Νέα έρευνα αναγνωρίζει τους ενοίκους των βασιλικών τάφων του 4ου αιώνα π.Χ. στη Βεργίνα

Επιστήμονες από την Ελλάδα, την Ισπανία και τις ΗΠΑ αποκάλυψαν τις ταυτότητες των ενοίκων των βασιλικών τάφων του 4ου αιώνα π.Χ. στη Βεργίνα...

Επιστήμονες από την Ελλάδα, την Ισπανία και τις ΗΠΑ αποκάλυψαν τις ταυτότητες των ενοίκων των βασιλικών τάφων του 4ου αιώνα π.Χ. στη Βεργίνα. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Journal of Archaeological Science, επιλύει σχεδόν μισό αιώνα επιστημονικών διαφωνιών σχετικά με τα συγκεκριμένα άτομα που είναι θαμμένα σε κάθε τάφο.

Οι τάφοι, γνωστοί ως Βασιλικοί Τάφοι I, II και III, περιέχουν τα λείψανα του πατέρα, της θετής μητέρας, των ετεροθαλών αδερφών και του γιου του Αλέξανδρου, μαζί με διάφορα τεχνουργήματα, συμπεριλαμβανομένης της πανοπλίας που ανήκε στον ίδιο τον Αλέξανδρο. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια πολύπλευρη προσέγγιση, χρησιμοποιώντας μακροφωτογραφία, ακτινογραφίες, ανατομική εξέταση και ιστορικές πηγές για την ανάλυση των σκελετικών στοιχείων. Οι συγγραφείς της μελέτης συνδύασαν τις οστεολογικές αναλύσεις, τη μακροφωτογραφία, τις ακτινογραφίες και τις ανατομικές τομές των αρχαίων λειψάνων με ιστορικές πηγές από το αρχαίο παρελθόν.

Ενώ δεν υπήρξε ποτέ καμία αμφιβολία ότι τα ανθρώπινα σκελετικά λείψανα που βρέθηκαν στους Βασιλικούς Τάφους Ι, ΙΙ και ΙΙΙ ανήκουν σε στενούς συγγενείς του Αλέξανδρου, οι μελετητές έχουν περάσει σχεδόν μισό αιώνα διαφωνώντας για το ποιος ακριβώς βρίσκεται μέσα σε κάθε τάφο.

Οι δύο άνω γνάθοι από τον Tάφο Ι στη Βεργίνα. Ο αριστερός ανήκει σε έναν εύρωστο μεσήλικα άνδρα και ο δεξιός σε νεαρή ενήλικη γυναίκα. Αυτές οι παρατηρήσεις συνάδουν με την ταύτιση του Τάφου Ι του Φίλιππου Β' και της Κλεοπάτρας. [Credit: Bartsiokas et al., Journal of Archaeological Science: Reports (2023)]

Το ίλιο -άνω μέρος του ισχυακού οστού- του νεογέννητου του Τάφου Ι. Κλίμακα σε mm.
[Credit: Bartsiokas et al., Journal of Archaeological Science: Reports (2023)]

Στον ανδρικό σκελετό του Τάφου Ι βρέθηκε μια σύντηξη του γόνατος που συνάδει με τις ιστορικές μαρτυρίες για τη χωλότητα του βασιλιά Φίλιππου Β’. Οι ερευνητές ανακάλυψαν επίσης ότι ο Τάφος Ι περιείχε τα οστά ενός άνδρα με τραυματισμένο γόνατο, καθώς και μιας γυναίκας και ενός μωρού, το οποίο ήταν μόλις ημερών ή εβδομάδων κατά τη στιγμή του θανάτου.

Καταλήγουν έτσι στο συμπέρασμα ότι η ανδρική μορφή ήταν ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας, ο οποίος ήταν γνωστό ότι κούτσαινε. Η εξαιρετικά μικρή ηλικία του βρέφους συνάδει επίσης με την ιστορία της δολοφονίας του Φιλίππου το 336 π.Χ..

