Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, αποκαλύπτοντας μια άγνωστη, μέχρι πρότινος, ν...
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, αποκαλύπτοντας μια άγνωστη, μέχρι πρότινος, νεολιθική εγκατάσταση, στη θέση Καμάρα, κοντά στο χωριό Δρυμώνα της Σούρπης.
Με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία, η προϊστορική αυτή θέση τοποθετείται στη Μέση Νεολιθική περίοδο, η οποία διήρκεσε από το 5.800 μέχρι το 5.300 π Χ. Σημαντικά ευρήματα, όπως άφθονα λίθινα εργαλεία, πλούτος κεραμικής, υπολείμματα τροφών και πολλά ακόμη αντικείμενα, ήρθαν στο φως τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της εκτέλεσης μεγάλων έργων, τα οποία αποτέλεσαν ουσιαστικά την αφορμή για τη διερεύνηση, έστω αποσπασματικά, της συγκεκριμένης νεολιθικής θέσης, οδηγώντας παράλληλα στην αποκάλυψη σημαντικών ευρημάτων, τα οποία εξετάζονται πολύ προσεκτικά από τους ερευνητές. Όπως εκτιμάται, παράλληλα, η ευρύτερη μελλοντική έρευνα, θα δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που έχουν ανακύψει για τον συγκεκριμένο προϊστορικό οικισμό, ο οποίος ήταν κτισμένος σε στρατηγικό σημείο της πεδιάδας της Σούρπης και αποτελούσε ουσιαστικά πέρασμα από το βορά προς το νότο.
Το σημείο που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τους αρχαιολόγους είναι η περαιτέρω μελλοντική έρευνα του πλούσιου υλικού που ήρθε στο φως, αλλά και της νεολιθικής θέσης, που αποτελεί, σημειωτέον, οριοθετημένο και κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο. Σε πρώτη φάση έχουν γίνει αναλύσεις του πηλού στα κεραμικά ευρήματα που προέρχονται από την ανασκαφική έρευνα στη θέση Καμάρα, ενώ στην παρούσα φάση, οι ερευνητές βρίσκονται στη διαδικασία να ελέγξουν το χρώμα, τη σύσταση και την προέλευσή τους.
Η συγκεκριμένη διαδικασία «θα μας δώσει πολλά στοιχεία ως προς τη σχέση των νεολιθικών οικισμών μεταξύ τους, αλλά και την παραγωγή της κεραμικής μέσα στον οικισμό. Ελέγχουμε ομοιότητες και διαφορές στα χρώματα, ενώ είναι σε εξέλιξη η πετρογραφική ανάλυση του πηλού των αγγείων, γραπτών και μονόχρωμων», αναφέρει στο σημείο αυτό η αρχαιολόγος της ΙΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Βάσω Ροντήρη. Όπως είναι προφανές, ανοίγει ένα σημαντικό κεφάλαιο για την περαιτέρω διερεύνηση της Καμάρας, ενώ παράλληλα εκτιμάται ότι σε κάποια πιθανή μελλοντική ανασκαφική έρευνα, η οποία είναι στις προθέσεις της ΙΓ΄ ΕΠΚΑ, θα δοθούν απαντήσεις σε διάφορα θέματα που έχουν τεθεί στη διάρκεια των παραπάνω ερευνών.
Οι ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν σε δύο διαφορετικές περιόδους, εκ των οποίων η πρώτη το 1998, με αφορμή τη δημιουργία του οδικού άξονα ΠΑΘΕ, μεταξύ Αγίων Θεοδώρων και Αλμυρού και υπεύθυνη αρχαιολόγο την Ελένη Παππά. Ο δεύτερος κύκλος πραγματοποιήθηκε ένα χρόνο αργότερα, στο πλαίσιο του έργου τοποθέτησης οπτικών ινών από τον ΟΤΕ. Την ανασκαφή του 1999 ανέλαβε η αρχαιολόγος της ΙΓ΄ΕΠΚΑ Αιμιλία Καλογιάννη. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε και επιφανειακή έρευνα σε συνεργασία της ΙΓ¨ΕΠΚΑ με το Ολλανδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και το Πανεπιστήμιο του Groningen, με επικεφαλής τον καθηγητή Reinder Reinders. Ο κύκλος των επιφανειακών ερευνών πραγματοποιείται, σημειωτέον, επί σειρά ετών στην ευρύτερη περιοχή της Άλου στη διάρκεια του καλοκαιριού και στο πλαίσιο αυτό επεκτάθηκε και στη νεολιθική θέση Καμάρα.
