Αν κάποιος εξειδικευμένος οίκος ή σύμβουλος προσπαθήσει να εκτιμήσει την αξία της Τράπεζας της Ελλάδος χρησιμοποιώντας μόνο τα γνωστά οικονο...
Αν κάποιος εξειδικευμένος οίκος ή σύμβουλος προσπαθήσει να εκτιμήσει την αξία της Τράπεζας της Ελλάδος χρησιμοποιώντας μόνο τα γνωστά οικονομικά μοντέλα, τότε το πιθανότερο είναι να πέσει έξω κατά μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Ο λόγος είναι ότι στην Τράπεζα της Ελλάδος ενσωματώνονται αξίες που δεν μπορούν να αποτιμηθούν που σχετίζονται με την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας μας, αλλά και με την οικονομική και νομισματική ιστορία από την αρχαιότητα μέχρι τις ψηφιακές συναλλαγές. Όπως δεν μπορεί να αποτιμηθεί ένα αρχαιολογικό εύρημα, έτσι δεν μπορεί εύκολα να αποτιμηθεί ένα αρχαίο κέρμα, ή οι προσωπικές σημειώσεις του πρώτου διοικητή, ή η πρωτότυπη φοιτητική ταυτότητα του Ξενοφώντα Ζολώτα.
Και αυτός ο θησαυρός της Τράπεζας της Ελλάδος περιλαμβάνει 160.000 νομίσματα, 3.000 έργα τέχνης (πίνακες και γλυπτά), τα προσωπικά αρχεία των διοικητών της και άλλων μεγάλων προσωπικοτήτων, που, αν τα ξεδιπλώσει κάποιος, θα χρειαστεί ενάμισι χιλιόμετρο, πρόσβαση σε άπειρους τίτλους οικονομικής βιβλιογραφίας και περίπου 10 σπανίων εκδόσεων.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν οι επενδύσεις που έχουν γίνει για τη συγκέντρωση, ανάδειξη, συντήρηση και εκσυγχρονισμό όλης αυτής της "κληρονομιάς" με τρόπο που να παράγει γνώση η οποία να είναι άμεσα και δωρεάν προσβάσιμη στην κοινωνία.
Μέχρι πολύ πρόσφατα, έργα τέχνης, συλλογές και αρχεία βρίσκονταν σε συρτάρια, βιβλιοθήκες, γραφεία, τοίχους και προθήκες. Το 2013 αποφασίστηκε να συγκεντρωθούν όλα αυτά υπό μια μονάδα πολιτισμού της Τράπεζας της Ελλάδας που να έχει την ευθύνη για τη συντήρηση και την ανάδειξη. Το 2014 η μονάδα αυτή γίνεται διεύθυνση, με τον σημερινό διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιάννη Στουρνάρα να στηρίζει αυτήν τη σημαντική πολιτιστική προσπάθεια.
Το Capital.gr περιηγήθηκε στους ανεκτίμητους ιστορικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς της Τράπεζας της Ελλάδος από τον διευθυντή του Κέντρου Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της ΤτΕ, κ. Παναγιώτη Παναγάκη. "Για εμάς δεν είναι μόνο η αγάπη και ο σεβασμός για τον πολιτισμό και την ιστορία του τόπου και της ΤτΕ. Για εμάς είναι και θέμα οικονομικού αλφαβητισμού, δηλαδή μετάδοσης γνώσης για την οικονομική και νομισματική ιστορία στην κοινωνία και ιδιαίτερα στα παιδιά και τη νέα γενιά. Η ΤτΕ αποτελεί πηγή γνώσης και τρόπο πρόσβασης στη γνώση με την πιο σύγχρονη και ενημερωμένη οικονομική βιβλιοθήκη", εξήγησε ο κ. Παναγάκης.
Προς αυτή την κατεύθυνση, δημιούργησε ειδική έκθεση για τις ψηφιακές συναλλαγές με διαδραστική εφαρμογή στα κινητά τηλέφωνα ώστε να γίνει πιο κατανοητή η διαδρομή του χρήματος, ενώ παρέχει σε σχολεία τις λεγόμενες "βαλίτσες-μουσεία", που είναι μικρογραφία του Μουσείου της ΤτΕ. Η βαλίτσα περιέχει ένα δείγμα από τα εκθέματα, τα οποία, μαζί με οδηγίες και κάρτες που μοιράζονται στους μαθητές, μετατρέπουν την παρουσίαση σε παιχνίδι. Η λύση ήταν χρήσιμη λόγω της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων, που ανάγκασαν το Μουσείο της ΤτΕ να παραμείνει κλειστό. Κάθε χρόνο περισσότερα από 8.000 άτομα επισκέπτονται το Μουσείο της ΤτΕ και η πλειονότητα των επισκεπτών είναι μαθητές.