Σύμφωνα με τις περισσότερες πηγές, ο Φίλιππος Β’ δολοφονήθηκε από τον σωματοφύλακά του λίγες μόνο ημέρες αφότου η σύζυγός του Κλεοπάτρα γέννησε. Η δολοφονία πιστεύεται ότι διατάχθηκε από την προηγούμενη σύζυγο του Φιλίππου, την Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Σχεδόν αμέσως μετά τη δολοφονία, η Ολυμπιάδα σκότωσε την Κλεοπάτρα και το μωρό της, πιθανώς τους έκαψε ζωντανούς, ανοίγοντας έτσι διάπλατα τον δρόμο στον Αλέξανδρο, για να διαδεχθεί τον πατέρα του στον θρόνο.

Προηγουμένως, σύμφωνα με την μελέτη, ορισμένοι μελετητές υποστήριζαν ότι ο Φίλιππος Β’ ήταν θαμμένος στον τάφο ΙΙ, ο οποίος φιλοξενεί επίσης τα λείψανα ενός άνδρα και μιας γυναίκας. Ωστόσο, η απουσία ενός μωρού, σε συνδυασμό με την απουσία εμφανών σημείων σωματικών τραυμάτων στον ανδρικό σκελετό, αποκλείει αυτή την πιθανότητα, υποστηρίζουν οι ερευνητές.

Προτομή του Φιλίππου Β' της Μακεδονίας, αντίγραφο ελληνικού πρωτοτύπου ρωμαϊκής εποχής του 1ου αιώνα.

Αναγνωρίστηκε η «πολεμίστρια γυναίκα» στον τάφο ΙΙ

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Τάφος ΙΙ ανήκε στην «πολεμίστρια γυναίκα» Ανταία Ευρυδίκη, σύζυγο του ετεροθαλούς αδελφού του Αλεξάνδρου, βασιλιά Αρριδαίου. Κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα βασιζόμενοι σε σκελετικές ενδείξεις για υπερβολική ιππασία.

«Λόγω των αρχαίων απεικονίσεων και περιγραφών, ορισμένοι καθηγητές έχουν την άποψη ότι ορισμένα από τα αντικείμενα στον Τάφο ΙΙ, όπως η πανοπλία, ανήκαν στον Μέγα Αλέξανδρο, κάτι που είναι δυνατό μόνο αν πρόκειται για τον τάφο του Αρριδαίου και όχι του Φιλίππου Β’», γράφουν οι συγγραφείς. Έτσι, τα λείψανα αυτά προσδιορίζονται ως εκείνα του «πολύ λιγότερο εντυπωσιακού αδελφού του Αλεξάνδρου» και της μάλλον εντυπωσιακής πολεμίστριας συζύγου του. Οι πηγές υπονοούν ότι επρόκειτο για έναν άνισο γάμο, επειδή ο βασιλιάς ήταν διανοητικά ανάπηρος.

Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν υποστηρίζουν το συμπέρασμα ότι ο Τάφος Ι ανήκει στον βασιλιά Φίλιππο Β’ , τη σύζυγό του Κλεοπάτρα και το νεογέννητο παιδί τους. Ο Τάφος ΙΙ ανήκει στον βασιλιά Αρριδαίο και τη σύζυγό του Ανταία Ευρυδίκη.

Τέλος, οι συγγραφείς της μελέτης δεν ανακάλυψαν κανένα στοιχείο που να αμφισβητεί την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι ο Αλέξανδρος Δ’, ο έφηβος γιος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είναι θαμμένος στον Τάφο ΙΙΙ.

Παρά αυτές τις ρηξικέλευθες αποκαλύψεις, οι ερευνητές αναγνωρίζουν την ανάγκη για την μελέτη περαιτέρω στοιχείων, αναμένοντας τη δημοσίευση των ημερολογίων των ανασκαφών και την αντιμετώπιση των αβεβαιοτήτων σχετικά με τις ετικέτες και το γενετικό υπόβαθρο.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Bartsiokas, A., Luis Arsuaga, J., & Brandmeir, N. (2023). The identification of the Royal Tombs in the Great Tumulus at Vergina, Macedonia, Greece: A comprehensive review. Journal of Archaeological Science: Reports, 52, 104279. doi:10.1016/j.jasrep.2023.104279

Πηγή: Enikos, Archaeology News