Η ελληνορωμαϊκή γεωγραφία στη Νέα Υόρκη

Μεσαιωνική εκδοχή του χάρτη του Πτολεμαίου, που περιέχει τους ανέμους και την πρωτοποριακή για την εποχή προοπτική της επιφάνειας της Γης...

Μεσαιωνική εκδοχή του χάρτη του Πτολεμαίου,
που περιέχει τους ανέμους και την πρωτοποριακή
για την εποχή προοπτική της επιφάνειας της Γης.

Σημαντική έκθεση στο Μανχάταν, με αρχαίους ελληνικούς και ρωμαϊκούς χάρτες. Ο τρόπος με τον οποίον Έλληνες και Ρωμαίοι απεικόνιζαν τον κόσμο αποκαλύπτει τη σκέψη τους, ενώ επηρέασε και τον ρου της Ιστορίας.

Πολύ πριν ο άνθρωπος φτάσει στο Διάστημα για να παρατηρήσει τη Γη από μακριά, Έλληνες και Ρωμαίοι προσπάθησαν να συνειδητοποιήσουν το σχήμα και το μέγεθος του κόσμου. Οι προσεγγίσεις τους υπήρξαν διαφορετικές: οι Έλληνες μέτρησαν τον κόσμο με βάση τα άστρα, ενώ οι Ρωμαίοι με βάση τις χιλιομετρικές αποστάσεις των οδών τους.

Σε σημαντική έκθεση στο Μανχάταν, ο κόσμος του Έλληνα γεωγράφου Στράβωνα ξεδιπλώνεται στον επισκέπτη. «Η έκθεση επιτρέπει να κατανοήσουμε πώς οι αρχαίοι αντιλαμβάνονταν τον χώρο και πώς τον απεικόνιζαν. Η γεωγραφία δεν είναι μόνο χάρτες, αξίζει να εξετάσουμε τη διανοητική διεργασία πίσω από αυτούς», λέει η Ρομπέρτα Κιμ, επικεφαλής της έκθεσης στο Institute for the Study of the Ancient World της Νέας Υόρκης. Οι ανακαλύψεις του Αριστοτέλη στα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα γύρω από τις σεληνιακές εκλείψεις και τον ορίζοντα, προσφέρουν τις πρώτες ενδείξεις για τη σφαιρικότητα της Γης. Ο Ερατοσθένης, που εργαζόταν στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, είναι αυτός που αξιοποιεί τη γεωμετρία για να υπολογίσει με μεγάλη ακρίβεια την περιφέρεια του πλανήτη μας.

Έλληνες και Ρωμαίοι εντόπισαν τον Αρκτικό Κύκλο, το βόρειο εύκρατο ημισφαίριο, τον τροπικό του Καρκίνου και τον Νότιο Πόλο.

Ο σημαντικότερος από τους Έλληνες γεωγράφους υπήρξε, όμως, ο ερευνητής στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας του 2ου αιώνα μ.Χ. Πτολεμαίος. Δύο από τα συγγράμματά του, ένα περί αστρονομίας και ένα για τη γεωγραφία, μεταφράστηκαν στα λατινικά τον Μεσαίωνα, επηρεάζοντας καθοριστικά τη μετέπειτα ευρωπαϊκή επιστημονική έρευνα.

Η «Γεωγραφία» του Πτολεμαίου προσφέρει πλήθος στοιχείων για αρχαίους τόπους και πόλεις και επέτρεψε στους χαρτογράφους του Μεσαίωνα να σχεδιάσουν τον πρώτο σχεδόν σύγχρονο χάρτη. Η χαρτογραφική μέθοδος του Πτολεμαίου, γνωστή και ως «Mappa Mundi», έγινε ο κανόνας για τους επόμενους δύο αιώνες. Οι χάρτες αυτοί ήταν διακοσμημένοι με τα σύμβολα των οκτώ ανέμων, καθώς και με σύμβολα που παρέπεμπαν στον διαχωρισμό του Αριστοτέλη για τα θεμελιώδη στοιχεία: τη φωτιά, τη γη, το νερό και τον αέρα.

Ακόμη και τα σφάλματα του Πτολεμαίου υπήρξαν σημαντικά. Αντί να διατηρήσει την ακριβή εκτίμηση του Ερατοσθένη για το μέγεθος της Γης, ο Πτολεμαίος προτίμησε δική του, πολύ μικρότερη εκδοχή, που με τη σειρά της ενθάρρυνε τον Χριστόφορο Κολόμβο στην επιδίωξή του να ταξιδέψει προς δυσμάς αναζητώντας την Κίνα.

Πηγή: Καθημερινή