Ένας ερευνητής αναζητά τα κοσμήματα που κλάπηκαν από τον τάφο του Τουταγχαμών

Εικονική ανακατασκευή ενός φαρδιού περιλαίμιου που βρισκόταν στο στήθος του Φαραώ Τουταγχαμών. Το περιλαίμιο έχει σπάσει πλέον σε πολλά κομμ...

Εικονική ανακατασκευή ενός φαρδιού περιλαίμιου που βρισκόταν στο στήθος του Φαραώ Τουταγχαμών. Το περιλαίμιο έχει σπάσει πλέον σε πολλά κομμάτια και βρίσκεται σε διαφορετικές θέσεις, μερικές από τις οποίες είναι άγνωστες.
[Credit: R. Cohon, Copyright M. Gabolde]

Οι Αιγύπτιοι υποπτεύονταν ότι ο Χάουαρντ Κάρτερ, ο αρχαιολόγος που ανακάλυψε τον τάφο του Τουταγχαμών το 1922, είχε αφαιρέσει θησαυρούς πριν από το επίσημο άνοιγμα της κρύπτης.

Ο Βρετανός αρχαιολόγος που ανακάλυψε τον τάφο του Τουταγχαμών ενδέχεται να είχε αφαιρέσει κάποια κοσμήματα από τον τάφο. Σήμερα, ένας ερευνητής τα αναζητά σε μουσεία των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο τάφος του Τουταγχαμών, που ανακαλύφθηκε πριν από έναν αιώνα, στις 4 Νοεμβρίου 1922, περιείχε πολλά εντυπωσιακά αντικείμενα. Ωστόσο, μερικά από τα κοσμήματα που βρέθηκαν έχουν εξαφανιστεί, παρά τους νόμους που ορίζουν ότι τα αντικείμενα αυτά ανήκουν στην Αίγυπτο.

Ορισμένα από αυτά τα κοσμήματα μπορεί να τα έκλεψε ο Χάουαρντ Κάρτερ, ο Βρετανός αρχαιολόγος που ηγήθηκε της ανασκαφής που αποκάλυψε τον τάφο. Τώρα, ο Μαρκ Γκαμπόλντ, καθηγητής Αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο Paul-Valéry του Μονπελιέ στη νότια Γαλλία, αναζητά αυτά τα κοσμήματα σε μουσεία των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Αρχικά, ο ερευνητής εξέτασε τις φωτογραφίες των αντικειμένων που τράβηξε ο Χάρι Μπέρτον τη δεκαετία του 1920. Στη συνέχεια δημιούργησε εικονικά ένα φαρδύ περιλαίμιο που στόλιζε το στήθος του Τουταγχαμών. Σύμφωνα με τον Γκαμπόλντ, ο Κάρτερ αφαίρεσε τμήματα του περιλαίμιου, κάποια από τα οποία σήμερα βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο Τέχνης Nelson-Atkins στο Κάνσας Σίτι των ΗΠΑ. Ορισμένες από τις χάντρες του περιλαίμιου φαίνεται να ανήκουν σε ανώνυμους ιδιοκτήτες, οι οποίοι έχουν προσπαθήσει, ανεπιτυχώς, να τις πουλήσουν σε δημοπρασία. Ο Γκαμπόλντ συνέκρινε τις φωτογραφίες του περιλαίμιου που τράβηξε ο Μπέρτον με τις αντίστοιχες που εντόπισε στους ιστότοπους του μουσείου και του οίκου δημοπρασιών και αποφάνθηκε ότι πρόκειται για το ίδιο αντικείμενο. Το Μουσείο Nelson-Atkins συμφώνησε και πλέον το αναφέρει στην ιστοσελίδα του.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Live Science, ο Κάρτερ έκλεψε και τις χάντρες ενός καλύμματος κεφαλής. Ο ερευνητής διαπίστωσε ότι οι χάντρες φαίνεται να έχουν τοποθετηθεί σε ένα περιδέραιο που εκτίθεται στο Μουσείο Τέχνης του Σεντ Λούις. Στην ιστοσελίδα του το εν λόγω μουσείο αναγνωρίζει ότι οι χάντρες μπορεί να προέρχονται από τον τάφο του φαραώ. Ο Γκαμπόλντ εκτιμά ότι και στο Βρετανικό Μουσείο υπάρχουν χάντρες που ανήκουν στο ίδιο περιλαίμιο.

Γιατί έκλεψε τα αντικείμενα ο Κάρτερ;

Σύμφωνα με άρθρο της «Guardian» που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο, ο Κάρτερ είχε επιστρατεύσει τον Βρετανό αιγυπτιολόγο Σερ Άλαν Γκάρντινερ για να μεταφράσει τα ιερογλυφικά που βρέθηκαν στον τάφο ηλικίας. Κάποια στιγμή, ο Κάρτερ έδωσε στον Γκάρντινερ ένα ενεπίγραφο φυλαχτό, που χρησιμοποιείτο ως προσφορά στους νεκρούς, διαβεβαιώνοντάς τον ότι δεν προερχόταν από τον τάφο.

Ο Γκάρντινερ έδειξε το εν λόγω φυλαχτό στον Ρεξ Ένγκελμπαχ, τον τότε Βρετανό διευθυντή του Αιγυπτιακού Μουσείου στο Κάιρο, ο οποίος τον πληροφόρησε ότι το κόσμημα όντως προερχόταν από τον τάφο, καθώς ταίριαζε με άλλα αντικείμενα που είχαν φτιαχτεί από το ίδιο καλούπι.

Σε επιστολή του το 1934, ο Γκάρντινερ κατηγόρησε τον Κάρτερ ότι είχε κλέψει αντικείμενα από τον τάφο του Τουταγχαμών. Ο αιγυπτιολόγος Μπομπ Μπράιερ δημοσίευσε πρόσφατα την επιστολή αυτή στο βιβλίο του με τίτλο «Ο Τουταγχαμών και ο Τάφος που Άλλαξε τον Κόσμο» (Tutankhamun and the Tomb that Changed the World). Ο Γκάρντινερ δεν μίλησε σε κανέναν για αυτό και έτσι δεν απαγγέλθηκαν ποτέ κατηγορίες στον Κάρτερ.

Το γιατί έκλεψε τα αντικείμενα δεν είναι βέβαιο. Έγγραφα στο Μουσείο Nelson-Atkins δείχνουν ότι ο Κάρτερ έδωσε τμήματα του κοσμήματος σε έναν χειρουργό ονόματι Μπέρκλεϊ Μόινιχαν.

Ο Έινταν Ντόντσον, καθηγητής Αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε στο Live Science ότι αμφιβάλλει ότι το οικονομικό όφελος ήταν το κίνητρο. Είναι πιθανό ο Κάρτερ να θεώρησε ότι κάποια από τα αντικείμενα είχαν μικρή αξία και ότι θα μπορούσε να τα προσφέρει σε φίλους του, σημείωσε ο Ντόντσον. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο Κάρτερ μπορεί να τα πήρε μαζί του στην Αγγλία για επισκευή ή ανάλυση.

Αυτό πάντως που είναι σίγουρο, είναι ότι ανεξάρτητα από τα κίνητρά του, οι ενέργειές του ήταν παράνομες, τόνισε ο Ντόντσον. Η Αίγυπτος είχε περάσει νόμους που απαγόρευαν την εξαγωγή αντικειμένων από τον τάφο του φαραώ χωρίς την άδεια της κυβέρνησης. Οι νόμοι ανέφεραν επίσης ότι τα τεχνουργήματα ανήκαν στην Αίγυπτο – πράγμα που σημαίνει ότι ο Κάρτερ δεν τα έδωσε νόμιμα σε κάποιον.

Επιστροφή στην Αίγυπτο;

Παρόλο που το 2010 το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης δέχθηκε να επιστρέψει στην Αίγυπτο 19 θραύσματα που προέρχονταν από τον τάφο του φαραώ, δεν είναι σαφές αν θα πράξουν το ίδιο και άλλα ιδρύματα.

Το Μουσείο Nelson-Atkins θα πρέπει να λάβει αίτημα από την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Το Βρετανικό Μουσείο, το Μουσείο Τέχνης του Σεντ Λούις και ο οίκος δημοπρασιών Christie’s δεν απάντησαν σε αίτημα του Live Science για σχολιασμό.

Πηγή: Ε.Τσιριγωτάκη, ErtNews, με πληροφορίες από Live Science