Γιώργος Τσιγάρας, Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας: «Η Θράκη είναι πολύπτυχη και το τμήμα έχει να προσφέρει πολλά πράγματα ακόμ...
Γιώργος Τσιγάρας, Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας: «Η Θράκη είναι πολύπτυχη και το τμήμα έχει να προσφέρει πολλά πράγματα ακόμη στη μελέτη της».
«Ο τόμος δείχνει το παρόν, αλλά διαγράφει και το ερευνητικό μέλλον του τμήματος»
Τριάντα χρόνια λειτουργίας συμπληρώνει φέτος το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ. Με αφορμή την επέτειο το τμήμα εξέδωσε, σε συνεργασία με τον Εκδοτικό Οίκο Κ. & Μ. Αντ. Σταμούλη, τον αφιερωματικό τόμο με τίτλο «Ιστορία Κοινωνία Πολιτισμός – Ερευνητικά ζητήματα και Προκλήσεις» σε επιμέλεια Αικατερίνης Σ. Μάρκου, Ιωάννη Μ. Μπακιρτζή, Άγγελου Παληκίδη και Χριστίνας Παπαγεωργοπούλου.
Για τον περιεχόμενο του τόμου και την ιδέα της δημιουργίας του μίλησε στη συχνότητα του «Ράδιο Παρατηρητής» ο πρόεδρος του Τμήματος κ. Γιώργος Τσιγάρας. Η συζήτηση βεβαίως επεκτάθηκε και στα μελλοντικά σχέδια, αλλά και το διαρκές ενδιαφέρον του Τμήματος για τη μελέτη και τον πολιτισμό της Θράκης.
Ο λόγος στον ίδιο λοιπόν…
ΠτΘ: κ. Τσιγάρα με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τη λειτουργία του το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας εξέδωσε έναν τόμο. Σχεδιάζει το τμήμα κάποια ακόμη δράση;
Γ.Τ.: Ο τόμος αυτός εκδόθηκε με αφορμή τη συμπλήρωσης των τριάντα χρόνων από τη λειτουργία του τμήματος. Είναι ένας καθρέφτης του ερευνητικού και εκπαιδευτικού έργου που συντελείται στο τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας στην Κομοτηνή. Το τμήμα έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, αυτό που ονομάζουμε εμείς διαθεματικότητα ή διεπιστημονικότητα. Είναι ένα τμήμα το οποίο έχει δύο κατευθύνσεις, την ιστορία και την εθνολογία. Είμαστε 23 μέλη ΔΕΠ, υπηρετούμε σε αυτές τις δύο κατευθύνσεις και το σημαντικό είναι ότι χάρη σε αυτή τη διεπιστημονικότητα του Τμήματος έχουμε τη δυνατότητα να αναπτύσσουμε ένα διάλογο, ανθρώπινο, επιστημονικό και ερευνητικό.
Μία ακόμη δράση που θα υλοποιήσουμε είναι η διοργάνωση ενός Colloquium, αρχικά από τα μέλη ΔΕΠ του Τμήματος, το οποίο θα διεξαχθεί από τον Δεκέμβριο μέχρι και τον Μάιο. Σε αυτό το Colloquium είπαμε να μην έχουμε μόνο μεμονωμένες εισηγήσεις μελών του τμήματός μας, αλλά και συνεργασία. Έτσι για παράδειγμα ήδη ο κ. Βαρβούνης με την κ. Μαχά έχουν μια δική τους θεματολογία που θα την αναπτύξουν από κοινού, ο κ. Μιότο με τον κ. Χρύση θα μιλήσουν για τον Ιερό Πόλεμο, τις Σταυροφορίες και το Τζιχάτ στο Ισλάμ, και οι βυζαντινολόγοι ο κ. Χαριζάνης, ο κ. Στρατηγόπουλος και εγώ, θα μιλήσουμε για την Εικονομαχία. Θα υπάρχουν βέβαια και οι μεμονωμένες εισηγήσεις άλλων συναδέλφων. Το Colloquium μας θα είναι διαδικτυακό, και θα είναι προσβάσιμο όχι μόνο στους φοιτητές μας, αλλά και στο ευρύ κοινό. Από του χρόνου προγραμματίζουμε να καλέσουμε στη διοργάνωση και συναδέλφους εκτός του τμήματος μας που θα αναπτύξουν μια θεματολογία, η οποία είναι μέσα στα όρια των επιστημονικών αντικειμένων του τμήματος.
