Στο Σούνιο με σκύλο ή χωρίς;

Για πολλούς θεωρούνται οι καλύτεροι φίλοι τους ή και μέλη της οικογένειάς τους και συνήθως πηγαίνουν παντού μαζί. Πρέπει, όμως, να μπαίνουν ...

Για πολλούς θεωρούνται οι καλύτεροι φίλοι τους ή και μέλη της οικογένειάς τους και συνήθως πηγαίνουν παντού μαζί. Πρέπει, όμως, να μπαίνουν ελεύθερα στους αρχαιολογικούς χώρους; Η «Κ» έθεσε το ερώτημα στον καθηγητή Πάνο Βαλαβάνη και στην αρχαιολόγο Αγγελική Κοτταρίδη.
[Credit: A.P. Photo / Petros Giannakouris]

Σε κατοικίες, αλλά και σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Ως «μέλη» μιας οικογένειας, αλλά και σαν αντίδοτο στη μοναξιά της καραντίνας. Εσχάτως, η παρουσία των ζώων συντροφιάς στην καθημερινότητά μας έχει αυξηθεί τόσο, που εκτός των άλλων τίθεται κι ένα ακόμα ερώτημα, ενόψει της τουριστικής σεζόν και όχι μόνον: μπορεί να επιτραπεί η είσοδός τους σε αρχαιολογικούς χώρους; Ναι ή όχι και με ποιους όρους; Συνιστούν μικρό έστω κίνδυνο για τις αρχαιότητες ή μπορούν να τις επισκέπτονται με τους συνοδούς τους, υπό προϋποθέσεις που σχετίζονται με τον τρόπο μεταφοράς τους, το μέγεθος και την υγεία τους; Το ζήτημα τέθηκε πρώτη φορά στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο στις 11 Απριλίου, ενώ θα συζητηθεί εκ νέου στην αυριανή συνεδρίασή του. Οι παράμετροι που συζητήθηκαν στην πρώτη συνεδρίαση, εκτός από τα παραπάνω, είχαν να κάνουν και με το τι ισχύει σε άλλα κράτη, αν θα εξαιρεθούν χώροι ευάλωτοι και προστατευόμενοι από την UNESCO κ.λπ. Μέχρι στιγμής πάντως, ο υφιστάμενος νόμος απαγορεύει να εισέλθουν ζώα σε αρχαιολογικούς χώρους, με εξαίρεση τους σκύλους που οδηγούν άτομα με αναπηρία.

Ο ομότιμος καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Πάνος Βαλαβάνης και η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας Αγγελική Κοτταρίδη καταθέτουν στην «Κ» τις απόψεις τους.

Απόψεις

Η αναγκαία ηρεμία

Του Παναγιώτη Βαλαβάνη*

Στην αρχαιότητα, η είσοδος και παραμονή ζώων συντροφιάς στα ιερά ήταν απαγορευμένη, ίσως επειδή η παρουσία τους μόλυνε τον χώρο και εμπόδιζε τις λατρευτικές πράξεις να τελεσφορήσουν.

Oπως αναφέρει ο Αθηναίος ιστορικός Φιλόχορος, το καλοκαίρι του 306 π.Χ. μια σκυλίτσα διέφυγε της προσοχής των φυλάκων, μπήκε στην Ακρόπολη και ανέβηκε στον βωμό του Διός Ερκείου, κάτω από την ιερή ελιά της Αθηνάς, όπου τη βρήκαν οι ιερείς να κοιμάται. Το γεγονός ανησύχησε τους Αθηναίους, όπως θα ανησυχούσε σήμερα τους χριστιανούς αν ένα σκυλί έμπαινε στο ιερό μιας εκκλησίας και ξάπλωνε πάνω στην Αγία Τράπεζα! Ο ευλαβής Φιλόχορος που ασκούσε και καθήκοντα ιεροσκόπου και εξηγητή της βουλής των θεών, ζήτησε να γίνει αμέσως καθαρμός του βωμού και ολόκληρου του Ερεχθείου, έτσι ώστε να απαλλαγεί από το μίασμα του ζώου.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που ο κανόνας της απαγόρευσης δεν ίσχυε, όπως π.χ. στα αρχαία θεραπευτήρια, τα Ασκληπιεία: το γεγονός ότι το σάλιο των σκύλων έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες φαίνεται ότι οδήγησε ασυνείδητα τους αρχαίους (που δεν γνώριζαν τα βακτήρια) στο να αποδώσουν στα ζώα αυτά ιαματικές ικανότητες. Eτσι, στα ιερά του Ασκληπιού φιλοξενούνταν σκύλοι που αποτελούσαν μέρος του… προσωπικού. Μάλιστα σε απεικονίσεις του ίδιου του θεού της Ιατρικής σε νομίσματα της Επιδαύρου, ο Ασκληπιός παριστάνεται με τα σύμβολά του, το σκήπτρο και το φίδι, καθιστός σε σκαμνί, κάτω από το οποίο βρίσκεται ξαπλωμένος ένας σκύλος.