Σημαντική θέση
Η σημαντική νεολιθική θέση εντοπίστηκε σε απόσταση 300 περίπου μέτρων ανατολικά του χωριού Δρυμώνα, στην πεδιάδα της Σούρπης και αποτελεί μια μαγούλα, ένα λόφο δηλαδή, που δημιουργήθηκε από τις διαδοχικές φάσεις κατοίκησης. Πρόκειται για μια μεγάλη νεολιθική θέση, σύμφωνα με την επιφανειακή έρευνα, η οποία οδήγησε στην οριοθέτηση και κήρυξη, εν συνεχεία, του αρχαιολογικού χώρου. Παρά το γεγονός ότι οι μέχρι τώρα ανασκαφικές έρευνες ήταν αποσπασματικές, εντούτοις ο πλούτος των ευρημάτων που ήρθαν στο φως αποτέλεσε σημαντική μαρτυρία για τον χαρακτήρα της άγνωστης προϊστορικής θέσης στην Καμάρα, η οποία αποτελούσε καλά οργανωμένο οικισμό, κτισμένο ανάμεσα σε δύο ρέματα.
Στην πρώτη ανασκαφική περίοδο πραγματοποιήθηκαν 147 τομές διαστάσεων 4Χ4, από τις οποίες ανασκάφηκαν οι 94, αποκαλύπτοντας, παρά τον αποσπασματικό τους χαρακτήρα, κατόψεις σπιτιών με πασαλότρυπες, οι οποίες μαρτυρούν την χρήση πασάλων, ως στηρίγματα της οροφής. Επίσης βρέθηκαν λίθινες κατασκευές, οι οποίες αποτελούσαν ουσιαστικά τα θεμέλια των σπιτιών.
Εντυπωσιακά είναι παράλληλα τα κινητά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν και περιελάμβαναν μεταξύ άλλων κεραμική και πολλά εργαλεία. «Πρόκειται για λίθινα εργαλεία από πυριτόλιθο ή οψιανό, δύο υλικά που υπήρχαν σε αφθονία τη συγκεκριμένη εποχή. Επίσης βρέθηκαν εργαλεία λείανσης από σκληρό πέτρωμα, τα οποία χρησιμοποιούνταν ως πελέκεις και αξίνες για αγροτικές εργασίες, καθώς επίσης και μυλόλιθοι, με τους οποίους άλεθαν το σιτάρι» αναφέρει η αρμόδια αρχαιολόγος της ΙΓ΄ ΕΠΚΑ. Η μεγάλη γκάμα των νεολιθικών εργαλείων που βρέθηκαν, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι ενδεχομένως να πρόκειται για κάποιο εργαστήριο.
Επίσης βρέθηκαν πολλά πήλινα ειδώλια, κουτάλες, οστέϊνα κοσμήματα, βελόνες, σπάτουλες, οπείς, δηλαδή οστέϊνα μυτερά εργαλεία, που χρησιμοποιούνταν για να δημιουργούνται τρύπες σε δέρματα ή άλλα αντικείμενα. Στα διατροφικά κατάλοιπα που βρέθηκαν, ανήκουν, εξάλλου, θαλάσσια όστρεα, οστά ψαριών, αλλά και οστά ζώων, τα οποία αποδεικνύουν ότι την συγκεκριμένη χρονική περίοδο εκτρέφονταν, κατά βάση, βοοειδή, κατσίκες, πρόβατα και χοίροι.
