1 ερωτηση 3 απαντησεις: Ο νεότερος πολιτισμός είναι ο «φτωχός συγγενής»;

Το θρυλικό γεφύρι της Αρτας, ορόσημο της πόλης που πήρε την τελική του μορφή το 1612, κινδύνεψε και αυτό από την πρόσφατη κακοκαιρία. ...

Το θρυλικό γεφύρι της Αρτας, ορόσημο της πόλης που πήρε την τελική του μορφή το 1612,
κινδύνεψε και αυτό από την πρόσφατη κακοκαιρία.

Τρεις απαντήσεις σε μία ερώτηση με αφορμή την πρόσφατη πτώση του γεφυριού.....

Γιώργος Πίττας

συγγραφέας (Η αθηναϊκή ταβέρνα, Τα καφενεία της Ελλάδας, Πανηγύρια στο Αιγαίο κ.ά.).

Aν και το ερώτημα φαντάζομαι ότι αναφέρεται στην κακή σχέση του νεότερου πολιτισμού της χώρας με την πολιτεία και ειδικά το υπουργείο Πολιτισμού, εγώ θα επιθυμούσα να την μεταφέρω σ’ ένα άλλο επίπεδο, σ’ αυτό της σχέσης του με την κοινωνία των πολιτών.

Ο νεότερος πολιτισμός, η λεγόμενη παράδοση, το άμεσα προηγούμενο πολιτιστικό μας παρελθόν, είτε στην υλική του μορφή (οικισμοί, μνημεία, τεχνικές) είτε στην άυλη (θεσμοί, έθιμα, τέχνες) δεν ρημάζει μόνο από την αδιαφορία των αρχών, αλλά κυρίως από τις προτεραιότητες της κοινωνίας που στο όνομα του εκσυγχρονισμού και του lifestyle έπεσε με τα μούτρα στην κατανάλωση αγαθών, υπηρεσιών και συμβόλων της Δύσης.

Ετσι, η ελληνική παράδοση όπου δεν ισοπεδώθηκε, αντιμετωπίστηκε ενοχικά, αποστειρώθηκε στερούμενη νοήματος και ουσίας ή έγινε τουριστική ατραξιόν, folklore και εμπορικό αξιοθέατο.

Σήμερα, σε όλο τον κόσμο, ως αντιστάθμισμα στη ραγδαία παγκοσμιοποίηση και στην πολιτισμική ομογενοποίηση, γεννιέται μια έντονη στροφή προς την επανερμηνεία του κόσμου της παράδοσης και των τοπικών πολιτισμών, στην κατεύθυνση δημιουργίας ενός νέου συστήματος αξιών και μιας νέας πολιτιστικής ταυτότητας.

Μήπως ήλθε η ώρα να πάρουμε και μεις παρόμοιες πρωτοβουλίες για το καλό του τόπου μας;

Αικατερίνη Πολυμέρου Καμηλάκη

τ. διευθύντρια Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

Το ερώτημα είναι αν θεωρείται καν «συγγενής». Αν αυτό απαντηθεί, θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε αν είναι ο «φτωχός» που συντηρείται από τα ψίχουλα των πλουσίων συγγενών του και ώς πότε θα διατηρείται στη ζωή.

Eνώ παρακολουθούμε από κοντά και με όλες τις δυνατότητες που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία μια ανασκαφή –θεάρεστο έργο–, κάθε μέρα γκρεμίζονται γεφύρια, ισοπεδώνονται αρχοντικά, καταστρέφονται χαρακτηρισμένα ιστορικά οικοδομικά συγκροτήματα βιομηχανικής τεχνολογίας, θυσιάζονται πλακόστρωτα καλντερίμια στον βωμό της ασφάλτου κ.ά. Έπρεπε να πέσει το περίφημο, ντελικάτο, μονότοξο κόσμημα της Πλάκας για να πιάσουμε όλοι το μοιρολόι και να αναζητήσουμε ευθύνες για το «τις πταίει».

Έτσι δυστυχώς γίνεται με τα περισσότερα θέματα του νεότερου πολιτισμού, χωρίς –ανάλογα με το εύρος και τις ανάγκες του– κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό και πάντα εγκαταλελειμμένο στη γενναιοδωρία και ελεημοσύνη (κατά το ελεήστε τον φτωχό) των Ελλήνων.

Αυτό το γεφύρι, που η παράδοση λέει ότι μέχρι να κλειδωθεί έπεσε μερικές φορές, και μάλιστα την τελευταία όταν γλεντούσαν οι μαστόροι για το στέριωμά του, ας γίνει αφορμή να γεφυρωθεί το χάσμα και να αποκτήσει και ο νεότερος πολιτισμός το μερίδιο που του αναλογεί και που του πρέπει.

Δημήτρης Αθανασούλης

αρχαιολόγος, προϊστάμενος Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων

Με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, η αναγνώριση της καθοριστικής συμβολής που είχε στην εθνική συγκρότηση ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός εκφράστηκε με τη δημιουργία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και την ανάδειξη των κλασικών μνημείων ως αδιάψευστων υλικών τεκμηρίων της σχέσης μας με το αρχαίο κλέος. Αργότερα, για να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού, εντάχθηκε στο εθνικό αφήγημα και το βυζαντινό παρελθόν, για να ακολουθήσει στη συνέχεια και ο νεότερος πολιτισμός, γνωστός με τους υπόρρητα υποτιμητικούς όρους λαϊκός και παραδοσιακός. Όμως, η διαρκής αναδίφηση στην κλασική αρχαιότητα, ως μηχανισμός υπεραναπλήρωσης της νεοελληνικής καχεξίας, αντικατοπτρίστηκε στην προνομιακή μεταχείριση του μνημειακού της αποθέματος. Δεύτερα και καταϊδρωμένα τα βυζαντινά μνημεία, διεκδίκησαν και αυτά τον ζωτικό τους χώρο στη θεσμική μνήμη ως υλικοί φορείς ενός παρελθόντος που γέννησε τη Μεγάλη Ιδέα, λειτουργώντας εν τέλει στο συλλογικό υποσυνείδητο ως υποκατάστατα της απώλειας της Κωνσταντινούπολης. Αντίθετα, τα έργα των ραγιάδων της Τουρκοκρατίας και των μαστόρων του βαλκανικού ελληνικού κρατιδίου του 19ου αιώνα, στερημένα αντίστοιχου συμβολικού κεφαλαίου, καταδικάστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες σε αφανισμό. Όμως, προτού θρηνήσουμε το γεφύρι της Πλάκας, ας θυμηθούμε τα νεοκλασικά που αφάνισε η αντιπαροχή...

Πηγή: Γ. Επτακοίλη, Καθημερινή