Μικροί επισκέπτες περιεργάζονται το «Παιδί του Κριτίου», νεαρό νικητή αγώνων της αρχαιότητας Γιατί κόβει πρώτο το νήμα της επισκεψιμότ...
 |
| Μικροί επισκέπτες περιεργάζονται το «Παιδί του Κριτίου», νεαρό νικητή αγώνων της αρχαιότητας |
Γιατί κόβει πρώτο το νήμα της επισκεψιμότητας; Επειδή λειτουργεί με δική του οικονομική ευελιξία ή μήπως επειδή το προτιμούν τα κρουαζιερόπλοια που δένουν στον Πειραιά; Αλήθειες και ψέματα για τη βιτρίνα της πολιτιστικής μας διπλωματίας.
Την ώρα που ο ελληνικός τουρισμός πανηγύριζε στο κλείσιμο του 2014 για τα 22,5 εκατ. επισκέπτες, η διεθνής και έγκυρη λίστα της εικαστικής επιθεώρησης «Art Newspaper» έδειχνε ότι ο πολιτισμός δεν κατάφερε να κερδίσει ένα αξιόλογο ποσοστό των αυξημένων αφίξεων. Μέσα στη λίστα με τα 100 μουσεία που δέχθηκαν τον μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών σε παγκόσμια κλίμακα το 2014 η Ελλάδα εκπροσωπείται μόνο με ένα: το Μουσείο Ακρόπολης (1.377.409).
Ο τελευταίος σε προσέλευση χώρος είναι η Τριενάλε του Μιλάνου με 615.732 επισκέπτες, την ώρα που το επόμενο σε επισκέπτες ελληνικό μουσείο, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, υποδέχτηκε μόλις 459.115 άτομα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (και παρά το γεγονός ότι στο πρώτο εξάμηνο φιλοξενούσε την πιο δημοφιλή περιοδική έκθεση των τελευταίων ετών, εκείνη για το ναυάγιο των Αντικυθήρων).
Και γεννιέται εύλογα το ερώτημα: Γιατί το Μουσείο Ακρόπολης βρίσκεται στην κορυφή από την πρώτη ημέρα που λειτούργησε εδώ και έξι χρόνια; Υπάρχει μυστικό για την επιτυχία του; Αποτελεί όντως ένα παράδειγμα προς μίμηση, ένα success story μέσα στην κρίση ή απλώς ένα ίδρυμα σε προνομιούχο θέση με ισχυρό brand name που «κερδίζει» από κεκτημένη ταχύτητα; «Η συνταγή μας είναι να κλείσουμε τα μάτια στα στερεότυπα του 19ου και του 20ού αιώνα και να ανοίξουμε τα μάτια μας στις ανάγκες του 21ου» μας απαντά ο πρόεδρος του Μουσείου Δημήτρης Παντερμαλής.
Πολλοί είναι εκείνοι, ωστόσο, που πίσω από την επιτυχία δεν βλέπουν μόνο έξυπνες λύσεις και σύγχρονες προσεγγίσεις που έχουν να κάνουν με ψηφιακές αναπαραστάσεις ή με συντήρηση έργων τέχνης ενώπιον του κοινού. Και αρνούνται τη σύγκριση ανάμεσα στα δυο μεγάλα ιδρύματα της Αθήνας, καθώς θεωρούν ότι η επισκεψιμότητα στο Μουσείο της Ακρόπολης αντιστοιχεί σε έναν αρχαιολογικό χώρο (1.563.434 εισιτήρια για το 2014) και όχι σε μια αυτόνομη μονάδα, συγκρίσιμη με ανεξάρτητα μουσεία.
«Πίσω από την επιτυχία του βρίσκεται ένα εθνικό και πολιτικό ζήτημα. Χτυπάει στο θυμικό, μας καλεί να δούμε τι μας έκλεψαν, τι μας λείπει» είναι μια άποψη. «Τα άλλα μεγάλα μουσεία, που δεν το φτάνουν σε προσέλευση, έχουν θησαυρούς από ολόκληρη την Ελλάδα, περιέχουν ό,τι έχουμε δει στα σχολικά βιβλία» σύμφωνα με άλλη.
Οι tour operators
Η αλήθεια είναι ότι το Μουσείο Ακρόπολης βρίσκεται σε μια θέση που εξυπηρετεί τους tour operators και ειδικά τα μεγάλα γκρουπ που προέρχονται από κρουαζιέρες κι έχουν στη διάθεσή τους μόνο μερικές ώρες στην Αθήνα. Μέσα στο περιορισμένο αυτό χρονικό διάστημα μπορούν να δουν την Ακρόπολη, το Μουσείο και να πάνε μια βόλτα στην Πλάκα. Το Εθνικό Αρχαιολογικό ή το Βυζαντινό και Χριστιανικό, για παράδειγμα, δεν μπαίνουν στο πλάνο διότι χρειάζεται εκ νέου μετακίνηση των τουριστών με πούλμαν υπό την απειλή της κίνησης σε έναν άξονα - ειδικά για το ΕΑΜ - εκτός Κέντρου και μάλιστα σε μια δύσκολη γειτονιά όπως εκείνη της οδού Τοσίτσα που εφάπτεται του Αρχαιολογικού Μουσείου.
Το χαμηλό εισιτήριο του Μουσείου Ακρόπολης - αρχικά ήταν ένα ευρώ κι αργότερα ανέβηκε στα πέντε - είναι ένα ακόμη ζήτημα. «Είναι απόφαση του Μουσείου να κρατήσουμε χαμηλά την τιμή του εισιτηρίου σε εποχή κρίσης, ώστε να μην είναι απαγορευτική η πρόσβαση σε ένα έργο που έγινε με χρήματα του έλληνα φορολογούμενου» υποστηρίζει ο Δ. Παντερμαλής.
