Ο Κερδώος Ερμής της Νικόπολης

Ο Κερδώος Ερμής της Νικόπολης " Κλῦθί μου, Ε҅ρμεία, ∆ιὸς α҆́γγελε, Μαιάδος υι҅έ, παγκρατὲς η҆͂τορ ε҆́χων, ε҆ναγώνιε, κοίρανε θνητῶν...

Ο Κερδώος Ερμής της Νικόπολης

" Κλῦθί μου, Ε҅ρμεία, ∆ιὸς α҆́γγελε, Μαιάδος υι҅έ,

παγκρατὲς η҆͂τορ ε҆́χων, ε҆ναγώνιε, κοίρανε θνητῶν ... "

Ορφικοί ύμνοι, Ἑρμοῦ

[ Άκουσέ με, Ερμή, αγγελιαφόρε του Δία, υιέ της Μαίας,

που έχεις καρδιά παντοδύναμη, εναγώνιε, αρχηγέ των θνητών ...]

_______________________

Το 1980 ο Θ. Μπατσούλης βρήκε στο αγροτεμάχιό του και παρέδωσε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία χάλκινο αγαλμάτιο αγένειου νεαρού. Η μορφή, ύψους μόλις 12 εκ. και βάρους 326 γρ., κρατάει βαλάντιο (πουγγί) στο δεξί του χέρι και ταυτίστηκε με τον Ερμή Κερδώο.

Ο Ερμής, γιος του Δία και της Μαίας, είναι από τους παλαιότερους θεούς του Δωδεκαθέου. Το όνομά του, που απαντά ήδη στα Μυκηναϊκά, προήλθε πιθανόν από τη λέξη έρμα «σωρός από πέτρες». Οι έρμες χρησίμευαν ως τάφοι ή ως «όροι», ορόσημα δηλ. των κτημάτων και οδοδείκτες για τους ταξιδιώτες. Γι' αυτό και ο Ερμής λατρευόταν και ως προστάτης των ταξιδευτών.

Άλλη εκδοχή συνδέει το όνομα με το ρήμα εἴρω που σημαίνει λέγω, αναγγέλλω.

Ο Κερδώος Ερμής της Νικόπολης: στο δεξί χέρι κρατάει το βαλάντιο ενώ στο αριστερό θα κρατούσε το σύμβολό του, το κηρύκειο (λεπτή ράβδος από ξύλο δάφνης ή ελιάς με δύο περιελισσόμενα φίδια με αντικριστά τα κεφάλια τους
[Δείτε παράδειγμα του 6ου αι. π.Χ. εδώ: https://collections.mfa.org/objects/153289]

Ερυθρόμορφη λήκυθος με παράσταση Ερμή, 480 - 470 π.Χ. Διακριτικά χαρακτηριστικά του θεού είναι: το κηρύκειο, ο πέτασος (πλατύγυρο καπέλο, συχνά αποδίδεται με φτερά) και τα φτερωτά σανδάλια [© Metropolitan Museum of Art, New York]

Θεός του λόγου και της επικοινωνίας, εξάλλου, ο Ερμής ήταν ο επίσημος αγγελιαφόρος του Δία. Σταδιακά απέκτησε πολλές ιδιότητες και αντίστοιχα προσωνύμια: ΨΥΧΟΠΟΜΠΟΣ (οδηγός των ψυχών στον Κάτω Κόσμο), ΕΝΑΓΩΝΙΟΣ (προστάτης των αγωνισμάτων), ΛΟΓΙΟΣ (προστάτης των γραμμάτων), ΑΓΟΡΑΙΟΣ (προστάτης του εμπορίου), ΚΕΡΔΩΟΣ (προστάτης των εμπορικών συναλλαγών και του κέρδους) κ.α.

Ο Ερμής της Νικόπολης κρατώντας το βαλάντιο στο δεξί χέρι ως Κερδώος, επιβεβαιώνει την έντονη εμπορική δραστηριότητα της πόλης. Η Νικόπολη, στην είσοδο του Αμβρακικού Κόλπου, συνέδεε την ηπειρωτική ενδοχώρα με την υπόλοιπη ρωμαϊκή αυτοκρατορία και γρήγορα αναδείχθηκε σε οικονομικό και εμπορικό κέντρο. 

Χάρτης που δείχνει τις εμπορικές επαφές της Νικόπολης (σημειώνονται οι περιοχές προϊόντα των οποίων έχουν βρεθεί στη Νικόπολη)

Πολυτελής μαρμάρινη σαρκοφάγος, έργο αττικού εργαστηρίου, που έχει βρεθεί στη ΝΑ Νεκρόπολη της Νικόπολης

Ερυθροβαφές πινάκιο (πιάτο), προϊόν εργαστηρίου της Πίζας που έχει βρεθεί στη Νικόπολη

Πήλινα λυχνάρια εργαστηρίων της Πάτρας, της Αττικής και της Εφέσου (από αριστερά) που έχουν βρεθεί στη Νικόπολη

Πλήθος εμπορευμάτων έφταναν στα λιμάνια της:

• πρώτες ύλες (μάρμαρα, λίθοι) από την Αττική, τη Θεσσαλία, τη Θάσο και την Προκόνησο της Μικράς Ασίας για την κατασκευή δημόσιων κτιρίων
• αρχιτεκτονικά και άλλα γλυπτά καθώς και είδη πολυτελείας, όπως σαρκοφάγοι, από την Αττική, την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία και 
• επιτραπέζια κεραμική από την ιταλική χερσόνησο και την Αφρική για να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις της αριστοκρατικής τάξης
• αντικείμενα καθημερινής χρήσης, όπως λυχνάρια από την Πάτρα, την Κόρινθο και την Αττική
• αγαθά πρώτης ανάγκης, όπως σιτάρι, ελαιόλαδο, κρασί.

Οι συναλλαγές γίνονται με το επίσημο ρωμαϊκό νόμισμα. Σταθμία, χάλκινα, μολύβδινα και υάλινα, χρησιμοποιούνται για τη ζύγιση νομισμάτων και προϊόντων, ενώ χάλκινα καντάρια (statera) για τη ζύγιση σιτηρών, καρπών και λαχανικών.

Αργυρά νομίσματα του νομισματοκοπείου της Ρώμης που έχουν βρεθεί στη Νικόπολη

Μεταλλικά σταθμία (βάρη) για ζύγιση νομισμάτων και εμπορευμάτων

Σήμερα το αγαλμάτιο εκτίθεται στη δεύτερη αίθουσα του ΑΜΝ, στην ενότητα «Εμπορικές & βιοτεχνικές δραστηριότητες».

Πηγή: Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης