.
Ο στάβλος και το πλυσταριό έχουν δική τους περιφραγμένη αυλή με αποθήκη ξύλου και κάρβουνου, χώρο πάγου, κοτέτσι και περιστερεώνα
Στον κήπο υπάρχει θερμοκήπιο και τέσσερις στέρνες…
Ένα καλλιτεχνικό σαλόνι στην Αθήνα του 19ου αιώνα
Ο Άντον Πρόκες-Όστεν και η σύζυγός του Ιρένε (Irene Kiesewetter von Wiesenbrunn) δέχονταν χρόνο με το χρόνο επισκέπτες από την Ευρώπη, προσφέροντας ένα ζωντανό σαλόνι «σα να βρίσκονταν στη Ρώμη ή τη Βιέννη και όχι στην Ελλάδα». Η Ιρένε Πρόκες-Όστεν, κόρη του Αυστριακού ιστορικού της μουσικής Ραφαήλ Γεωργίου Κισεβέττερ (Raphael Georg Kiesewetter), συνήθως έπαιζε μουσική κάθε Τρίτη και αναφέρεται επανειλημμένα από όσους έγραφαν για τα ταξίδια τους στην Αθήνα ως η ψυχή του σπιτιού.
Στη συνέχεια, η οικία Πρόκες-Όστεν άλλαξε πολλά χέρια ώσπου από το 1919 μέχρι το 1971 λειτούργησε ως έδρα του Ελληνικού Ωδείου, στο οποίο φοίτησε και η Μαρία Κάλλας, το οποίο μετατράπηκε σε «Θέατρο Ελληνικού Ωδείου» και στη συνέχεια «Θέατρο Tέχνης». Σήμερα, έχει σε μεγάλο μέρος του καταστραφεί από επανειλημμένες πυρκαγιές και από την διαδικασία της κατάσβεσης, καθώς και από την έκθεσή του στα καιρικά φαινόμενα.
 |
| Aκόμη και η ταμπέλα «Ελληνικόν Ωδείο» έχει πλέον καταστραφεί. Εδώ φοίτησε η Μαρία Κάλας. |
Το μέγαρο του Πρόκες - Όστεν υπάρχει σήμερα ερειπωμένο στην οδό Φειδίου 3 και ανήκει στο Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης και της Κτηματικής Τράπεζας της Ελλάδας από το 1934. Διασώθηκε από ανοικοδόμηση με απόφαση του ΥΠΠΟ του 1996 ως έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο, μετά από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων και πέρασε στην ιδιοκτησία του, θεωρούμενο «σημείο αναφοράς που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πρώτη Οθωνική περίοδο». Όπως επισημαίνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βιέννης Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, «ο σημερινός θεατής του είναι αδύνατο να φαντασθεί πόση ελληνική ιστορία και πόση μουσική έζησε εκεί μέσα».
 |
| «Ο σημερινός θεατής του είναι αδύνατο να φαντασθεί πόση ελληνική ιστορία και πόση μουσική έζησε εκεί μέσα», έγραψε ο καθηγητής Πολυχρόνης Ενεπεκίδης. |
«Ολόγυρα στην οδό Φειδίου, η κίνηση στους δρόμους είναι ζωηρή. Το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, ακριβώς δίπλα, με την τσιλλερική αρχοντιά του, σπάει λίγο τη μουντάδα αλλά δεν καταφέρνει και πολλά. Το κτίριο του «Ελληνικού Ωδείου», όπως το ξέρει ο περισσότερος κόσμος, μας θυμίζει πάντα ότι αυτή η χώρα έχει πολύ χοντροκομμένα κριτήρια και σαφώς μια πολύ περιορισμένη άποψη για την αστική ιστορία. Αλλωστε η οδός Γενναδίου δεν οδηγεί πλέον στη Γεννάδιο Σχολή στην οδό Ακαδημίας. Στη θέση της είναι εδώ και χρόνια ένα συγκρότημα γραφείων. Κι όμως, η Αθήνα έχει ακόμη ιστορίες να διηγηθεί αλλά ποιος να τις ακούσει; Μοιάζει πλέον με ανέκδοτο», έγραφε ο δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος, ήδη από το 2008.
Πηγή: ΥΠΠΟΑ, iefimerida
Δεν υπάρχουν σχόλια