Η Ποικίλη Στοά στο φως

Αριστερά, όπου διακρίνονται οι δύο εκσκαφείς, βρισκόταν πριν από λίγες ημέρες ένα κτίριο, κάτω από το οποίο κρύβεται πιθανότατα τμήμα της Πο...

Αριστερά, όπου διακρίνονται οι δύο εκσκαφείς, βρισκόταν πριν από λίγες ημέρες ένα κτίριο, κάτω από το οποίο κρύβεται πιθανότατα τμήμα της Ποικίλης Στοάς. Η απαλλοτρίωση και η κατεδάφιση του κτιρίου ανοίγουν τον δρόμο για τη συνέχιση των ανασκαφών στην περιοχή. [Credit: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]

Κατηφορίζοντας αυτές τις ημέρες την οδό Ηφαίστου στο Μοναστηράκι, αφήνοντας πίσω του τη βουή των καταστημάτων και των τουριστών, ο επισκέπτης που θα φτάσει στο τέλος του πολυσύχναστου εμπορικού πεζοδρόμου και θα αναμένει να συναντήσει εκείνο το παλιό κτίριο το οποίο έκρυβε για λίγο τον αρχαιολογικό χώρο της Ποικίλης Στοάς, σίγουρα θα βρεθεί προ κάποιας εκπλήξεως: το κτίριο, στο νούμερο 14 της κάθετης οδού Αγίου Φιλίππου, το οποίο κάποτε στέγαζε και καταστήματα εστίασης, δεν υπάρχει πια. Κατεδαφίστηκε προ ημερών, αφού πρώτα είχε αποχαρακτηριστεί από διατηρητέο και είχε απαλλοτριωθεί από το ελληνικό Δημόσιο με δαπάνες της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, προκειμένου αυτή να συνεχίσει, από το ερχόμενο καλοκαίρι, μαζί με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εδώ και χρόνια στο συγκεκριμένο κομμάτι της Αρχαίας Αγοράς.

Η ιστορία αρχίζει τουλάχιστον μία δεκαετία πριν. Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα είχε ζητήσει το 2010 τον αποχαρακτηρισμό του συγκεκριμένου κτιρίου, καθώς και ενός ακόμη, που βρίσκεται στο νούμερο 20 της οδού Αγίου Φιλίππου, στη συμβολή της με την Αδριανού. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Κ» (2.3.2017), όλες οι υπηρεσίες είχαν τότε γνωμοδοτήσει θετικά για τον αποχαρακτηρισμό των δύο κτιρίων, στον οποίο και προχώρησε το υπουργείο Περιβάλλοντος το 2013.

Τα δύο κτίρια ήταν τα μόνα, από τα συνολικά 11 σε εκείνο το σημείο, που δεν είχαν αγοραστεί και κατεδαφιστεί από την Αμερικανική Σχολή ή δεν είχαν απαλλοτριωθεί από το Δημόσιο για λογαριασμό της –πάντα με δικά της έξοδα– προκειμένου να συνεχίσει τις ανασκαφικές εργασίες της, που από τη δεκαετία του 1980 είχαν φέρει στο φως ένα μέρος της Ποικίλης Στοάς. Οι ιδιοκτήτες των δύο κτιρίων, καθώς και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, είχαν προσφύγει τότε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας να ακυρωθεί ο αποχαρακτηρισμός τους, με το επιχείρημα ότι η προτεραιότητα στην ανάδειξη των κλασικών αρχαιοτήτων έπληττε το οικιστικό σύνολο της Πλάκας και την αρχιτεκτονική της. Τελικά όμως το ΣτΕ έδωσε το πράσινο φως για την κατεδάφιση και η απαλλοτρίωση των κτιρίων αποτυπώθηκε σε ΦΕΚ του 2019.

«Αργά αλλά σταθερά, από το 1980 μέχρι το 2006, έχουμε βρει διάφορες πλευρές της Ποικίλης Στοάς, όπως η δυτική, η πίσω και η ανατολική, αλλά το σύνολό της δεν έχει αποκαλυφθεί», λέει ο Κρεγκ Μάουζι, αναπληρωτής διευθυντής των ανασκαφών της Αμερικανικής Σχολής στην Αρχαία Αγορά. «Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήσαμε μερικές ακόμη ανασκαφές στο πρόσθιο μέρος, ωστόσο, το τμήμα που έχει απομείνει τελευταίο είναι πάνω από το μέσο της, γι’ αυτό και το συγκεκριμένο κτίριο ήταν σημαντικό να απομακρυνθεί, ώστε να ξεκινήσουμε ανασκαφές στο κέντρο του χώρου. Στην ουσία, αναζητούμε το βορειοανατολικό τμήμα της Ποικίλης Στοάς. Και είναι συναρπαστικό να μπορέσουμε να μάθουμε τι ιστορία κρύβεται εκεί».

Οπως σημειώνει ο Κρεγκ Μάουζι, οι ανασκαφές που θα πραγματοποιήσει στην περιοχή η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών μαζί με την Εφορεία Αρχαιοτήτων της πόλης των Αθηνών, θα ξεκινήσουν τον Ιούνιο του 2023. Ως συνήθως, θα γίνουν και με τη συμμετοχή εθελοντών φοιτητών από εγχώρια και διεθνή πανεπιστήμια. Εκτός από τα άγνωστα μέρη της Ποικίλης Στοάς, η οποία πήρε το όνομά της από τους ζωγραφικούς πίνακες που κοσμούσαν τους τοίχους της, ενδέχεται να βρεθεί και το Λεωκόριον, το ιερό που οι Αθηναίοι είχαν αφιερώσει κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. στις κόρες του βασιλιά Λεώ και το οποίο βέβαια πιθανόν να βρίσκεται κάτω από το κτίριο που δεν έχει κατεδαφιστεί – η κατάληξη σε μια αμοιβαίως επωφελή συμφωνία με τον ιδιοκτήτη του είναι ένα ζήτημα που εκκρεμεί, τονίζει ο κ. Μάουζι. Σύμφωνα επίσης με πληροφορίες από την Εφορεία Αρχαιοτήτων, στη διάρκεια των ανασκαφών, και σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε έως τώρα, θα γίνει προσπάθεια να διατηρηθούν και τα βυζαντινά κτίρια που θα βρεθούν.

«Εμείς οι αρχαιολόγοι καταστρέφουμε τη σύγχρονη πόλη, κάτι που δεν μας αρέσει στα αλήθεια, για να βρούμε τι κρύβεται από κάτω», καταλήγει ο Κρεγκ Μάουζι, «και κάθε φορά που η Αμερικανική Σχολή αποκτά ένα κτίριο, κάποιοι άνθρωποι πληγώνονται. Οσοι όμως ζουν ή εργάζονται στην κοντινή οδό Αστιγγος, χαίρονται γιατί πλέον έχουν θέα στην Ακρόπολη. Ολα αυτά αλλάζουν την εικόνα της γειτονιάς, όμως σε μερικά χρόνια οι αλλαγές θα έχουν γίνει αποδεκτές σαν κομμάτι της. Και θα υπάρχουν και άλλα σημεία με εκπληκτική θέα, όπως στον δρόμο από το Μοναστηράκι προς το Θησείο: θα σκύβεις πάνω από την περίφραξη και θα βλέπεις την Ποικίλη Στοά, που θα σε εισάγει σε αυτό το κομμάτι της Αρχαίας Αγοράς».

Πηγή: Ν. Ζώης, Καθημερινή