Στρατηγική θέση
Στη δεύτερη ανασκαφική περίοδο, οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στον κυρίως οικισμό με αφορμή έργο του ΟΤΕ, αποκάλυψαν επίσης πλούτο ευρημάτων. Το κυριότερο αρχιτεκτονικό στοιχείο που έχει βρεθεί την δεδομένη χρονική στιγμή, είναι ένας λιθοσωρός με ελαφρά κυκλική κάτοψη, κατασκευασμένος με αργόλιθους, θραύσματα αγγείων και υπολείμματα πηλού. «Στη συγκεκριμένη φάση, ο λιθοσωρός ανασκάφηκε σε μικρή κλίμακα και γι’ αυτό το λόγο δεν μπορούμε να καθορίσουμε το ρόλο του με ακρίβεια. Ενδεχομένως να αποτελούσε το όριο του οικισμού ή το γέμισμα μιας τάφρου» υπογραμμίζει η κ. Ροντήρη, τονίζοντας παράλληλα ότι «αποκαλύφθηκε επίσης τμήμα πηλόκτιστης εστίας, που χρησίμευε είτε για μαγείρεμα είτε για ψήσιμο ψωμιού, καθώς και μια πήλινη φιάλη χαρακτηριστική της Μέσης Νεολιθικής περιόδου, η οποία βρέθηκε στη θέση της».
Η διερεύνηση 12 τομών διαστάσεων 3Χ4, αποκάλυψε πάρα πολλά θραύσματα αγγείων με ωραία γραπτή διακόσμηση, η οποία είναι ευρύτατα γνωστή στη συγκεκριμένη περίοδο και συναντάται σε πάρα πολλές νεολιθικές θέσεις στη Θεσσαλία, με πιο κοντινή και γνωστή το Σέσκλο.
«Έχουμε πολύ καλά στοιχεία, διότι διατηρήθηκαν τα χρώματα των κεραμικών κι έτσι υπάρχει αρκετό υλικό και αρκετά σχέδια που θα μας βοηθήσουν στη μελέτη του» επισημαίνει η κ. Ροντήρη. Οι πρώτες έρευνες του υλικού, οδηγούν στα πρώτα συμπεράσματα για τους τύπους των αγγείων, χωρίς να έχει προσδιοριστεί, ωστόσο, με σαφήνεια, ο κοινωνικός τους χαρακτήρας. «Προσπαθούμε να βρούμε στοιχεία για τους στόχους και τα κίνητρα του αγγειοπλάστη όταν έφτιαχνε κάποια αντικείμενα, για την κοινωνική διάσταση, δηλαδή, της κεραμικής ερευνώντας τη σχέση των κατοίκων του οικισμού με αυτή και πολλά ακόμη, που θα απαντηθούν ενδεχόμενα, από μελλοντικές ανασκαφές και έρευνες» τονίζει η υπεύθυνη αρχαιολόγος της ΙΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Βόλου.
Πρώτα συμπεράσματα
Η παραπάνω θέση της Μέσης Νεολιθικής περιόδου ήταν άγνωστη μέχρι πρότινος και ως εκ τούτου είναι πολύ σημαντικά τα πρώτα στοιχεία που έχουν έρθει στο φως και μαρτυρούν την ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας την δεδομένη χρονική στιγμή. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο νεολιθικός οικισμός ήταν κτισμένος ανάμεσα σε δύο ρέματα και κοντά στη θάλασσα, γεγονός που σημαίνει επικοινωνία. Σημαίνει επαφή με τους υπόλοιπους οικισμούς και πρόσβαση, παράλληλα, σε πηγή, πολύ σημαντικό στοιχείο για την επιβίωση του ανθρώπου διαχρονικά.
Σημαντικό είναι επίσης το πλήθος των λίθινων και οστέϊνων εργαλείων, των λίθινων και οστέϊνων κοσμημάτων, των πήλινων αντικειμένων καθημερινής χρήσης, όπως πηνία, δηλαδή κουβαρίστρες, σφονδύλια που χρησιμοποιούνταν στην υφαντική και τα πολυάριθμα πήλινα ειδώλια. Μεταξύ των ευρημάτων αξίζει να αναφέρουμε την ανεύρεση ενός σπάνιου λίθινου μικρού φιαλόσχημου αγγείου, αλλά και τα υπολείμματα τροφών, όπως απανθρακωμένα βελανίδια, που δίνουν μια πρώτη εικόνα του χώρου και της χρήσης του κατά την προϊστορική περίοδο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, πρόκειται για μια θέση που πρέπει να διερευνηθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον, προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο και την χρήση του, χιλιάδες χρόνια πριν.
Πηγή: Γ. Υδραίου, Ταχυδρόμος
Δεν υπάρχουν σχόλια