Φόρος τιμής στις θάλασσες του ’21

Ο Παπανικολής πυρπολεί τουρκικό δίκροτο στην Ερεσό, Μάιος 1821. Πρόκειται για την πρώτη επιτυχή πυρπόληση οθωμανικού πολεμικού. Τα ελληνικά ...

Ο Παπανικολής πυρπολεί τουρκικό δίκροτο στην Ερεσό, Μάιος 1821. Πρόκειται για την πρώτη επιτυχή πυρπόληση οθωμανικού πολεμικού. Τα ελληνικά σκάφη συνεισέφεραν τα μέγιστα στον Αγώνα.

Δύο φορές ετοιμάστηκε η «Μάνια» να αποπλεύσει, αλλά και τις δύο έριξε άγκυρα, εξαιτίας του κορωνοϊού. Αυτή τη φορά, όμως, το καλλίγραμμο ξύλινο ιστιοφόρο θα ανοίξει πανιά και με αφετηρία τη Χίο θα ταξιδέψει σε 14 ναυτότοπους της νησιωτικής Ελλάδας μεταφέροντας κειμήλια του ναυτικού αγώνα του 1821 από τις συλλογές της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος – Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και αποτίνοντας φόρο τιμής στους ναυτικούς αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης.

«Είναι μία από τις πιο πρωτοποριακές δράσεις της επετείου για το 1821, αλλά είναι ένα δύσκολο εγχείρημα», λέει στην «Κ» η Δήμητρα Κουκίου, αναπληρώτρια διευθύντρια του ΕΙΜ και συνεπιμελήτρια της πλωτής έκθεσης που εντάσσεται στο επετειακό πρόγραμμα του μουσείου με τίτλο «ΕΠΑΝΑCΥΣΤΑΣΗ ’21». Η πλωτή έκθεση αναβλήθηκε τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο του 2021 εξαιτίας της έξαρσης των κρουσμάτων COVID-19, αλλά τώρα το πλήρωμα του «Μάνια» και οι επιμελητές του μουσείου είναι έτοιμοι να σηκώσουν, επιτέλους, άγκυρες. Μαζί τους θα ταξιδέψουν 40 κειμήλια που συνδέονται με γνωστούς και άγνωστους πρωταγωνιστές του ναυτικού αγώνα, τις μάχες που δόθηκαν στη θάλασσα και τη ζωή στο πλοίο.

Ανάμεσα στα αντικείμενα της έκθεσης ξεχωρίζει ο ξύλινος σταυρός του Ανδρέα Μιαούλη, τον οποίο, σύμφωνα με μαρτυρίες, δεν αποχωριζόταν ποτέ, αλλά και ένα Ευαγγέλιο που προέρχεται από τη Σαμοθράκη και μαρτυρά μια σχεδόν άγνωστη ιστορία του Αγώνα. «Το 1821 το επαναστατημένο νησί της Σαμοθράκης καταστράφηκε από τον οθωμανικό στόλο, από τις λεηλασίες διασώθηκε μόνο αυτό το Ευαγγέλιο που είναι σημαδεμένο από λόγχες. Το εντόπισε ο Ιων Δραγούμης όταν ήταν πρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξανδρούπολη, μεταξύ 1905-1906, και το κατέθεσε στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδος», σημειώνει η κ. Κουκίου.

Ευαγγέλιο από τη Σαμοθράκη, σημαδεμένο από λόγχες κατά την καταστροφή του νησιού, τον Σεπτέμβριο του 1821.

Οι επισκέπτες θα δουν επίσης χαρακτικά, όπλα, ναυτικά ημερολόγια και όργανα και τη ζωγραφική αποτύπωση των ανώνυμων αγωνιστών από τους καλλιτέχνες του 1850. Η έκθεση, που παρουσιάζεται στο σαλόνι του ιστιοφόρου με ειδικές προθήκες για να προσαρμοστεί στον περιορισμένο χώρο, αποτελείται από επτά ενότητες. Η αρχή γίνεται από τα προεπαναστατικά χρόνια και τη δημιουργία μιας ισχυρής και αξιόμαχης ελληνικής ναυτιλίας, ακολουθεί το ξέσπασμα της επανάστασης και τα σημαντικότερα γεγονότα του ναυτικού αγώνα (1821-1827) με αναφορές σε επώνυμους και ανώνυμους αγωνιστές και στη δημιουργία προσφυγικών ρευμάτων που ακολουθούν τις καταστροφές της Χίου, των Ψαρών, της Κάσου, της Σαμοθράκης κ.ά., έπεται το φιλελληνικό κίνημα και η έκθεση ολοκληρώνεται με τον αντίκτυπο του ναυτικού αγώνα και την ιστορική μνήμη.

Την έκθεση θα συνοδεύσει επίσης η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου, η οποία θα μιλήσει για τη σημασία του ναυτικού αγώνα στην Επανάσταση. «Το Ελληνικό Ναυτικό έπαιξε έναν σπουδαίο ρόλο, αν και είναι μειωμένος ο βαθμός στον οποίο γνωρίζουμε για αυτό σε σχέση με τον αγώνα στην ξηρά», μας λέει η κ. Ευθυμίου, η οποία θα αναδείξει όλες τις πτυχές της ναυτικής ιστορίας, τόσο τις θετικές, όπως οι ηρωικές και παράτολμες επιχειρήσεις εναντίον του οθωμανικού στόλου, όσο και τις αρνητικές, όπως η πειρατεία, που έφτανε σε σημείο να προκαλεί διεθνή διπλωματικά επεισόδια εις βάρος της επαναστατημένης Ελλάδας.

Σιδερένια αρπάγη πυρπολικού.

Μετά τη Χίο η έκθεση θα ταξιδέψει στις Οινούσσες, στα Ψαρά, στη Λέσβο, στη Λήμνο, στη Σαμοθράκη, στον Αγιο Ευστράτιο, στη Σκύρο, στην Ανδρο, στη Σύρο, στις Σπέτσες, στην Υδρα, στον Πόρο και στην Αίγινα, πριν καταλήξει στον Πειραιά στα τέλη Ιουλίου. Αρωγοί στην προσπάθεια είναι το Ιδρυμα Μαρία Τσάκος – Διεθνές Κέντρο Ναυτικής Ερευνας και Παράδοσης και η Τράπεζα Πειραιώς. Το Ιδρυμα Μαρία Τσάκος παραχώρησε το εκπαιδευτικό ιστιοφόρο «Μάνια» του Ναυτικού Λυκείου του ιδρύματος για το ταξίδι της έκθεσης στα νησιά, «η συμβολή των οποίων στην αίσια έκβαση του κατά θάλασσα αγώνα και της Επανάστασης εν τω συνόλω της υπήρξε καθοριστική». Την ικανοποίησή του για τη συμμετοχή της Τράπεζας Πειραιώς «σε αυτό το ταξίδι μνήμης και τιμής» στα πρόσωπα και στα γεγονότα του ελληνικού ναυτικού αγώνα εξέφρασε στην «Κ» ο πρόεδρος της τράπεζας, Γεώργιος Χαντζηνικολάου. «Οι πράξεις και οι θυσίες τους αποτελούν αναπόσπαστο και λαμπρό τμήμα του αγώνα για την ελευθερία, που συνεχίζει να εμπνέει το όραμά μας για ένα καλύτερο αύριο», σημείωσε.