Το παλαιότερο υγρό κρασί στον κόσμο ανακαλύφθηκε σε ρωμαϊκό τάφο στην Ισπανία

Τεφροδόχος που περιέχει το κοκκινωπό υγρό. [Credit: Cosano et al., Journal of Archaeological Science, Reports (2024)] Το 2019, μια εκπληκτικ...

Τεφροδόχος που περιέχει το κοκκινωπό υγρό.
[Credit: Cosano et al., Journal of Archaeological Science, Reports (2024)]

Το 2019, μια εκπληκτική ανακάλυψη έγινε στην αρχαία πόλη Carmona της Σεβίλλης, κατά τη διάρκεια συνήθων εργασιών ανακαίνισης ενός τοπικού σπιτιού. Ένας βυθισμένος ρωμαϊκός τάφος, ανέγγιχτος για σχεδόν 2.000 χρόνια, αποκαλύφθηκε, αποκαλύπτοντας έναν θησαυρό μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας.

Μεταξύ των κειμηλίων που βρέθηκαν, μια γυάλινη λάρνακα που περιείχε ένα κοκκινωπό υγρό τράβηξε αμέσως την προσοχή. Το υγρό αυτό, μετά από ενδελεχή αρχαιοχημική ανάλυση, ταυτοποιήθηκε ως το αρχαιότερο κρασί που διατηρήθηκε στην αρχική του υγρή μορφή, ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ που κατείχε η φιάλη κρασιού του Speyer από το 325 μ.Χ.

Ο τάφος, μέρος της δυτικής νεκρόπολης του Carmo (το αρχαίο όνομα της Carmona), χρονολογείται στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ. Περιείχε οκτώ κόγχες, έξι από τις οποίες φιλοξενούσαν τεφροδόχους με αποτεφρωμένα λείψανα και διάφορα ταφικά αντικείμενα. Η λάρνακα στην κόγχη 8 ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Ενσωματωμένη σε ένα οβάλ μολύβδινο κουτί με καπάκι με επίπεδο θόλο, περιείχε περίπου πέντε λίτρα ενός κοκκινωπού υγρού μαζί με τα αποτεφρωμένα οστά ενός Ρωμαίου άνδρα.

Η είσοδος στον τάφο.
 [Credit: Cosano et al., Journal of Archaeological Science, Reports (2024)]

Το υγρό στην τεφροδόχο ήταν κοκκινωπό-καφέ λόγω των χημικών αντιδράσεων που έλαβαν χώρα στα 2.000 χρόνια από τότε που χύθηκε το λευκό κρασί.
[Credit: Juan Manuel Román]

Ο José Rafael Ruiz Arrebola, οργανικός χημικός στο Πανεπιστήμιο της Κόρδοβα, ηγήθηκε της ομάδας που διεξήγαγε την ανάλυση. Η αξιοσημείωτη κατάσταση διατήρησης αποδόθηκε στις μοναδικές περιβαλλοντικές συνθήκες του τάφου, οι οποίες επέτρεψαν στο υγρό να παραμείνει άθικτο και καλά σφραγισμένο για δύο χιλιετίες.

Η ανάλυση περιελάμβανε διάφορες προηγμένες τεχνικές. Χρησιμοποιώντας φασματομετρία μάζας επαγωγικά συζευγμένου πλάσματος (ICP-MS), οι επιστήμονες προσδιόρισαν τα χημικά στοιχεία στα ορυκτά άλατα του υγρού, εντοπίζοντας κοινά στοιχεία σε αρχαία κρασιά όπως το κάλιο, το ασβέστιο και το μαγνήσιο. Η υγρή χρωματογραφία υψηλής απόδοσης συζευγμένη με φασματομετρία μάζας (HPLC-MS) χρησιμοποιήθηκε για τον προσδιορισμό των πολυφαινολών, οργανικών ενώσεων που βρίσκονται στα σταφύλια και το κρασί. Η παρουσία συγκεκριμένων πολυφαινολών, σε συνδυασμό με το προφίλ των ανόργανων αλάτων, επιβεβαίωσε ότι το υγρό ήταν πράγματι κρασί.