Την ίδια στιγμή, η ΤτΕ διαθέτει τη μεγαλύτερη, πιο σύγχρονη και ενημερωμένη οικονομική βιβλιοθήκη, με βιβλία, ηλεκτρονικές εκδόσεις και συνδρομές με πρόσβαση σε άλλες βιβλιοθήκες του κόσμου. Φοιτητές, επιστήμονες, ακαδημαϊκοί, ερευνητές και απλοί πολίτες επισκέπτονται τη βιβλιοθήκη προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στην παγκόσμια οικονομική βιβλιογραφία δωρεάν. Μάλιστα η εξυπηρέτηση, λόγω COVID, άρχισε να γίνεται και ηλεκτρονικά. Και εδώ, δηλαδή, η πρόσβαση στη βιβλιοθήκη και τη βιβλιογραφία είναι δωρεάν.
Συγκέντρωση του "θησαυρού"
Όλα ξεκίνησαν από τη σύσταση του ελληνικού κράτους. Μέχρι το 1938 η κεντρική τράπεζα της χώρας στεγαζόταν στο κτίριο της Κτηματικής Τράπεζας, στην Πανεπιστημίου 28. Στις 4 Απριλίου 1938 εγκαινιάζεται το κεντρικό της κτίριο στην Πανεπιστημίου 21, αλλά ως κεντρική τράπεζα, δηλαδή ως Τράπεζα της Ελλάδος, λειτούργησε τον Μάιο του 1928 με τη μεταβίβαση όλου του ενεργητικού και παθητικού της Εθνικής Τράπεζας. Στην Τράπεζα της Ελλάδος μεταφέρθηκαν ο χρυσός, τα ομόλογα του Δημοσίου, χαρτονομίσματα, καταθέσεις του Δημοσίου, αλλά και αρμοδιότητες όπως να τυπώνει και να προμηθεύει την οικονομία με χρήματα και να αναλαμβάνει πληρωμές και εισπράξεις του Δημοσίου.
Κάπως έτσι ξεκίνησε να συσσωρεύεται ένα τεράστιο αρχείο από αποφάσεις, νομίσματα, έργα τέχνης (κυρίως πίνακες) που διακοσμούσαν το κτίριο. Μέχρι πολύ πρόσφατα όλα αυτά βρίσκονταν σε συρτάρια, βιβλιοθήκες, γραφεία, τοίχους και προθήκες. Το 2013 αποφασίστηκε να συγκεντρωθούν όλα αυτά υπό μία μονάδα πολιτισμού της ΤτΕ που να έχει την ευθύνη για τη συντήρηση και την ανάδειξη. Το 2014 η μονάδα αυτή γίνεται διεύθυνση της Τράπεζας της Ελλάδος και ξεκίνησαν οι τέσσερις πυλώνες ανάδειξης και επικοινωνίας αυτού του πλούτου με την κοινωνία.
Το Μουσείο
Ο πρώτος πυλώνας είναι το Μουσείο Οικονομικής και Νομισματικής Ιστορίας. Πρόκειται για ένα σύγχρονο μουσείο, υψηλών τεχνικών προδιαγραφών, με μια τεράστια και σπάνια συλλογή από 160.000 νομίσματα και 3.000 έργα τέχνης, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι πίνακες ζωγραφικής. Ένα μικρότερο μέρος είναι γλυπτά.
Ο επισκέπτης του Μουσείου, ακολουθώντας το ιστορικό νήμα της παρουσίασης, αναζητεί τις ρίζες του χρήματος στους αρχαίους χρόνους, παρακολουθεί τη σταδιακή εισαγωγή και καθιέρωση διαφόρων μέσων συναλλαγής, μαθαίνει για την εξέλιξη του θεσμού των κεντρικών τραπεζών και την πορεία προς την ευρωπαϊκή νομισματική ενοποίηση. Με μια σειρά εφαρμογών πολυμέσων διαδραστικού χαρακτήρα και με την αξιοποίηση των πλέον σύγχρονων μουσειολογικών πρακτικών, η επίσκεψη μετατρέπεται σε μια εμπειρία που συνδυάζει γνώση και ψυχαγωγία.
Η συντήρηση και η διατήρηση συντελείται από επιστημονικά καταρτισμένο προσωπικό στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους των εργαστηρίων συντήρησης καμβά, χαρτιού και μετάλλου. Η διεύθυνση του κέντρου πολιτισμού της ΤτΕ απασχολεί εξειδικευμένο προσωπικό, και συγκεκριμένα συντηρητές, ιστορικούς έργων τέχνης, αρχειονόμους, βιβλιοθηκονόμους, γραφίστες, μουσειολόγους, επιμελητές-φιλολόγους και ιστορικούς.
