Ανακαλύφθηκε εργαστήριο μυκηναϊκών πορφυρών βαφών στην Αίγινα

Αρχαιολογική ανακάλυψη στην Αίγινα αποκάλυψε Μυκηναϊκό εργαστήριο μωβ βαφής από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, προσφέροντας νέες γνώσεις για τ...

Αρχαιολογική ανακάλυψη στην Αίγινα αποκάλυψε Μυκηναϊκό εργαστήριο μωβ βαφής από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, προσφέροντας νέες γνώσεις για την αρχαία παραγωγή αυτής της πολύτιμης χρωστικής. 

Αυτό το σημαντικό εύρημα αναφέρθηκε σε μια ανοικτή μελέτη στο περιοδικό PLOS ONE από την Δρ Lydia Berger από το Πανεπιστήμιο Lodron του Παρισιού του Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας και τους συναδέλφους της.

Οι μέθοδοι παραγωγής των χρωστικών

Κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, οι χρωματιστές βαφές ήταν ιδιαίτερα πολύτιμα προϊόντα στην περιοχή της Μεσογείου. Η κατανόηση των μεθόδων παραγωγής αυτών των χρωστικών προσφέρει ένα πολύτιμο πλαίσιο για την ερμηνεία του πολιτισμού και των εμπορικών πρακτικών της εποχής εκείνης. Στη μελέτη τους, η Berger και η ομάδα της περιγράφουν ένα εργαστήριο του 16ου αιώνα π.Χ. που βρίσκεται στον αρχαίο οικισμό της Κολώνας στην Αίγινα.

Η παρουσία αυτού του εργαστηρίου βαφής υποστηρίζεται από τρία κύρια στοιχεία: διατηρημένη μωβ χρωστική σε κεραμικά θραύσματα, εργαλεία βαφής όπως πέτρες λείανσης με ένα λάκκο αποβλήτων και θρυμματισμένα κοχύλια από θαλάσσια σαλιγκάρια που χρησιμοποιούνται για τη βαφή. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν μια καλά εδραιωμένη τοποθεσία παραγωγής.

Ορθοφωτογραφία της Κολώνας Αίγινας με την περιοχή του ευρήματος σημειωμένη με κόκκινο. [Credit: Berger et al., doi: 10.1371/journal.pone.0304340]

Το σαλιγκάρι Hexaplex trunculus, βασική πηγή της πολυπόθητης μωβ χρωστικής ουσίας

Η ανάλυση των κοχλιών και η χημική σύνθεση των χρωστικών δείχνει ότι το εργαστήριο χρησιμοποίησε κυρίως το είδος σαλιγκαριού της Μεσογείου Hexaplex trunculus, γνωστό και ως βαφή πορφύρα (banded dye-murex). 

Αυτό το σαλιγκάρι ήταν μια βασική πηγή της περιζήτητης μωβ χρωστικής ουσίας, η οποία εκτιμήθηκε ιδιαίτερα στην αρχαιότητα για το ζωντανό και μακράς διάρκειας χρώμα του.

Η ανασκαφή αποκάλυψε επίσης πολλά απανθρακωμένα οστά νεαρών θηλαστικών, κυρίως χοιριδίων και αρνιών. Οι ερευνητές προτείνουν ότι αυτά τα υπολείμματα μπορεί να προέρχονται από τελετουργικές θυσίες που προορίζονται για την προστασία του τόπου παραγωγής, μια πρακτική τεκμηριωμένη σε άλλους πολιτιστικούς χώρους. Ωστόσο, η ακριβής σχέση μεταξύ αυτών των οστών και της διαδικασίας παραγωγής χρωστικής παραμένει ασαφής.

Θρυμματισμένα μωβ κελύφη σαλιγκαριού βρέθηκαν στην περιοχή. 
[Credit: Berger et al., doi: 10.1371/journal.pone.0304340] 

Σημαντικός ο ρόλος του νησιού στο εμπόριο βαφών

Αυτή η ανακάλυψη παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα εργαλεία και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη μυκηναϊκή παραγωγή βαφής πορφύρας.

Περαιτέρω έρευνα θα μπορούσε να ρίξει φως στην κλίμακα της παραγωγής βαφής στην Κολώνα, τις ειδικές διαδικασίες που χρησιμοποιούνται και το ρόλο αυτής της βαφής στα περιφερειακά δίκτυα εμπορίου.

Οι συγγραφείς της μελέτης επισημαίνουν τη μοναδικότητα του ευρήματος αυτού: Για πρώτη φορά, η ανακάλυψη σημαντικών ποσοτήτων καλοδιατηρημένης χρωστικής, μαζί με μεγάλο αριθμό θρυμματισμένων κελυφών μαλακίων και μερικές λειτουργικές εγκαταστάσεις, επιτρέπει μια λεπτομερή άποψη της παραγωγής μωβ χρωστικής στο ελληνικό νησί της Αίγινας πριν από 3.600 χρόνια περίπου. Η χημική ανάλυση με HPLC, οι μαλακολογικές, ζωολογικές και αρχαιολογικές μελέτες δείχνουν την τεχνική διαδικασία και τις ιδιαιτερότητες της πρώιμης παραγωγής βαφής, αποδεικνύοντας την ύπαρξη εργαστηρίου μέσα στον οικισμό της Ύστερης Χαλκοκρατίας.

Η παρουσία ενός τέτοιου εργαστηρίου στην Αίγινα τονίζει τον σημαντικό ρόλο του νησιού στο εμπόριο βαφών και στο ευρύτερο οικονομικό τοπίο της αρχαίας Μεσογείου.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

L. Berger et al. 2024. More than just a color: Archaeological, analytical, and procedural aspects of Late Bronze Age purple-dye production at Cape Kolonna, Aegina. PLoS ONE 19 (6): e0304340; doi: 10.1371/journal.pone.0304340

Πηγή: Enikos