Σήμερα η σχέση μας με τα ζώα συντροφιάς έχει αλλάξει άρδην, ιδίως τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται όλο και μεγαλύτερες διεκδικήσεις εκ μέρους των φιλόζωων προστατών τους. Χωρίς να απεμπολούμε τα δικαιώματα των συμπολιτών μας, που είναι ταυτοχρόνως φιλάρχαιοι και φιλόζωοι, νομίζω ότι ως προς τη δυνατότητα να επιτρέπεται η είσοδός τους στους αρχαιολογικούς χώρους, θα πρέπει να παραμείνουμε πιστοί στις αντιλήψεις και την πρακτική των αρχαίων. Oχι μόνο γιατί τα ζώα ουρούν και αφοδεύουν οπουδήποτε, με προφανή δυσάρεστα αποτελέσματα σε μνημεία και ανθρώπους, αλλά κυρίως για να μη διαταράσσεται η αναγκαία για την ουσιαστική επαφή μας με τα μνημεία ηρεμία.

* Ο κ. Παναγιώτης Βαλαβάνης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ.

Στην αυριανή συνεδρίασή του, το ΚΑΣ θα συζητήσει την τροποποίηση του νόμου που απαγορεύει την είσοδο ζώων σε αρχαιολογικούς χώρους με εξαίρεση τους σκύλους οδηγούς τυφλών. 

Ευθύνη των ιδιοκτητών

Της Αγγελικής Κοτταρίδη*

Προχθές επέστρεψα από ένα δεκαήμερο ταξίδι στην Τουρκία. Από την Eφεσο στη Λαοδίκεια, στην Αφροδισιάδα, στη Μίλητο και στην Πριήνη, επισκεφθήκαμε τέσσερα μουσεία και δώδεκα πολύ σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους. Παντού μας υποδέχονταν καλοζωισμένα και απολύτως ήμερα σκυλιά και γατιά, τα περισσότερα με το χαρακτηριστικό διακριτικό σημάδι της κτηνιατρικής μέριμνας στο αυτί, που έπαιζαν και χαϊδεύονταν με τους επισκέπτες…  Μέσα στο μουσείο της Αφροδισιάδας κατοικοέδρευαν δύο τρισχαριτωμένοι κούταβοι, στο μουσείο της Μιλήτου, στο καθιστικό των επισκεπτών, ήταν θρονιασμένος ένας μεγαλοπρεπέστατος γάτος. Κανένας από τους επισκέπτες δεν έδειχνε να ενοχλείται από την παρουσία τους, το αντίθετο μάλιστα. 

Εδώ, δυστυχώς, συζητάμε ακόμη αν θα επιτρέπεται δεσποζόμενοι σκύλοι σε μέγεθος γάτας και γάτες σε κλουβιά να συνοδεύουν τους ανθρώπους τους στους υπαίθριους, κατά κανόνα, αχανείς και πάντως μεγαλύτερους από τα αστικά πάρκα, επισκέψιμους αρχαιολογικούς χώρους. Ακούγονται μάλιστα επιχειρήματα του τύπου κίνδυνος αλλεργιών ή φοβικές αντιδράσεις άλλων επισκεπτών που, με δεδομένη τη διαχείριση των δεσποζόμενων ζώων και την ευθύνη του κατόχου στον δημόσιο χώρο, βάζουν απλώς σε δοκιμασία την κοινή λογική!

Γνωρίζοντας λόγω θέσης από πρώτο χέρι την τεράστια δυσκολία την οποία δημιουργούν οι ισχύουσες διατάξεις στους φιλόζωους επισκέπτες μας, θεωρώ ότι θα έπρεπε χθες να πάψουν να ισχύουν και να επιτρέπεται δεσποζόμενοι σκύλοι και γάτες να ακολουθούν τους ιδιοκτήτες τους στους αρχαιολογικούς χώρους, χωρίς καν τους προτεινόμενους περιορισμούς (βάρος σκύλου 10 κιλά, ύψος 40 εκατοστά). Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, οι ιδιοκτήτες είναι πάντα απολύτως υπεύθυνοι για τη συμπεριφορά των τετράποδων φίλων τους και αυτό προφανώς ισχύει και εδώ. Καλό είναι μάλιστα μικρά δεσποζόμενα σκυλιά, σκύλοι συνοδοί και γάτες (ας θυμηθούμε τις γάτες-φύλακες του Ερμιτάζ) να επιτρέπονται και μέσα στα μουσεία, πάντα με την ευθύνη των κατόχων τους. 

Και αφού τελειώσουμε με τα αυτονόητα, ας ασχοληθούμε ουσιαστικά με την επίλυση του πραγματικού προβλήματος, που είναι τα καημένα τα αδέσποτα. Σε συνεργασία με τους δήμους μπορούμε και πρέπει επιτέλους να τα νοιαστούμε και να τα φροντίσουμε, όπως αρμόζει σε όσους θέλουν να θεωρούνται άνθρωποι πολιτισμένοι… Αλλωστε, «τα ζώα μας εξημερώνουν».

* Η κ. Αγγελική Κοτταρίδη είναι έφορος Αρχαιοτήτων Ημαθίας.

Πηγή: Ν. Ζώης, Καθημερινή