Μια σύγκριση με το εισιτήριο του ΕΑΜ, που είναι επτά ευρώ, ή του Βυζαντινού, που είναι μόλις τέσσερα, δείχνει ότι το κόστος εισόδου στο Ακρόπολης δεν μοιάζει παράταιρο.
Οικονομική αυτοτέλεια
Όσο κι αν οι υπόλοιπες παράμετροι μπορούν να συζητηθούν, ένα από τα «αγκάθια» που προκαλεί όσους θεωρούν το Μουσείο Ακρόπολης ως το «χαϊδεμένο παιδί» έχει να κάνει με τη δομή του. Είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, την ώρα που τα υπόλοιπα δημόσια μουσεία στη συντριπτική τους πλειονότητα λειτουργούν ως υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι ναι μεν αισθάνονται την ασφάλεια ότι το κράτος καλύπτει τα λειτουργικά τους έξοδα (κάτι που δεν επιτυγχάνεται πάντα λόγω της κρίσης, με αποτέλεσμα να υπάρχουν περιπτώσεις που οι υπάλληλοι πληρώνουν από την τσέπη τους για αναλώσιμα).
Από την άλλη, όμως, δεν έχουν την ευελιξία να λειτουργούν αυτόνομα, με αποτέλεσμα συχνά να μην μπορούν να προσλάβουν το απαραίτητο φυλακτικό προσωπικό και να έχουν για μήνες, ακόμη και την τουριστική περίοδο, αίθουσες ή ακόμη κι ολόκληρες συλλογές μη προσβάσιμες για το κοινό. Και τα πωλητήριά τους να είναι άδεια καθώς δεν τα διαχειρίζονται οι ίδιοι, αλλά το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠΑ).
Το Μουσείο Ακρόπολης, αντιθέτως, ελέγχει και αξιοποιεί μόνο του τα έσοδά του, δεν έκλεισε ποτέ κάποια πτέρυγά του, οι φύλακες φορούν στολές σε αντίθεση με τα υπόλοιπα μουσεία, τα πωλητήριά του είναι πάντα γεμάτα με είδη για όλα τα βαλάντια και διαθέτει όχι μόνο ηλεκτρονικό εισιτήριο - κάτι που ούτε φέτος εφαρμόστηκε παρά τις προσπάθειες της ηγεσίας του ΥΠΠΟ και του ΤΑΠΑ - αλλά και δυνατότητα ηλεκτρονικής κράτησης εισιτηρίων.
Απεργίες και κλειστές αίθουσες
Και με την κρατική επιχορήγηση τι γίνεται; Τα δημόσια μουσεία στηρίζονται εξ ολοκλήρου στο κράτος στο οποίο επιστρέφουν τα έσοδά τους μέσω του ΤΑΠΑ που εισπράττει τα χρήματα από εισιτήρια, πωλητήρια και αναψυκτήρια και τα αναδιανέμει έτσι ώστε να εξυπηρετούνται κατά το δυνατόν όλα τα μουσειακά ιδρύματα ανεξαρτήτως αν είναι μικρά ή μεγάλα, κεντρικά ή περιφερειακά.
Το Μουσείο Ακρόπολης, σύμφωνα με τον Δ. Παντερμαλή, δεν παίρνει ούτε ένα ευρώ επιχορήγηση και βασίζεται μόνο στα έσοδά του με τα οποία καλύπτει ακόμη και τη μισθοδοσία, που είναι μεγάλο βάρος, και παρά το γεγονός ότι οι υπάλληλοι του είναι αποσπασμένοι από άλλες υπηρεσίες, καθώς λόγω έλλειψης οργανισμού λειτουργίας δεν έχει αμιγώς δικό του προσωπικό.
Τέλος, ένα ακόμη επιχείρημα των δημόσιων μουσείων είναι ότι τροφοδοτούν με δεκάδες ή και εκατοντάδες εκθέματα τις μεγάλες διεθνείς εκθέσεις, κάτι που δεν αρνείται ότι κάνει και το Μουσείο Ακρόπολης. Και αν ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει τον σπουδαίο ρόλο που ασκούν τα ελληνικά μουσεία στην πολιτιστική διπλωματία, δεν μπορεί όμως και να μην αναλογιστεί το γεγονός ότι δεν είναι λίγες οι φορές που στις προθήκες τους δεν μπορεί να τα δει ο επισκέπτης, καθώς συχνά η έλλειψη προσωπικού ή οι απεργίες κρατούν τις αίθουσες κλειστές.
Όσο κι αν θέλουμε να αρνηθούμε την αξία των αριθμών, όσο κι αν προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε καταστάσεις και αφού αποδεχόμαστε το αξίωμα ότι κανένα μοντέλο δεν είναι τέλειο, για να απαντήσουμε ποιο είναι τελικά το πιο επιτυχημένο και ποιο θα φέρει τον κόσμο μέσα στα μουσεία, ας ρίξουμε μια ματιά στα σκαλιά τους την ώρα που είναι κλειστά.
Η απάντηση θα βρίσκεται εκεί, έξω από τις σφραγισμένες πόρτες. Εκεί όπου ο κόσμος επιλέγει να περάσει την ώρα του επειδή αισθάνεται οικεία.
Πηγή: Μ. Αδαμοπούλου, Τα Νέα
Δεν υπάρχουν σχόλια