Το Μουσείο αυτό, που στεγάζεται στο καινούργιο κτίριο επί της οδού Αμερικής, παρουσιάζει τα εκθέματα και ταυτόχρονα δημιουργεί θεματικές εκθέσεις για να αναδείξει περισσότερο κάποια πτυχή της οικονομικής και νομισματικής ιστορίας. Για παράδειγμα, τώρα είναι σε εξέλιξη η έκθεση για τις ψηφιακές συναλλαγές, για την οποία έχει αναπτυχθεί και διαδραστική εφαρμογή μέσω κινητών τηλεφώνων. Δηλαδή ο επισκέπτης, κρατώντας το κινητό του και κοιτάζοντας προς τα εκθέματα, λαμβάνει επιπλέον πληροφορίες με στόχο να συνδεθούν οι σταθμοί της πορείας μιας συναλλαγής, από την καταχώριση μέχρι την εκκαθάριση, τον διακανονισμό, τη χρέωση και την πίστωση, το πώς λειτουργεί το διατραπεζικό σύστημα και το ευρωπαϊκό σύστημα πληρωμών κ.λπ. Και όλα αυτά αρχίζοντας από τη βασική έννοια του νομίσματος ως μέσου πληρωμής (από τα στάρια και τα πρώτα κέρματα) μέχρι το ψηφιακό πορτοφόλι.
Ιστορικό Αρχείο
Ο δεύτερος πυλώνας είναι το Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας της Ελλάδος, το οποίο περιλαμβάνει κυρίως τα αρχεία των διοικητών, αλλά και άλλων προσωπικοτήτων. Οι συλλογές αυτές εμπλουτίζονται, όπως με το αρχείο του Γιάννη Πεσμαζόγλου. Το αρχείο δωρήθηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος τον Φεβρουάριο του 2017 από την οικογένεια του Γιάννη (Γιάγκου) Πεσμαζόγλου και εντάσσεται στην κατηγορία των προσωπικών αρχείων σημαντικών προσωπικοτήτων που σχετίζονται με την Τράπεζα της Ελλάδος. Το αρχείο Πεσμαζόγλου καταλαμβάνει σήμερα περισσότερα από 40 μέτρα και αποτελεί το μεγαλύτερο προσωπικό αρχείο – διπλάσιο σχεδόν από το ήδη ογκώδες αρχείο του Ξενοφώντος Ζολώτα, το οποίο παραδόθηκε στην έρευνα πριν από περίπου τέσσερα χρόνια. Το υλικό του αρχείου καλύπτει τη χρονική περίοδο από το 1885 μέχρι το 2018 – ξεπερνά δηλαδή τα όρια ζωής του Γιάγκου Πεσμαζόγλου, καθώς περιλαμβάνει φακέλους της περιόδου 1885-1963 που αφορούν τον πατέρα του, Στέφανο, και περιέχει υλικό από εκδηλώσεις μνήμης που αφορούν την περίοδο από τον θάνατό του, το 2003, έως και το έτος 2018.
Το αρχείο του Ξενοφώντος Ζολώτα έχει ψηφιοποιηθεί. Καλύπτει την περίοδο 1904-2004 και αποτελείται από 1.743 φακέλους, 32.676 τεκμήρια, 2.000 φωτογραφίες και 38 κασέτες ήχου και εικόνας. Αν απλωθεί, θα σχηματίσει γραμμή 25,07 μέτρων. Περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλογραφημένα έγγραφα και σημειώσεις στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά, συγγράμματα, μονογραφίες φωτογραφίες, οπτικοακουστικό υλικό και προσωπικά αντικείμενα. Περιέχει τεκμήρια σχετικά με τη δράση του ως διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, καθηγητή πανεπιστημίου, ακαδημαϊκού, υπουργού και πρωθυπουργού. Περιέχει την αλληλογραφία του με θεσμικά όργανα, νομικά και φυσικά πρόσωπα σε Ελλάδα και εξωτερικό, υπομνήματα προς τις ελληνικές κυβερνήσεις, εισηγήσεις του για οικονομικά και νομισματικά ζητήματα, τη λειτουργία της ΤτΕ, την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, τεκμήρια σχετικά με τη συμμετοχή του σε διεθνείς οργανισμούς (ΔΝΤ, Διεθνή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, ΟΟΣΑ, Επιτροπή Τεσσάρων Σοφών κ.ά.), τη συμμετοχή του σε ελληνικές κυβερνήσεις, τη θητεία του ως πρωθυπουργού στην Οικουμενική Κυβέρνηση 1989-1990, την υποψηφιότητά του για το βραβείο Νόμπελ, την αρθρογραφία του στον ελληνικό και διεθνή Τύπο, καθώς και προσωπικά στοιχεία και διακρίσεις.
