Άνω Πόλη, Θεσσαλονίκης. Διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός, χτισμένος "τοίχο-τοίχο", στο βορειότερο και υψηλότερο τμήμα της...
Άνω Πόλη, Θεσσαλονίκης. Διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός, χτισμένος "τοίχο-τοίχο", στο βορειότερο και υψηλότερο τμήμα της παλιάς πόλης, στα Κάστρα.
Αρχίζει ουσιαστικά από τη βόρεια πλευρά της οδού Αγίου Δημητρίου φτάνοντας βόρεια ως τα τείχη της Ακρόπολης, δυτικά και ανατολικά ως τα αντίστοιχα Βυζαντινά Τείχη, που σώζονται σχεδόν ολόκληρα στην περιοχή.
Εκεί υπάρχουν μερικά από τα σημαντικότερα μνημεία, τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο, ο Ναός του Οσίου Δαβίδ (Μονή Λατόμου), ο Ναός του Αγίου Νικολάου Ορφανού, ο Ναός των Ταξιαρχών, η Μονή Βλατάδων, ο Ναός της Αγίας Αικατερίνης, ο Ναός του Προφήτη Ηλία, ένας βυζαντινός λουτρώνας της πλατείας Κρίσπου στο Κουλέ Καφέ, το Αλατζά Ιμαρέτ της οδού Κασσάνδρου, ο οθωμανικός τουρμπές στην πλατεία Τερψιθέας, πλήθος βρυσών.
Πέρα όμως από τα μνημεία αυτά, στην περιοχή της Άνω Πόλης διασώζεται σε πολλά μέρη ο παλιός (παραδοσιακός) πολεοδομικός ιστός με τα ανηφορικά, στενά, λιθόστρωτα καλντερίμια, τα αδιέξοδα, τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες, τα μοναδικά σε λιτότητα και κομψότητα σπίτια της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής, αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών.
Είναι ένα μοναδικό μέρος με χαρακτηριστικά τής αρχιτεκτονικής και της οικιστικής οργάνωσης του παρελθόντος. Εξαίρετο δείγμα αποτελούν τα λιγοστά εναπομείναντα καστρόπληκτα σπίτια, που κτίστηκαν κατά την περίοδο των πληθυσμιακών μετακινήσεων, στις αρχές του 20ου αιώνα. Τα σπίτια αυτά εφάπτονται των βυζαντινών τειχών και καταδεικνύουν τη γρήγορη, πρόχειρη και ραγδαία εγκατάσταση προσφύγων στην πόλη, οι οποίοι, λόγω έλλειψης χώρου έχτισαν δίπλα στα τείχη μικρά χαμόσπιτα. Την ίδια περίοδο η πολιτική τής ανταλλαγής των πληθυσμών, εξανάγκαζε τους μουσουλμάνους κατοίκους της να πάρουν τον αντίστροφο δρόμο.
Τα τουρκόσπιτα της Άνω Πόλης κατοικήθηκαν από μουσουλμάνους, πυρόπληκτους του '17, πρόσφυγες. Σταδιακά, στα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα, καθώς εκτιμήθηκαν οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν (μικροκλίμα) και η υπέροχη θέα, ολοένα και περισσότεροι επέλεξαν να εγκατασταθούν μόνιμα εκεί.
Στα στενά καλντερίμια, ακόμη και σήμερα, 'τραπεζάκια έξω' από κάποια μαγαζιά ή και από μικρές αυλές, γιαγιάδες στα κατώφλια των σπιτιών, άνθρωποι φιλόξενοι, που στη σημερινή, γεμάτη αντιξοότητες και προβλήματα εποχή, επιμένουν και επιλέγουν το χαμόγελο και την αισιοδοξία, άνθρωποι απλοί, αυθόρμητοι, κερνούν τους περαστικούς και πιάνουν κουβέντα μαζί τους.
Καθισμένοι στα σκαλάκια τής εξώπορτας, θυμούνται και αφηγούνται τα παλιά, όπως ο κος Ντίνος Παρασκευαΐδης, φωτορεπόρτερ. Τον συναντήσαμε να απολαμβάνει την ηρεμία μιας άλλης Θεσσαλονίκης, χωρίς θόρυβο και πολλά αυτοκίνητα, αφού η κίνηση εκεί, γίνεται με δυσκολία και μόνο σε κάποιους συγκεκριμένους δρόμους.
Πηγή: Λ. Μαλλίδου, Από τις 4 στις 5
Φωτογραφίες: Δ. Συμεωνίδης (Μάιος 2014)
Δεν υπάρχουν σχόλια