Αποκατάσταση ενός παγκόσμιου μνημείου

Ούτε οι σκαλωσιές δεν μπορούν να κρύψουν την αρχιτεκτονική μεγαλοπρέπεια της Μονής Δαφνίου. Μνημείο που περιλαμβάνεται στον κατάλογο της ...

Ούτε οι σκαλωσιές δεν μπορούν να κρύψουν την αρχιτεκτονική μεγαλοπρέπεια της Μονής Δαφνίου. Μνημείο που περιλαμβάνεται στον κατάλογο της UNESCΟ.

Χρόνια τώρα όποιος περνάει από τη Λεωφόρο Αθηνών, παρακολουθεί μέσα από το άνοιγμα της παλιάς οχύρωσης, εκεί που «κρύβεται» η Μονή Δαφνίου, τα έργα που γίνονται σε αυτό το σπουδαίο μνημείο. Οι σκαλωσιές που το τύλιξαν μετά τους σεισμούς του 1999 αλλά και τους τελευταίους, δεν έκρυψαν τη μεγαλοπρεπή αρχιτεκτονική του, ενώ όποιος έφτανε ώς το Χαϊδάρι δεν έμενε ασυγκίνητος από την ομορφιά των ψηφιδωτών που κοσμούν τους τοίχους του Καθολικού.

Αυτό λοιπόν το μνημείο που ανήκει στην τριλογία των μονών της μεσοβυζαντινής περιόδου μαζί με τον Όσιο Λουκά στη Βοιωτία και τη Νέα Μονή Χίου, περιλαμβάνεται στον Παγκόσμιο Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και ταλαιπωρήθηκε από σεισμικά ρήγματα, τον χρόνο, παλιότερες επεμβάσεις και κακοδιαχείριση, θα είναι έτοιμο το φθινόπωρο. Μαζί και τα αντίγραφα των τριών ιωνικών κιόνων πάνω στους οποίους πατούσαν τα τόξα του εξωνάρθηκα, αφού τα πρωτότυπα δεν γλίτωσαν από τη «δίψα» του λόρδου Ελγιν.

Θωρακισμένη στους σεισμούς

Από τα σύνθετα και δύσκολα έργα που κάνουν περήφανη τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού και τον προϊστάμενό της κ. Θεμιστοκλή Βλαχούλη, ανήκει στα 47 του ΕΣΠΑ που έχει η αρμόδια διεύθυνση (τα 25 έχουν ολοκληρωθεί) και μέρα με τη μέρα αποκαλύπτεται στους επισκέπτες που φτάνουν ώς εκεί τρεις φορές την εβδομάδα. Αλλά και σε όσους περνούν την πολύβουη λεωφόρο. Οι σκαλωσιές ήδη κατέβηκαν από τον τρούλο, η αποκατάσταση του οποίου ήταν επίσης περίπλοκη, ενώ σιγά σιγά αρχίζουν να απομακρύνονται και από το εσωτερικό με την ολοκλήρωση των εργασιών στα ψηφιδωτά και τα επιχρίσματα. 

Προσοχή σε κάθε λεπτομέρεια δίνουν οι εργαζόμενοι στην αποκατάσταση του εσωτερικού του μνημείου.

«Έγινε υποδειγματική και πρότυπη δουλειά σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Συντήρησης» λέει στην «Κ» ο κ. Βλαχούλης, υπογραμμίζοντας πως η αντισεισμική προστασία του μνημείου ήταν το βασικό έργο που πραγματοποιήθηκε στη Μονή. Και εκεί οι επιστήμονες έκαναν αξιέπαινη δουλειά με: ενισχυτικές διατάξεις, περιδέσεις, αγκύρια. Η τοιχοποιία του ναού ενισχύθηκε, στον τρούλο αντικαταστάθηκε το μεταλλικό στεφάνι, στα τόξα του Καθολικού τοποθετήθηκαν σιδερένιες αντιστηρίξεις. Το έργο που έχει προγραμματιστεί υπό ΚΠΣ και εν συνεχεία πέρασε στο ΕΣΠΑ, αποτελείται από τρία υποέργα με τέταρτο τη συντήρηση που έχει τελειώσει. «Αναλυτικότερα, αυτεπιστασία που κάνουμε διά της διεύθυνσης, δεύτερο η εργολαβία που είναι και το βασικό, η στερέωση του Καθολικού, και τρίτο η κατασκευή τριών αντιγράφων ιωνικών κιόνων».