«Οι επέτειοι είναι μια καλή ευκαιρία για μας τους πανεπιστημιακούς να ενδοσκοπούμε»
ΠτΘ: Η έκδοση του τόμου πώς προέκυψε;
Γ.Τ.: Ο τόμος αυτός ήταν μια πρόταση της συναδέλφου και φίλης κ. Κατερίνας Μάρκου, η οποία πρότεινε στη συνέλευσή μας να οργανώσουμε μια εκδοτική ομάδα που αποτελείται από την κ. Μάρκου, την κ. Παπαγεωργοπούλου, τον κ. Μπακιρτζή και τον κ. Παληκίδη. Αυτοί συντόνισαν όλο το έργο, με σημαίνοντα ρόλο αυτόν της κ. Μάρκου, και βγήκε αυτό το αποτέλεσμα. Από εκδοτική, αλλά και από επιστημονική άποψη εγώ είμαι ευτυχής γιατί επί των ημερών της προεδρίας μου βγήκε αυτό το βιβλίο, όπως και παλαιότερα που ήταν πρόεδρος ο Μανόλης Βαρβούνης, στα εικοσιπέντε χρόνια βγήκε ένας ακόμη τόμος. Νομίζω ότι οι επέτειοι είναι μια καλή ευκαιρία για μας τους πανεπιστημιακούς να ενδοσκοπούμε λίγο, να στρεφόμαστε στον εαυτό μας, για να δούμε τι κάνουμε, τι έχουμε κάνει και τι μπορούμε να προσφέρουμε μελλοντικά. Πιστεύω ότι αυτός ο τόμος, στον οποίο συμμετέχουν όχι μόνο τα μέλη ΔΕΠ, αλλά επίσης υποψήφιοι διδάκτορες και μεταδιδάκτορες, είναι ένα πανόραμα όλου του ερευνητικού έργου στο τμήμα. Δείχνει το παρόν, αλλά διαγράφει και το ερευνητικό μέλλον του τμήματος.
Νομίζω ότι εδώ είμαστε προνομιούχοι και θα σας πω γιατί. Πολλές φορές όταν λέω ότι είμαστε προνομιούχοι, υπάρχει μια επιφύλαξη, οι ιστορικοί, οι ανθρωπολόγοι, οι εθνολόγοι ή λαογράφοι στη Θράκη, πολλές φορές με κοιτούν με κάποια αμφιβολία. Γιατί είμαστε προνομιούχοι; Το πανεπιστήμιο είναι στη Θράκη, είναι Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, έχουμε το προνόμιο λοιπόν να μπορούμε να μελετήσουμε, μεταξύ άλλων επιστημονικών ενδιαφερόντων, και την πολιτισμική ιστορία της Θράκης. Έχει μια μεγάλη πολιτισμική ποικιλία η Θράκη με όλες αυτές τις θρησκευτικές και πολιτισμικές παραδόσεις, οι οποίες για μας είναι μια ερευνητική πρόκληση και νομίζω ότι αυτή την πρόκληση καταφέρνουμε να την τιθασεύουμε.
«Το τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας έχει να προσφέρει πολλά πράγματα ακόμη στη μελέτη της ιστορίας και του πολιτισμού στη Θράκη»
ΠτΘ: Υπάρχει ερευνητικό πεδίο στη Θράκη; Υπάρχουν θέματα τα οποία ενδεχομένως μέχρι στιγμής και οι ίδιοι οι ερευνητές, εσείς οι ίδιοι οι επιστήμονες δεν τα έχετε αγγίξει ακόμη;
Γ.Τ.: Η Θράκη δεν έχει μελετηθεί ακόμη. Παρά τα όσα έχουν βγει, όσα έχουν γίνει, πρώτα πρώτα από τους τοπικούς ιστορικούς και μελετητές οι οποίοι έχουν κάνει μια πολύ καλή δουλειά. Έχουμε το πανεπιστήμιο εδώ. Μπορούν να μπουν αυτά τα πολιτισμικά στοιχεία, τα ιστορικά στοιχεία, τα ανθρωπολογικά στοιχεία, σε μια καινούργια βάση πλέον επιστημονική. Νομίζω ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας, πολλά πράγματα να αναδείξουμε. Η Θράκη είναι άλλωστε πολύπτυχη. Ζω περίπου τριάντα χρόνια στη Θράκη και έχω αγαπήσει αυτόν τον τόπο και τον αγάπησα λόγω αυτής της πολιτισμικής ποικιλίας της. Νομίζω ότι το τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας έχει να προσφέρει πολλά πράγματα ακόμη στη μελέτη της ιστορίας και του πολιτισμού στη Θράκη και θεωρώ ότι αυτός ο τόμος είναι μια αφετηρία για περαιτέρω έρευνες.
