Παστίτσιο και κουζίνα είναι δύο όροι στενά συνδεδεμένοι. Τι συμβαίνει όμως όταν τα υλικά δεν είναι μακαρόνια, κιμάς και μπεσαμέλ; Και στ...
Το αποτέλεσμα είναι αινιγματικό. Υπόσχεται να ξαναγράψει σελίδες της Ιστορίας. Και χρειάζεται έμπειρο βλέμμα και πολλές γνώσεις για να αποδειχθεί ότι αυτό το παστίτσιο - όπως αλλιώς ονομάζεται - δεν είναι παρά ένα κίβδηλο έργο τέχνης, που «μαγειρεύτηκε» στην κουζίνα ενός ικανού και πολλές φορές διαβασμένου παραχαράκτη.
Ένα τέτοιο «πιάτο» αποτελεί ένα μεγάλο μολύβδινο έλασμα του 6ου αι. π.Χ. που απεικονίζει μια εγχάρακτη διονυσιακή παράσταση. «Σερβιρίστηκε» σε μια ιδιωτική συλλογή της Σικελίας και το 2000 αγοράστηκε από το ιταλικό κράτος, ενώ σήμερα βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ακράγαντα.
Την αληθινή ταυτότητα του ελάσματος, που ξεγέλασε πολλούς επιστήμονες, αποκάλυψε προχθές το βράδυ ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μιχάλης Τιβέριος, στην ομιλία του με θέμα «Πλαστές αρχαιότητες και παραχάραξη της Ιστορίας. Η περίπτωση ενός εικονογραφημένου μολύβδινου ελάσματος», που έδωσε κατά την τελετή υποδοχής του στην Ακαδημία Αθηνών, στην έδρα Αρχαιολογίας (Κεραμικής) της τάξης Γραμμάτων και Καλών Τεχνών.
Ποιο ήταν το κλειδί ώστε ο ακαδημαϊκός πλέον Μιχάλης Τιβέριος να υποπτευθεί το μοναδικό λόγω διαστάσεων (το μήκος του ξεπερνά το 1,8 μ.) και υλικού έλασμα που εικαζόταν ότι είχε βρεθεί στη Σικελία και πιθανόν κοσμούσε το κάλυμμα μιας ξύλινης σαρκοφάγου ή λειτουργούσε ως «παράδειγμα» σε ένα εργαστήρι κεραμικής; Το περιστέρι που κρατούσε ο Διόνυσος στο δεξί του χέρι, καθώς ο θεός του κρασιού - που απεικονιζόταν μέσα σε ένα τροχοφόρο πλοίο πλαισιωμένος με Σατύρους - δεν συνηθίζεται να κρατά τέτοιο πτηνό.
Το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται χάρη στην επιμονή, στην παρατηρητικότητα και στη βαθιά γνώση του έλληνα αρχαιολόγου. Γρήγορα διαπίστωσε ότι ο «καλλιτέχνης» είχε αντιγράψει συνθέσεις από τρία διαφορετικά αγγεία (δύο αττικού εργαστηρίου και ενός ετρουσκικού) κατασκευασμένα περί τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. για να φτιάξει τη δική του. Είχε φροντίσει να φαίνεται παλιό και να το παρουσιάσει σε τρία κομμάτια. Και βεβαίως να καινοτομήσει. Να προσθέσει το περιστέρι στο χέρι του Διονύσου και να τοποθετήσει τη σύνθεσή του σε ένα μεγάλο μολύβδινο έλασμα.
Αποτέλεσμα; «Να αποκτήσουμε γνώσεις που δεν έχουν καμία σχέση με την αλήθεια», επισημαίνει ο Μιχάλης Τιβέριος.
Στη Μυθολογία
Από τη Μυθολογία κιόλας υπήρχε η τάση για την κατασκευή κίβδηλων έργων. Οι Τρώες για να αποφύγουν την κλοπή του Παλλαδίου - του θεόσταλτου ξοάνου της Αθηνάς που παρείχε προστασία από εχθρική εισβολή στην πόλη που το κατείχε - είχαν φτιάξει κι ένα πλαστό, που το είχαν τοποθετήσει δίπλα στο αυθεντικό για να παραπλανήσουν τους πιθανούς κλέφτες. Γι' αυτό και ο Οδυσσέας με τον Διομήδη έκλεψαν και τα δύο!
Ο μετρ των πλαστογράφων
Το παράδειγμα από την Ιταλία δεν είναι το μοναδικό στην Ιστορία. Αγγειογράφοι στην αρχαιότητα υπέγραφαν με τα ονόματα πιο διάσημων από τους ίδιους ζωγράφων, ενώ σε πολλές περιπτώσεις η πλαστογραφία δεν γίνεται μόνο για οικονομικούς λόγους, αλλά είτε για να τονώσουν το θρησκευτικό αίσθημα είτε για να γελοιοποιήσουν τους κριτικούς τέχνης, ή ακόμη και για εθνικούς λόγους. Χαρακτηριστικό άλλωστε είναι το παράδειγμα του Κωνσταντίνου Σιμωνίδη, ο οποίος τον 19ο αιώνα φιλοτέχνησε και διοχέτευσε πλαστά χειρόγραφα (και) ανύπαρκτων συγγραφέων σε μουσεία και ιδιώτες.
«Η ευθύνη μας είναι μεγάλη διότι μελετώντας πλαστές ή κίβδηλες αρχαιότητες μπορεί να συμβάλλουμε στην πλαστογράφηση της Ιστορίας», καταλήγει ο νέος ακαδημαϊκός, που τονίζει το νομικό κενό γύρω από την τιμωρία όσων δημιουργούν κίβδηλα έργα τέχνης, καθώς βάσει νόμου διώκονται όσοι τα κατέχουν και τα διακινούν και όχι όσοι τα κατασκευάζουν.
Πηγή: Μ. Αδαμοπούλου, Τα Νέα
Δεν υπάρχουν σχόλια