Η διατήρηση του κρασιού μαρτυρά τις εξελιγμένες μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι οινοποιοί για να αποτρέψουν την αλλοίωση. Οι τεχνικές περιλάμβαναν την προσθήκη γύψου για την παράταση της διάρκειας ζωής, την ενσωμάτωση μαγειρεμένων γλεύκων για την αύξηση της περιεκτικότητας σε σάκχαρα και αλκοόλη και τη χρήση χλωριούχου νατρίου ως συντηρητικό και ενισχυτικό γεύσης. Αυτές οι μέθοδοι αντικατοπτρίζονται στα εκλεκτά κρασιά που παράγονται σήμερα σε περιοχές όπως η Jerez, τα οποία θεωρούνται παρόμοια με εκείνα της αρχαίας ρωμαϊκής Baetica.

(α), (β) Ταφικός θάλαμος. (γ) Τεφροδόχος σε κόγχη 8. (δ) Μολύβδινη θήκη που περιέχει την τεφροδόχο. (ε) Ερυθρωπό υγρό που περιέχεται στην τεφροδόχο κύστη. [Credit: Cosano et al., Journal of Archaeological Science, Reports (2024)]

Οι Ρωμαίοι συχνά έχτιζαν εξέχοντα ταφικά μνημεία για να εξασφαλίσουν ότι ο νεκρός παρέμενε στη δημόσια μνήμη. Οι τεφροδόχοι που βρέθηκαν στην Carmona, κατασκευασμένοι από υλικά όπως ασβεστόλιθος, ψαμμίτης και γυαλί, περιείχαν το καθένα τα αποτεφρωμένα λείψανα ατόμων μαζί με προσωπικά αντικείμενα. Δύο τεφροδόχοι έφεραν τα ονόματα Hispanae και Senicio.

Η χρήση του κρασιού στις ρωμαϊκές ταφικές πρακτικές είναι καλά τεκμηριωμένη. Έπαιζε ζωτικό ρόλο στις τελετουργίες που αποσκοπούσαν στο να βοηθήσουν τους αποθανόντες στο ταξίδι τους προς τη μετά θάνατον ζωή. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι η λάρνακα στην κόγχη 8 γεμίστηκε με κρασί κατά τη διάρκεια μιας τελετουργίας σπονδής ή ως μέρος της τελετής ταφής. «Το κρασί, μαζί με άλλα αντικείμενα, όπως ένα χρυσό δαχτυλίδι και υπολείμματα ενός νεκρικού κρεβατιού, αποτελούσαν ένα ταφικό προικώο που προοριζόταν να συνοδεύει τον νεκρό», εξήγησε ο Ruiz Arrebola.

Οι οκτώ κόγχες που βρέθηκαν στον θάλαμο.
[Credit: Cosano et al., Journal of Archaeological Science, Reports (2024)]

Πριν από αυτή την ανακάλυψη, το παλαιότερο γνωστό κρασί που είχε διατηρηθεί σε υγρή μορφή ήταν η φιάλη κρασιού Speyer, που βρέθηκε σε ρωμαϊκό τάφο κοντά στη γερμανική πόλη Speyer το 1867 και χρονολογείται περίπου στο 325 μ.Χ. Ενώ η φιάλη του Speyer θεωρούνταν επί μακρόν το αρχαιότερο διατηρημένο κρασί, δεν υπήρχε χημική ανάλυση που να επιβεβαιώνει οριστικά το περιεχόμενό της.

Αντίθετα, η ανακάλυψη της Carmona έχει υποβληθεί σε εκτεταμένη χημική εξέταση, επιβεβαιώνοντας την ταυτότητά της ως κρασί. Τα ευρήματα έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Journal of Archaeological Science: Reports, σηματοδοτώντας μια σημαντική πρόοδο στην κατανόηση της αρχαίας ρωμαϊκής οινοποιίας και των ταφικών εθίμων.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Cosano, D., Manuel Román, J., Esquivel, D., Lafont, F., & Ruiz Arrebola, J. R. (2024). New archaeochemical insights into Roman wine from Baetica. Journal of Archaeological Science, Reports, 57(104636), 104636. doi:10.1016/j.jasrep.2024.104636

Πηγή: Archaeology News