ΠτΘ: Με βάση τον τόμο αυτό και το περιεχόμενό του, εσείς ως καθηγητής και ο πρόεδρος του τμήματος πώς οραματίζεστε να είναι το μέλλον του τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας;
Γ.Τ.: Νομίζω στα ίδια πατήματα, αλλά περισσότερο να εμπλουτίσουμε αυτές τις ερευνητικές μας προσκλήσεις, να διευρύνουμε τα όρια των ερευνών μας, και να μελετήσουμε για μένα πρωταρχικά τη Θράκη. Εγώ επιμένω. Έχουμε ένα προνόμιο, το οποίο μας το δίνει αυτός ο τόπος εδώ, να μελετήσουμε τη Θράκη. Και αυτό μπορεί να συνδεθεί, κατά την άποψή μου και με την επιχειρηματικότητα. Λέμε πολλές φορές ότι οι ανθρωπιστικές σπουδές περνάνε κρίση όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά διεθνώς, γιατί δεν μπορούν εύκολα να συνδεθούν με την επιχειρηματικότητα. Όμως δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τους τεχνοκράτες, τους μηχανικούς, τους πολεοδόμους, τους αρχιτέκτονες, τους πολιτικούς μηχανικούς, όλους αυτούς που μπορούν να παράξουν ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα. Εμείς μπαίνουμε σε ένα θεωρητικό πλαίσιο. Όμως πιστεύω ότι μπορούμε αυτό το πολιτιστικό προϊόν, αυτή τη μελέτη της πολιτιστικής ιστορίας, να την συνδέσουμε με την επιχειρηματικότητα. Όχι με τις βιομηχανίες, δεν έχουμε καμία σχέση με τη βιομηχανία, αλλά μπορούμε αυτή την ιστορία, αυτόν τον πολιτισμό, να τον προβάλλουμε και νομίζω ότι στο άμεσο μέλλον θα μπορέσουμε να πούμε για το πώς μπορούμε να προβάλλουμε αυτό το απόθεμα το πολιτιστικό που υπάρχει στη Θράκη, τουριστικά και με κάποιον άλλον τρόπο.
«Πρέπει από μόνοι μας, να προχωρήσουμε»
ΠτΘ: Υπάρχει από πλευράς πολιτείας η κατανόηση της αξίας αυτού του περιεχομένου σπουδών, ειδικά στη Θράκη;
Γ.Τ.: Η πολιτεία πιστεύω ότι το κατανοεί. Κατανοεί αυτή την σημαντικότητα της Θράκης. Μιλάμε για την περιοχή μας. Αλλά οι δράσεις πλέον από την πολιτεία αφήνονται σε μας. Και νομίζω αυτό είναι κάτι καινούργιο στο οποίο δεν έχουμε προσαρμοστεί ακόμη, αλλά θα προσαρμοστούμε. Νομίζω ότι είναι μέσα στα πλαίσια της ακαδημαϊκότητας, και της ανεξαρτησίας μας, να βρούμε πόρους, να βρούμε τρόπους, ούτως ώστε αυτά τα οποία έχουμε κατά νου, αυτά τα οποία έχουμε ως ερευνητικά προγράμματα, ως ερευνητικά θέματα μπροστά μας, να χρηματοδοτηθούν από εξωγενείς πηγές. Θεωρώ ότι πέρασε πλέον ο καιρός του κρατικοδίαιτου πανεπιστημίου. Καλώς ή κακώς δεν ξέρω, αλλά έχει περάσει. Πρέπει από μόνοι μας, να προχωρήσουμε.
