Το αρχαίο DNA βοηθά στον εντοπισμό της προέλευσης της σκλήρυνσης κατά πλάκας στους Ευρωπαίους απογόνους

Καλλιτεχνική εικονογράφηση που πεικονίζει παράσιτα, βοσκούς και DNA. [Credit: SayoStudio] Tο υψηλότερο ποσοστό πληθυσμού που πάσχει από σκλή...

Καλλιτεχνική εικονογράφηση που πεικονίζει παράσιτα, βοσκούς και DNA. [Credit: SayoStudio]

Tο υψηλότερο ποσοστό πληθυσμού που πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας έχει η βόρεια Ευρώπη. Σύμφωνα με τα ευρήματα μίας νέας μελέτης, τα γονίδια, που αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο ενός ατόμου να αναπτύξει αυτήν την νόσο, εισήχθησαν στη βορειοδυτική Ευρώπη από βοσκούς προβάτων και βοοειδών που μετανάστευσαν από τα ανατολικά, πριν από περίπου 5.000 χρόνια.

Μια διεθνής ομάδα 175 εμπειρογνωμόνων, με επικεφαλής καθηγητές των Πανεπιστημίων του Κέιμπριτζ, της Κοπεγχάγης και της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, δημιούργησε τη μεγαλύτερη τράπεζα γονιδίων αρχαίων ανθρώπων στον κόσμο, αναλύοντας τα οστά και τα δόντια σχεδόν 5.000 ανθρώπων που ζούσαν στη δυτική Ευρώπη και την Ασία σε ένα εύρος περιόδων, από τη Μεσολιθική και τη Νεολιθική εποχή μέχρι τον Μεσαίωνα. Το παλαιότερο γονιδίωμα προέρχεται από άτομο που έζησε πριν από περίπου 34.000 χρόνια.

Με την αλληλουχία του αρχαίου ανθρώπινου DNA και τη σύγκρισή του με σύγχρονα δείγματα από 400.000 άτομα, τα οποία βρίσκονται καταχωρημένα στη βρετανική ιατρική βάση Biobank, η ερευνητική ομάδα χαρτογράφησε την ιστορική εξάπλωση των γονιδίων και των ασθενειών με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι πληθυσμοί μετανάστευαν. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται σε τέσσερις ερευνητικές εργασίες στο περιοδικό «Nature», παρέχοντας νέα βιολογική κατανόηση συγκεκριμένων διαταραχών.

Στα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος (στρογγυλά, τεχνητά χρωματισμένα) επιτίθενται στα κύτταρα του νευρικού συστήματος που ονομάζονται ολιγοδενδροκύτταρα (διακλαδισμένες δομές). [Credit: John Zajicek/Science Source Library]

Μεταξύ άλλων οι ερευνητές διαπίστωσαν τη γεωγραφική εξάπλωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας από τις ρίζες της στη Στέπα του Πόντου, μια περιοχή που καλύπτει τμήματα της σημερινής Ουκρανίας, της νοτιοδυτικής Ρωσίας και της περιοχής του δυτικού Καζακστάν. Η μεγάλη μετανάστευση πριν από περίπου 5.000 χρόνια των Γιαμνάγια, κτηνοτρόφων που μετανάστευσαν από τη Στέπα στη βορειοδυτική Ευρώπη, εισήγε γονίδια κινδύνου στον πληθυσμό της βορειοδυτικής Ευρώπης και άφησε «κληρονομιά» τα υψηλότερα ποσοστά σκλήρυνσης κατά πλάκας σήμερα. Την ίδια ώρα, εντόπισαν ότι τα συγκεκριμένα γονίδια πιθανώς προστάτευαν τους αρχαίους αυτούς πληθυσμούς από το να κολλήσουν μολυσματικές ασθένειες από τα πρόβατα και τα βοοειδή τους, αλλά αύξησαν και τον κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας.

«Μπορούμε τώρα να κατανοήσουμε και να προσπαθήσουμε να θεραπεύσουμε τη σκλήρυνση κατά πλάκας ως αυτό που πραγματικά είναι: το αποτέλεσμα μιας γενετικής προσαρμογής σε ορισμένες περιβαλλοντικές συνθήκες που συνέβησαν στην προϊστορία μας», σημειώνει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, Λαρς Φούγκερ.

Επίσης, διαπιστώθηκε ότι τα γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο ασθενειών, όπως το Αλτσχάιμερ και ο διαβήτης τύπου 2, εντοπίστηκαν στους κυνηγούς-συλλέκτες.

Ο άνθρωπος Porsmose που χρονολογείται τη Νεολιθική περίοδο και βρέθηκε με ένα κεφάλι βέλους στη μύτη το 1947 στην περιοχή Porsmose της Δανίας συμπεριλήφθηκε στην ερευνητική προσπάθεια ανάλυσης του DNA. [Credit: The Danish National Museum]

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η μελλοντική ανάλυση θα αποκαλύψει περισσότερα για τους γενετικούς δείκτες του αυτισμού, της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), της σχιζοφρένειας, της διπολικής διαταραχής και της κατάθλιψης.

Οι τέσσερις έρευνες που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature: 

• Elevated genetic risk for multiple sclerosis emerged in steppe pastoralist populations
• The selection landscape and genetic legacy of ancient Eurasians
• Population genomics of post-glacial western Eurasia
• 100 ancient genomes show repeated population turnovers in Neolithic Denmark 

Πηγή: Enikos