«Η Ελλάδα έχει τον τρόπο και τις χάρες να σε καλεί, ξανά και ξανά πίσω»

Ο Τζιμ Ράιτ μπροστά από τις φωτογραφίες των προέδρων της Αμερικανικής Σχολής. Σε εποχές δύσκολες, ο πατριωτισμός αναβλύζει καμιά φορά ...

Ο Τζιμ Ράιτ μπροστά από τις φωτογραφίες των προέδρων της Αμερικανικής Σχολής.

Σε εποχές δύσκολες, ο πατριωτισμός αναβλύζει καμιά φορά από απρόσμενες πηγές: ένας ξένος που αγαπά τη χώρα μας μπορεί να μας παρακινήσει να την ξαναδούμε με αγάπη και υπερηφάνεια, να ανακαλύψουμε νέα κοιτάσματα αντοχής, να επανεκτιμήσουμε αξίες. 

Ο Τζιμ Ράιτ, διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, γεννήθηκε στην Αϊόβα και μεγάλωσε δίπλα στον Μισισιπή. Ομως η μακρόχρονη παρουσία του στην Ελλάδα και η εντατική ενασχόλησή του με την ιστορία μας τον πολιτογραφούν συμπατριώτης μας. Και αυτός ο ανυπόκριτος αλλά βασισμένος σε επιχειρήματα θαυμασμός που έχει για τους προγόνους μας, αλλά και για τις αρετές των σύγχρονων Ελλήνων, δρα σαν ψυχικό βάλσαμο.

Λίγους μήνες πριν φύγει από τη θέση του επικεφαλής, υποδέχθηκε τα «Αθηναϊκά» στο κομψό οικοδόμημα του 1887 στην οδό Σουηδίας με τον υπέροχο κήπο – ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά της πόλης. «Αν αγαπάς την Ελλάδα δεν φεύγεις ποτέ οριστικά», είναι τα πρώτα του λόγια. «Έχει τον τρόπο και τις χάρες να σε καλεί, ξανά και ξανά πίσω. Ήδη έχω δημιουργήσει τις αφορμές που θα με κάνουν να επιστρέφω κάθε τόσο από την Αμερική».

Ιδού πώς μας ερωτεύτηκε: «Ήταν Σεπτέμβριος του 1972 όταν ήρθα στη χώρα σας για να συνεχίσω τις σπουδές μου στην αρχαιολογία. Πρώτα, έφτασα στην Κέρκυρα με πλοίο από την Ιταλία. Νοίκιασα ένα ποδήλατο και άρχισα τις βόλτες, και είδα για πρώτη φορά στη ζωή μου κυδώνια. Το νησί ήταν τόσο όμορφο, που νόμιζα ότι βρέθηκα στον παράδεισο. Στην Ηγουμενίτσα γνώρισα έναν νεαρό Έλληνα, ο οποίος προσφέρθηκε να με κατεβάσει μέχρι το Αίγιο με το αυτοκίνητό του. Στη διαδρομή δοκίμασα φρέσκα σύκα – στην Αμερική είχα δει μόνον τα ξερά και ενθουσιάστηκα. Ύστερα φάγαμε φρέσκα σταφύλια. Η αίσθηση του παραδείσου με ακολουθούσε παντού από το τοπίο μέχρι τα εδέσματα. Βρέθηκα στους Δελφούς, κουβαλώντας στο σακίδιό μου τον Παυσανία και τον Ηρόδοτο.

»Κατέλυσα σε ένα youth hostel, όπου ξαφνικά έγινε σεισμός και οι τοίχοι πηγαινοέρχονταν. Ορμηξα έξω από το δωμάτιο με τον Παυσανία υπό μάλης, ο οποίος περιέγραφε πως οι Ελληνες, όταν αμύνονταν σε επίθεση των Γαλατών στο Μαντείο των Δελφών, είχαν θεόσταλτο σεισμό από τον Απόλλωνα. Έτσι λοιπόν έτρεξα κι εγώ εκεί για να τύχω της ίδιας προστασίας», λέει με χιούμορ.