Εικόνες των περίφημων γαλατσιανών ζωγράφων στον Άγιο Νικόλαο Ιάσμου
ΠτΘ: Μέσα στον τόμο υπάρχει και η δική σας συμμετοχή με τίτλο «Εικόνες Αγιορείτικων Εργαστηρίων του 19ου αιώνα, στην Ξάνθη και τη Ροδόπη». Μια πρωτότυπη μελέτη στην οποία αναδεικνύετε την αξία εικόνων που υπάρχουν στην περιοχή μας. Έχουμε κατανοήσει αυτό το πολιτιστικό «θησαυρό» που υπάρχει στην περιοχή μας;
Γ.Τ.: Νομίζω ότι δεν τον έχουμε κατανοήσει γιατί δεν τον γνωρίζουμε. Παλαιότερα είχε πραγματοποιηθεί μια σειρά εκδηλώσεων από τον δήμο και το πανεπιστήμιο, νομίζω το τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας, στο ΔΗΠΕΘΕ. Κι εκεί είχα μιλήσει για τα βυζαντινά μνημεία της Θράκης και την ιστορία τους. Στο τέλος είχα πει ότι οι Ροδοπίτες πρέπει να είναι περήφανοι για την πολιτισμική τους ιστορία. Έχουμε πάρα πολλούς αρχαιολογικούς τόπους, σημεία, που νομίζω ότι είναι περισσότερα και από της Ξάνθης, που δηλώνουν την παρουσία των βυζαντινών στην περιοχή μας. Αλλά όλη αυτή η βυζαντινή και μεταβυζαντινή παράδοση, ακόμη είναι άγνωστη. Ξέρουμε πολλά πράγματα για την αρχαία Μαρώνεια. Τελευταία με τις ανασκαφές που έκανε ο Ζήκος και μια μεταπτυχιακή εργασία την οποία εξέδωσε η Μητρόπολη, η οποία είχε εκπονηθεί υπό την επίβλεψή μου, του Δημήτρη Κουντουράκη, μάθαμε πολλά πράγματα για το Παπίκιο. Νομίζω ότι είναι καιρός να μάθουμε και για τη Βυζαντινή Μαρώνεια. Εκεί έχει δουλέψει πάρα πολύ η αρχαιολόγος κ. Σοφία Δουκατά. Και νομίζω ότι πρέπει να δούμε και τις άλλες θέσεις.
Το σημερινό κτήριο του Ναού του Αγίου Νικολάου στον Ίασμο, σήμερα είναι νεότερο, είναι στις αρχές τις δεκαετίας του ’70. Σε αυτόν τον ναό, που χτίστηκε στα θεμέλια παλαιότερου, υπάρχουν 20 με 30 εικόνες, οι οποίες είναι έργα ενός αγιορείτικου εργαστηρίου πολύ γνωστού από την Γαλάτιστα, των Γαλατσιάνων ζωγράφων, οι οποίοι ήταν μοναχοί στο Άγιον Όρος. Δεν τις γνωρίζαμε αυτές τις εικόνες. Έρχονται για πρώτη φορά φως της δημοσιότητας.
Όμως υπάρχουν κι άλλες εικόνες αγιορείτικες στη Ροδόπη. Έχουμε κατά νου ένα πρόγραμμα με τη Μητρόπολη να τις αναδείξουμε και αυτές.
Όπως και σήμερα στη νότια Βουλγαρία, θα δείτε ότι υπάρχουν πάρα πολλές εικόνες αγιορείτικων εργαστηρίων του 18ου και κυρίως του 19ου αιώνα. Η άποψή μου είναι ότι αυτό οφείλεται πρώτον στην πνευματική φήμη του Αγίου Όρους και κατ’ επέκταση την πολιτισμική, και δεύτερον στον ρόλο του μεσάζοντα που έπαιξαν τα αγιορείτικα μετόχια, το Πόρτο Λάγος στην περιοχή αυτή, αλλά και τα άλλα αγιορείτικα μετόχια που υπήρχαν στη σημερινή νότια Βουλγαρία και στην ανατολική Θράκη. Μέσα από αυτές τις διαδρομές των εικόνων μπορούμε να κατανοήσουμε τα δίκτυα μεταφοράς πολιτιστικών αγαθών που υπήρχαν. Φεύγουν από το Άγιο Όρος έργα τέχνης και ιδέες, αλλά επιστρέφουν και στο Άγιο Όρος μέσω των δικτύων αυτών καινούργιες ιδέες, και καινούργια μοτίβα τέχνης. Έτσι βλέπουμε πως αυτές οι εικόνες έχουν πολλά στοιχεία μπαρόκ και ροκοκό.
Πηγή: Ν. Βαφειάδου, Παρατηρητής της Θράκης
Δεν υπάρχουν σχόλια