Δορυφορικές εικόνες αποκαλύπτουν την Ευρώπη της Εποχής του Χαλκού

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το Google Earth για να εντοπίσουν κυκλικές χωματουργικές εργασίες και βαθιές τάφρους όπως αυτή στη βόρεια Σερβία...

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το Google Earth για να εντοπίσουν κυκλικές χωματουργικές εργασίες και βαθιές τάφρους όπως αυτή στη βόρεια Σερβία, η οποία καλύπτει τουλάχιστον400.000 τ.μ.
 [Credit:BARRY MOLLOY ΚΑΙ DARJA GROSMAN]

Πριν από περισσότερα από 3.000 χρόνια, περίπου την εποχή της ακμής του Μυκηναϊκού και του Μινωικού πολιτισμού, ένας άλλος λαός είχε δημιουργήσει ένα δίκτυο εμπορικών κόμβων στην απέραντη πεδιάδα της Παννονίας, μοιρασμένη ανάμεσα στη σημερινή Ρουμανία, Ουγγαρία και Σερβία.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες είχαν ανακαλυφθεί κάποιοι οικισμοί της Εποχής του Χαλκού, όμως οι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι η περιοχή παρέμενε στο περιθώριο των πολιτιστικών εξελίξεων στην Ευρώπη.

Μια διαφορετική εικόνα προκύπτει τώρα από πολυετή προσπάθεια που βασίστηκε σε ανάλυση δορυφορικών εικόνων στο Google Earth και αεροφωτογραφίσεις, αναφέρει ο δικτυακός τόπος του Science.

Η ομάδα του Μπάρι Μόλοϊ, αρχαιολόγου του University College στο Δουβλίνο, αναφέρει ότι εντόπισε ερείπια περισσότερων από 100 κλειστών κατασκευών στη Σερβία, διάσπαρτων σε μια ζώνη 150 χιλιομέτρων κατά μήκος του ποταμού Τίσα.

Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι τα κτίσματα ήταν μέρος ενός μεγάλου δικτύου οικισμών που συμμετείχαν στο επικερδές εμπόριο χαλκού πριν από περίπου 3.600 χρόνια, γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση PLoS ONE.

«Για πρώτη φορά μπορούμε να δούμε την έκταση αυτού του φαινομένου», λέει ο αρχαιολόγος του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Mario Gavranovic, ο οποίος δεν ήταν μέρος της νέας μελέτης. «Η προσέγγιση της τηλεπισκόπησης είναι εξαιρετική».

Οι κατασκευές, πολλές από τις οποίες εντοπίστηκαν για πρώτη φορά, έχουν κρυφτεί σε κοινή θέα. Πολλά είναι αόρατα από το έδαφος επειδή οργώθηκαν σχεδόν επίπεδα μετά από δεκαετίες εντατικής γεωργίας ή καταστράφηκαν στους προϊστορικούς χρόνους. Αφού εντόπισαν τα περιγράμματα στις φωτογραφίες του Google Earth, ο Molloy και η ομάδα του πέταξαν πάνω από την περιοχή με ένα μικρό αεροπλάνο και στη συνέχεια επισκέφτηκαν όσο το δυνατόν περισσότερες τοποθεσίες με τα πόδια. «Περάσαμε πολύ χρόνο περπατώντας μέσα στη λάσπη», λέει ο Molloy.

Βρήκαν θραύσματα κεραμικής, πέτρες για το άλεσμα των σιτηρών και οστά ζώων στην επιφάνεια—αρχαία αντικείμενα που αναπτύχθηκαν από δεκαετίες εντατικού οργώματος. Οι δοκιμαστικές τομές αποκάλυψαν ακόμη περισσότερα τέτοια αντικείμενα.

Τα έργα κατασκευάστηκαν μεταξύ του 1550 και του 1200 π.Χ,, προκύπτει από θραύσματα αγγείων που βρέθηκαν στα κτίσματα και οστά ζώων που υποβλήθηκαν σε ραδιοχρονολόγηση.

Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι τα τείχη και οι τάφροι προστάτευαν μικρούς οικισμούς και λένε ότι οι συγκεντρώσεις αντικειμένων και οικιακών απορριμμάτων υποδηλώνουν ότι κάθε περίβολος ήταν το σπίτι μιας ομάδας οικογενειών. Αλλά το πώς έμοιαζαν αυτές οι κατοικίες - ή αν ήταν κατειλημμένες όλο το χρόνο - παραμένει ασαφές. «Είναι μια νέα ιστορία που αλλάζει τις γνώσεις μας για την Ύστερη Εποχή του Χαλκού και τα Βαλκάνια», λέει ο συν-συγγραφέας Dragan Jovanović, αρχαιολόγος στο Μουσείο της Πόλης του Vršac. «Είναι εκπληκτικό ότι παρέμεινε κρυφό μέχρι τώρα».

