Ανακαλύπτοντας την ιδιωτική ζωή των μοναχών στην μεσαιωνική Νουβία

Η Βόρεια Εκκλησία στην περιοχή al-Ghazali του Σουδάν Δεκάδες, άγνωστες μέχρι πρότινος, επιγραφές και σχέδια στον τοίχο μιας εκκλησίας ...

Η Βόρεια Εκκλησία στην περιοχή al-Ghazali του Σουδάν

Δεκάδες, άγνωστες μέχρι πρότινος, επιγραφές και σχέδια στον τοίχο μιας εκκλησίας αλλά και στους τοίχους των παρακείμενων εγκαταστάσεων υγιεινής σε μοναστηριακό συγκρότημα της Νουβίας ανακαλύφθηκαν από Πολωνούς επιστήμονες στην περιοχή al-Ghazali στο βόρειο Σουδάν.

Αυτό είναι το αποτέλεσμα της πολωνικής αποστολής, διάρκειας τριών μηνών, που αποτελούνταν από αρχαιολόγους και συντηρητές και ολοκληρώθηκε το Μάρτιο. Φέτος, οι αρχαιολόγοι άρχισαν τις ανασκαφές στην ανατολική πλευρά της μιας από τις δύο μεσαιωνικές εκκλησίες που υπάρχουν στην περιοχή. 

Σε πολλά βυζαντινά ιερά συγκροτήματα, η περιοχή αυτή αντιστοιχούσε με νεκροταφείο καταξιωμένων μελών της κοινότητας. «Αλλά βρεθήκαμε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη. Κατά μήκος του ανατολικού τοίχου του μοναστηριού ήρθε στο φως μια σειρά από 15 τουαλέτες. Παρόλο που ακούγεται περίεργο για εσάς, αποτελεί σημαντική ανακάλυψη. Πουθενά αλλού στη Νουβία δεν έχει αποκαλυφθεί ένα τόσο μεγάλο συγκρότημα υγιεινής» εξήγησε ο Δρ. Artur Obłuski από το πανεπιστήμιο του Σικάγο, επικεφαλής της αποστολής.

Τουαλέτες κατά μήκος του ανατολικού τοίχου του μοναστηριού 

Αυτή είναι άλλη μια απόδειξη των Πολωνών αρχαιολόγων ότι το κοντινό μοναστήρι είχε κατοικηθεί από μια μεγάλη ομάδα μοναχών και επισκεπτών προσκυνητών. Ο αρχαιολόγος εξήγησε ότι κάθε τουαλέτα βρισκόταν στο τέλος ενός δωματίου, σχήματος επιμήκους ορθογωνίου, παρέχοντας την απαραίτητη εγκατάσταση υγιεινής. Στο μεσαιωνικό Σουδάν χρησιμοποιούνταν συνήθως κεραμικές λεκάνες τουαλέτας και χαρτί υγείας ή υποκατάστατό του. Το υποκατάστατο αυτό ήταν θραύσματα από πήλινα αγγεία, με αιχμηρές ακμές που λειαίνονταν για την άνεση του χρήστη: αυτά τα στοιχεία βρέθηκαν κατά τη διάρκεια μελέτης του υλικού.

Μια ομάδα συντηρητών εργάστηκε στο χώρο μαζί με τους αρχαιολόγους. Οι προσπάθειές τους επικεντρώθηκαν στον καθαρισμό και την προστασία του σοβά της εκκλησίας που χρονολογείται στο πρώτο μισό του 7^ου αιώνα μ.Χ., και ονομάζεται Βόρεια Εκκλησία, χτισμένη από μπλοκ ψαμμίτη, τέλεια τοποθετημένα μεταξύ τους. Κατάφεραν να σώσουν τα υπολείμματα του άγνωστου μέχρι σήμερα διακόσμου του ναού, ο οποίος μιμούνταν τη διάταξη των λίθων του τοίχου στο γύψο.