Πέρσι το ιστορικό αρχείο της ΤτΕ εμπλουτίστηκε με μια δωρεά που ξεπερνά τους 1.750 φακέλους και περιλαμβάνει τα προσωπικά αρχεία του δημοσιογράφου και πολιτικού Κωνσταντίνου Α. Βοβολίνη (1913-1970), του αδελφού του, εκδότη Σπύρου Α. Βοβολίνη (1910-1995), καθώς και τα αρχεία των εκδοτικών επιχειρήσεων της οικογένειας, δηλαδή της αντιστασιακής εφημερίδας "Ελληνικόν Αίμα" (1942-1948), της βραχύβιας εταιρείας "Εκδόσεις Εθνικών Αγώνων" (1948) και του μηνιαίου οικονομικού περιοδικού "Βιομηχανική Επιθεώρησις" (που ιδρύθηκε το 1934 και εξακολουθεί να κυκλοφορεί ως "Οικονομική Επιθεώρηση").
Βιβλιοθήκη
Τον τρίτο πυλώνα αποτελεί η βιβλιοθήκη. Στεγάζεται στον τρίτο όροφο του κεντρικού κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδος, ενώ μέρος της συλλογής της στεγάζεται στο κτίριο του Μηχανογραφικού Κέντρου της Τράπεζας στο Χαλάνδρι. Είναι ειδική-ερευνητική βιβλιοθήκη με εξειδίκευση στην οικονομική επιστήμη και είναι από τις μεγαλύτερες και πιο ανανεωμένες. Η πλοήγηση και η έρευνα στην έντυπη συλλογή της βιβλιοθήκης γίνεται με βασικό εργαλείο τον ηλεκτρονικό κατάλογο (WebPAC), ενώ το Summon είναι εργαλείο ενοποιημένης αναζήτησης που χρησιμοποιείται για ταυτόχρονη έρευνα στις διαφορετικές πηγές της βιβλιοθήκης (ηλεκτρονικός κατάλογος και βάσεις δεδομένων). Το E-Journal Portal είναι το εργαλείο αναζήτησης των τίτλων έντυπων και ηλεκτρονικών περιοδικών της βιβλιοθήκης.
Εκδόσεις
Ο τέταρτος πυλώνας αποτελείται από τις εκδόσεις της Τράπεζας της Ελλάδος. Πρόκειται για σπάνια λευκώματα, ιστορικές εκδόσεις, βιογραφίες, θεματικά βιβλία, σειρές από τα "Τεκμήρια από το Ιστορικό Αρχείο", καταλόγους για το Μουσείο της ΤτΕ, εκπαιδευτικά έντυπα, υλικό εκδηλώσεων κ.ά.
Η όλη παραγωγή από τον σχεδιασμό μέχρι την εκτύπωση γίνεται από την Τράπεζα της Ελλάδος. Διαθέτει τους δικούς της γραφίστες, ενώ χρησιμοποιεί την τεχνογνωσία και την υποδομή του νομισματοκοπείου.
Εκθέσεις
Το κέντρο πολιτισμού και το εξειδικευμένο αυτό προσωπικό της ΤτΕ δεν ασχολείται μόνο με τη συντήρηση του υφιστάμενου ιστορικού πλούτου, αλλά είναι υπεύθυνο για τη συμμετοχή και την υποστήριξη εκδηλώσεων όπως αυτή που ξεκινά στις 3 Μαρτίου από το Μουσείο Μπενάκη για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821. Η μεγάλη αυτή επετειακή έκθεση διοργανώνεται με τη συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη, της Τράπεζας της Ελλάδος, της Εθνικής Τράπεζας και της Alpha Bank. Η έκθεση έχει τίτλο "1821 πριν και μετά", θα διαρκέσει έως τον Οκτώβριο και θα παρουσιαστεί στο κτίριο του Μουσείου Μπενάκη (Πειραιώς 138), καταλαμβάνοντας 3,5 στρέμματα.
Το κέντρο πολιτισμού και το προσωπικό του παρακολουθεί τις διεθνείς τάσεις για την ανάδειξη του πλούτου αυτού στην εκπαίδευση, όπως είναι για παράδειγμα τα "μουσεία-βαλίτσες" για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Παράλληλα, ενισχύει και εκσυγχρονίζει τις συλλογές του, ενώ έχει ξεκινήσει ένα τεράστιο έργο ψηφιοποίησης όλων των αρχείων, λαμβάνοντας μέτρα για την προστασία αυτού του πλούτου από φυσικές ή άλλες καταστροφές.
Πηγή: Λ. Στεργίου, Capital
Δεν υπάρχουν σχόλια