Ιστορία πανταχού παρούσα

«Ξέρετε», συνεχίζει, «κάθε φορά που πατάει για πρώτη φορά το πόδι του στην Ελλάδα ένας υπότροφος ή ένας μελετητής της Σχολής μας, η οποία έχει συνεργασία με εκατοντάδες καλά πανεπιστήμια στις ΗΠΑ, του λέω πως η εμπειρία θα μεταμορφώσει τη ζωή του. Και πάντα πέφτω μέσα. Ζείτε σε έναν τόπο με υποβλητική φύση, με την Ιστορία να είναι πανταχού παρούσα και, το κυριότερο, με ανθρώπους που ξέρουν να φέρονται με ζεστασιά, την οποία δεν συναντάς αλλού. Γνωρίζουν πώς να συνδέονται ψυχικά. Έχετε φανταστική παραδοσιακή μουσική και πολύ συχνά ακούω ένα σταθμό που παίζει κλαρίνα ή κρητική λύρα. Ακόμα και όταν δεν καταλάβαινα τα λόγια, με έπιανε μια απίστευτη συγκίνηση», υπογραμμίζει ο Τζιμ Ράιτ, που μιλάει θαυμάσια νέα ελληνικά.

Συνεχίζει: «Ξέρω πόσο υποφέρουν οι Έλληνες, τόσο στις πόλεις όσο και στην επαρχία στη σημερινή φάση της κρίσης. Όμως, αυτό δεν σταματά κανέναν από εσάς να ανοίγει την πόρτα του σπιτιού του, να προσφέρει γενναιοδωρία από το υστέρημά του και να αφήνει πίσω τα προβλήματα, για να σε συναντήσει και να σου μιλήσει. Το κλίμα σας καθώς και οι συνήθειές σας σας ωθούν να βγαίνετε από το σπίτι. Ακόμη και όταν το χιόνι –πρόσφατα– κόντεψε να κλείσει τους δρόμους, οι Έλληνες ήταν έξω για να δουν τους φίλους τους. Αφιερώνετε χρόνο στους αγαπημένους σας και δεν βάζετε τη δουλειά στο κέντρο της ζωής σας, αν και εργάζεστε πολύ σκληρά. Πολλοί ξένοι απορούν που βλέπουν γεμάτες τις καφετέριες. Δεν σκέφτονται ότι υπάρχει ανεργία και ανέχεια και ένας νέος άνθρωπος θα παρατείνει τον καφέ του για ώρες. Η ζωή στην Ελλάδα είναι ζωή με τους άλλους και αυτό είναι πολύ συγκινητικό...».

Ο Τζιμ Ράιτ, στα πέντε χρόνια που βρίσκεται στο τιμόνι του θεσμού, συνέχισε με μεγάλες αξιώσεις ένα έργο που ξεκίνησε το 1881. Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών είναι αφοσιωμένη στη συστηματική μελέτη του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα έως σήμερα και θεωρείται από τους κορυφαίους ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς φορείς σε όλο τον κόσμο. Η έδρα ανοικοδομήθηκε σε ένα τμήμα γης που προσέφερε ο Χαρίλαος Τρικούπης το 1884 ύστερα από συνεννόηση με τη Μονή Πετράκη. Αρχικά, ορισμένα στελέχη της Σχολής πίστευαν ότι ο Λυκαβηττός ήταν μακριά από το κέντρο της Αθήνας (!) αλλά τελικά κάμφθηκαν από το γεγονός ότι είχε ωραία θέα στην Ακρόπολη.

Εξέχοντες Αμερικανοί επιστήμονες επέβλεψαν τις ανασκαφές στην αρχαία Κόρινθο το 1896 και το 1931 στην Αρχαία Αγορά, ενώ οι σημερινές συνεργασίες της Σχολής έχουν απλώσει τη δράση της σε ολόκληρη την Ελλάδα.

«Ένα από τα οράματά μας στηρίζεται σε μία μελέτη πως η αρχαία Κόρινθος μπορεί να γίνει ένα πάρκο αρχαιολογικού, φυσιολατρικού και τουριστικού ενδιαφέροντος σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές. Το έχουμε ήδη βάλει μπροστά και είμαστε αισιόδοξοι ότι θα προχωρήσει», λέει ο Αμερικανός, που πιστεύει ότι τέτοια έργα θα βοηθήσουν τον τόπο.

Πηγή: Μ. Πουρναρά, Καθημερινή