Η συντηρήτρια Wisłomira Nicieja καθαρίζει τους τοίχους της Βόρειας Εκκλησίας

«Με την αφαίρεση ενός χοντρού στρώματος λάσπης, θα καταφέρουμε να αποκαταστήσουμε μέρος της αρχικής εμφάνισης της εκκλησίας, η οποία σήμερα είναι κατάλευκη. Η λάμψη του φωτός που αντανακλάται στο αφρικανικό ήλιο είναι τόσο εκτυφλωτική που μπορούμε να δουλέψουμε στο νότιο σκιερό τοίχο της ,νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα» περιγράφει η Cristobal Calaforra-Rzepka, επικεφαλής των εργασιών συντήρησης. Ο καθαρισμός του γύψου επέτρεψε επίσης να αποκαλυφθούν δεκάδες, άγνωστες μέχρι σήμερα, επιγραφές και σχέδια που απεικονίζουν αγίους της εκκλησίας και τον Ιησού Χριστό.

Η μελέτη των επιγραφών πραγματοποιείται από τον Δρ. Grzegorz Ochała του πανεπιστημίου της Βαρσοβίας. Η ανάλυσή τους δείχνει ότι, όπως και σε πολλά άλλα μέρη της μεσαιωνική Νουβίας, η λατρεία των αγγέλων ήταν εξαιρετικά δημοφιλής όπως και στην περιοχή al-Ghazali. Ανάμεσα στις επιγραφές των τοίχων της Βόρειας Εκκλησίας, ο Δρ. Ochała προσδιόρισε και τα ονόματα τεσσάρων αρχαγγέλων: Μιχαήλ, Γαβριήλ, Ραφαήλ και Ουριήλ. «Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι σκαλισμένες επιγραφές στα κεραμικά αγγεία που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή για φαγητό και πόση. Γνωρίζουμε παραδείγματα τόσο από το al-Ghazali όσο και από πολλά άλλα μέρη. Προφανώς οι Νουβιανοί ήθελαν τους ισχυρούς ουράνιους στρατηγούς να τους παρακολουθούν σε όλα, ακόμη και σε πιο κοσμικές καταστάσεις και δραστηριότητες», δήλωσε ο επιστήμονας.

Αγγείο με επιγραφή «Αγγελοφόρος»

Σύμφωνα με τον Δρ. Ochała, μια ιδιαίτερη μορφή έκφρασης σεβασμού για τους αγγέλους, ήταν τα αρσενικά ονόματα των μοναχών που αποτελούν αναφορές σε αυτά τα πλάσματα. Αυτό γινόταν συνήθως για να παράσχουν οι άγγελοι πρόσθετη προστασία στον μοναχό. Φέτος, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα κεραμικό αγγείο με την χαραγμένη υπογραφή ενός μοναχού και ιερέα που ονομαζόταν «Αγγελοφόρος» (αυτός που φέρει έναν άγγελο).

Το Ghazali είναι ένα από τα δύο γνωστά μέρη λατρείας της μεσαιωνικής Νουβίας που βρίσκεται έξω από την κοιλάδα του Νείλου. Το μοναστήρι βρίσκεται στην κοιλάδα Wadi Abu Dom, διασχίζοντας την έρημο Bajuda, που κάποτε ήταν ένας πολυσύχναστος εμπορικός δρόμος της βόρειο-ανατολικής Αφρικής. Το μοναστηριακό συγκρότημα έχει μέγεθος ίδιο με τα βυζαντινά αυτοκρατορικά ιδρύματα, όπως το φημισμένο μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. 

Μέχρι σήμερα, οι πολωνοί αρχαιολόγοι ανακάλυψαν δύο ναούς:  την Βόρεια Εκκλησία και την μικρότερη Νότια Εκκλησία, κατασκευασμένη από πλίνθους λάσπης. Η αποστολή λειτουργεί υπό την αιγίδα του Centre of Mediterranean Archaeology, του πανεπιστημίου της Βαρσοβίας και με χρηματοδότηση από το πανεπιστήμιο του Munster και του Qatar-Sudan Archaeological Project.

Πηγή: The Archaeology News Network