Το γιατί χρειάζονταν αμυντικές χωματουργικές εργασίες παραμένει ασαφές. Πήλινα άρματα και χάλκινα όπλα που βρέθηκαν σε νεκροταφεία κοντά σε κάποιους περιβόλους υποδηλώνουν ότι οι κάτοικοι ήταν εξοικειωμένοι με τον πόλεμο. Αλλά οι περισσότεροι από τους περιβόλους που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα απέχουν μόλις 5 ή 10 χιλιόμετρα μεταξύ τους, το καθένα ορατό από τους πλησιέστερους γείτονές του. Όλοι μοιράζονταν παρόμοιου ύφους κεραμική και αρχιτεκτονική. Είναι απίθανο οι άνθρωποι που ζουν εδώ να ήταν εχθροί ή ανταγωνιστές, υποστηρίζει ο Molloy: «Το γεγονός ότι μοιράζονται το τοπίο σημαίνει ότι συνεργάζονται».

Οι νέες τοποθεσίες προστίθενται σε άλλ3ς που βρέθηκαν πρόσφατα στην Ουγγαρία και τη Ρουμανία για να σχηματίσουν αυτό που οι συγγραφείς αποκαλούν το κατώτερο δίκτυο της Παννονίας. Σε αντίθεση με τις περίκλειστες, πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ελλάδας, της Αιγύπτου και της Μέσης Ανατολής, οι λαοί της πεδιάδας της Παννονίας φαίνεται πως κρατούσαν τις αποστάσεις τους και ζούσαν σε οικισμούς μερικών δεκάδων ανθρώπων. «Αυτοί οι άνθρωποι γνώριζαν τους αστικούς πολιτισμούς στη Μεσόγειο», λέει ο Molloy, «αλλά δεν μιμούνταν αυτό το στυλ ζωής».

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η κοινωνία της Παννονικής Πεδιάδας ήταν λιγότερο περίπλοκη. «Αυτές οι τοποθεσίες είναι μεγάλες με οριζόντια έννοια», λέει ο Radivojević. «Είναι η σύνδεσή τους που θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε για να κρίνουμε πόσο περίπλοκες ήταν».

Πιθανώς η οικονομία τους βασιζόταν στο εμπόριο χαλκού που διαμόρφωνε τις κοινωνίες της εποχής. Tους τρεις αιώνες που ακολούθησαν το 1600 π.Χ. γνώρισαν επίσης την ακμή τους οι πολισμοί των Μυκηναίων, των Χετταίων, των Βαβυλώνιων και των Αιγυπτίων του Νέου Βασιλίου.

«Ο κόσμος άλλαξε γύρω στο 1600 π.Χ.», λέει η Miljana Radivojević, αρχαιολόγος του University College του Λονδίνου, η οποία δεν συμμετείχε στη νέα έρευνα. «Βλέπουμε μια τεράστια αλλαγή στη συμπεριφορά εκείνη την εποχή, και η έρευνα δίνει καθαρά νέα στοιχεία που δείχνουν πώς συμβαίνει αυτό σε αυτήν την περιοχή».

Άλλοι αρχαιολόγοι αναφέρουν ότι υπάρχουν πολλά ερωτήματα. Μέχρι στιγμής, υπάρχουν λίγα στοιχεία για σπίτια ή μόνιμες κατασκευές εντός των περιβλημάτων, για παράδειγμα, αν και ο Molloy ελπίζει ότι μπορεί να βρουν στοιχεία για αυτά στο μέλλον. Είναι πιθανό τα δαχτυλίδια να ήταν εποχικοί χώροι συγκέντρωσης, τελετουργικά κέντρα ή ακόμα και μαντριά βοοειδών - ή κάτι εντελώς άλλο. «Η ερμηνεία τους εξακολουθεί να είναι σε επίπεδο μοντέλου, μη αληθινά αποδεκτή», λέει η αρχαιολόγος Marija Ljuština του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα. «Κρατάω τα δάχτυλά μου σταυρωμένα, περισσότερη έρευνα θα φέρει την επιβεβαίωση».

Οι λαοί της πεδιάδας της Παννονίας χάθηκαν γύρω στο 1200 π.Χ. Οι οικισμοί είτε εγκαταλείφθηκαν είτε καταστράφηκαν εσκεμμένα, περίπου την ίδια εποχή που σπουδαίοι πολιτισμοί της Εποχής του Χαλκού κατέρρεαν και αλλού στην Ευρώπη, από την Ελλάδα μέχρι τη Γερμανία.

Το τεράστιο μέγεθος τους σημαίνει ότι μπορεί να παραμείνουν αινιγματικοί για τα επόμενα χρόνια. Αλλά βοηθούν να συμπληρωθεί ένα κενό σημείο στον χάρτη της Ευρώπης της Εποχής του Χαλκού. «Έχουν ανοίξει μια εντελώς νέα οδό για ανασκαφές και έρευνα», λέει ο Radivojević. «Αυτές οι κουκκίδες δεν είχαν συνδεθεί πριν, γεγονός που καθιστά αυτή την έρευνα πολύτιμη».

Τα νέα ευρήματα στην Παννονία ίσως προσθέτουν ένα μικρό κομμάτι στο παζλ του μυστηρίου.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Πηγή: in.gr, Science