Ο Παντοκράτορας στον τρούλο του καθολικού της μονής είναι η μεγαλύτερη παράσταση του μοναστηριού.

Πολύ καλό έργο σε επίπεδο αισθητικής αποκατάστασης και στερεωτικής υφής που «μπορεί πια να αντέξει ισχυρούς σεισμούς. Χωρίς να ενοχλήσουμε το ίδιο το μνημείο το οπλίσαμε γερά». Αυτό που μένει είναι η κατασκευή αντιγράφων των κιόνων που άρπαξε ο Έλγιν. Ο διαγωνισμός για την κατασκευή τους πραγματοποιήθηκε στις 7 Ιουλίου, κρίθηκε επιτυχημένος κατά την υπηρεσία και υπογράφηκε σύμβαση. Ο Έλγιν επισκέφθηκε το μοναστήρι στα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα. Τότε άρπαξε τρεις από τους τέσσερις ιωνικούς κίονες, οι οποίοι στήριζαν τα τοξωτά ανοίγματα της πρόσοψης του εξωνάρθηκα του Καθολικού της Μονής. Σήμερα οι κίονες αυτοί βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Την ύπαρξή τους αναφέρει ο Άγγλος περιηγητής - αρχαιολόγος Edward Dodwell περνώντας από το Δαφνί του 1805, ενώ την απόσπασή τους ο Γάλλος François Pouqueville και ο Γερμανός Ludwig Ross το 1810 και το 1830, αντίστοιχα. Η υπηρεσία πρόλαβε να αγοράσει πεντελικό μάρμαρο ώστε να σμιλευτούν τα αντίγραφά τους και σε τρεις μήνες να τοποθετηθούν στο μνημείο. Αλλωστε ο ρόλος τους δεν ήταν μόνο διακοσμητικός αλλά και στατικός.

Παρά τη δυσκολία των ημερών, την έλλειψη δυνάμεων αλλά και της ρευστότητας, σε καλό δρόμο φαίνεται να βρίσκονται και άλλα έργα (Άγιος Κωνσταντίνος, Μεταμόρφωση Σωτήρος (Κοττάκη) στην Πλάκα), ενώ άλλα έχουν ολοκληρωθεί. Παρά τη διακοπή εργασιών, όπως συνέβη εξαιτίας των capital controls, ο κ. Βλαχούλης πιστεύει ότι θα καταφέρουν να πληρωθούν οι εργολάβοι, να προχωρήσουν και τα υπόλοιπα έργα του ΕΣΠΑ. «Οικονομικά το τελευταίο τετράμηνο είχαμε πράγματι μια δυστοκία στην κατανομή χρημάτων, αλλά σε επίπεδο διεύθυνσης και διάθεσης δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Τα έργα θα ολοκληρωθούν όλα εντός του έτους» δηλώνει αισιόδοξα ο κ. Βλαχούλης και θυμίζει και όσα γίνονται μακριά από τους προβολείς της πόλης, όπως: Μεταμόρφωση του Σωτήρος στη Μεσσηνία, το αρχοντικό σύνολο των Τρουπάκηδων στη Μάνη, το Μοναστήρι στον Πρόδρομο Σερρών, ο Άγιος Διονύσιος στον Όλυμπο, ο Άγιος Γεώργιος στο κάστρο της Σκύρου και πόσα άλλα μνημεία στη χώρα.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή