Ανακαλύπτοντας με τον χρωστήρα μια χαμένη γειτονιά

Άρτεμις Χατζηγιαννάκη, Μικροί Ήρωες. Στο Λουτρό των Αέρηδων, μνημείο οθωμανικών χρόνων που περικλείει εικόνες και αισθήσεις αιώνων, σε ένα δ...

Άρτεμις Χατζηγιαννάκη, Μικροί Ήρωες.

Στο Λουτρό των Αέρηδων, μνημείο οθωμανικών χρόνων που περικλείει εικόνες και αισθήσεις αιώνων, σε ένα διαχρονικό σημείο συνάντησης ανθρώπων και πολιτισμών, το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, η εικαστικός Άρτεμις Χατζηγιαννάκη και ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Βατόπουλος παρουσιάζουν την έκθεση με τίτλο «Βρυσάκι. Αναζητώντας τη χαμένη συνοικία».

Η έκθεση αναδεικνύει την ανθρωπογεωγραφία της παλαιάς χαμένης συνοικίας των Αθηνών, η οποία βρισκόταν στον χώρο που καταλαμβάνει σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Αγοράς. Το Βρυσάκι απαλλοτριώθηκε και κατεδαφίσθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 για τις ανάγκες των ανασκαφών, που διηύθυνε η Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών.

Άρτεμις Χατζηγιαννάκη, Παζαρόπορτα.

Άρτεμις Χατζηγιαννάκη, Η Παπαντούλα της Βλασσαρούς - Τελετή αποϊεροποίησης.

Αντικείμενα από τις συλλογές του Μουσείου συνδιαλέγονται με τις υδατογραφίες της εικαστικού Άρτεμης Χατζηγιαννάκη, με σκοπό να ζωντανέψουν πτυχές από την καθημερινότητα στο Βρυσάκι και την ευρύτερη περιοχή του, στα όρια της οποίας βρίσκονται τόσο το Λουτρό των Αέρηδων όσο και το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού.

«Μια ζωγραφική έκθεση που πραγματοποιήθηκε με πολύ πείσμα», μας λέει λίγο σοβαρά και λίγο αστειευόμενη η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, και μιλάει κυρίως για την ευκαιρία να παρουσιάσει την πρόσφατη ζωγραφική δουλειά της –μια σειρά από υδατογραφίες– στο Λουτρό των Αέρηδων στην Πλάκα, μνημείο οθωμανικών χρόνων που περικλείει εικόνες και αισθήσεις αιώνων.

Ομως ανάλογο πείσμα χρειάστηκε και για να συλλέξει το υλικό της για τη συγκεκριμένη έκθεση με τίτλο «Βρυσάκι. Αναζητώντας τη χαμένη συνοικία». Είναι γνωστό και από τις προηγούμενες εκθέσεις της ότι η κ. Χατζηγιαννάκη δεν εργάζεται εκ του φυσικού. Αντλώντας από την εικαστική και ερευνητική εργασία της θέματα ιστορικής μνήμης και αστικού τοπίου, εμβαθύνει συστηματικά στην αθηναϊκή τοπιογραφία και συνθέτει τον εικαστικό της κόσμο –μια χαρακτηριστική ανθρωποκεντρική ματιά στο βίωμα της πόλης– χρησιμοποιώντας φωτογραφίες. Για να μπορέσει όμως να υλοποιήσει την επιθυμία της να ζωγραφίσει το Βρυσάκι, χρειάστηκε να «ανασκάψει» τα αρχεία της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Στο πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό που είχε στη διάθεσή της η ζωγράφος, αποτυπώνονται η κοινωνική ζωή και οι προσωπικές εμπειρίες των κατοίκων της συγκεκριμένης αθηναϊκής γειτονιάς κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα.

Άρτεμις Χατζηγιαννάκη, Επιτάφιος στην Παναγία Βλασσαρού.

«Η έκθεση αποσκοπεί στην πρόκληση ενός σύνθετου βιώματος για τον επισκέπτη. Ακολουθώντας την εσωτερική διάταξη των Λουτρών, την κρυπτική αρχιτεκτονική διευθέτηση και τη σταδιακή αποκάλυψη της μύχιας λειτουργίας του χώρου, τα έργα της Αρτεμης Χατζηγιαννάκη υπακούουν σε μια λογική διασποράς, σαν ένα παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού», σχολιάζει ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος που συνεπιμελείται την έκθεση.

Ελάχιστα θραύσματα αυτού του ζωντανού και πολύβουου σύμπαντος έχουν απομείνει σήμερα ακέραια στην περιοχή. Οπως μας λέει η κ. Χατζηγιαννάκη, «αυτός ο τόπος έχει αλλάξει μορφή απολύτως, και από χώρος σύγχρονης ζωής μετατράπηκε σε αρχαιολογικό πάρκο». Το Βρυσάκι απαλλοτριώθηκε και κατεδαφίσθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 για τις ανάγκες των ανασκαφών της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Τα όρια της χαμένης γειτονιάς καταλαμβάνει σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Αγοράς και εφάπτονται με τα όρια της Πλάκας. Ωστόσο η έκθεση πραγματοποιείται σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία έχει ενισχυθεί το ενδιαφέρον του γενικού κοινού για την πόλη της Αθήνας σε όλες τις φάσεις της πορείας της στον χρόνο, κάτι που φαίνεται και από τον μεγάλο αριθμό δράσεων, ξεναγήσεων και εκδόσεων με θέμα τη γνωριμία με την ιστορία της πρωτεύουσας.