Μια βυθισμένη πέτρινη γέφυρα που κατασκευάστηκε πριν από 5600 χρόνια ρίχνει φως στον ανθρώπινο αποικισμό της δυτικής Μεσογείου

Η βυθισμένη πέτρινη γέφυρα ηλικίας 5.600 ετών στο σπήλαιο Genovesa, στη Μαγιόρκα της Ισπανίας. [Credit: R. Landreth]. Μια διεπιστημονική ερε...

Η βυθισμένη πέτρινη γέφυρα ηλικίας 5.600 ετών στο σπήλαιο Genovesa, στη Μαγιόρκα της Ισπανίας. [Credit: R. Landreth].

Μια διεπιστημονική ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή γεωλογίας του Πανεπιστημίου της Νότιας Φλόριντα (USF) Bogdan Onac, εξέτασε μια αρχαία βυθισμένη λίθινη γέφυρα στο σπήλαιο Genovesa στη Μαγιόρκα, το κύριο νησί του Βαλεαρικού Αρχιπελάγους και έκτο μεγαλύτερο στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Η νέα αυτή μελέτη έριξε φως στον ανθρώπινο αποικισμό της δυτικής Μεσογείου, αποκαλύπτοντας ότι οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν εκεί πολύ νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.

Λόγω της έλλειψης αρχαιολογικών στοιχείων, η ανακατασκευή του πρώιμου ανθρώπινου αποικισμού των Βαλεαρίδων νήσων της δυτικής Μεσογείου είναι δύσκολη. Ο καθηγητής Bogdan Onac και οι συνεργάτες του μπόρεσαν να παρουσιάσουν ισχυρές αποδείξεις για προηγούμενη ανθρώπινη δραστηριότητα στο εσωτερικό του σπηλαίου Genovesa, εξετάζοντας μια βυθισμένη γέφυρα μήκους 7,7 μέτρων.

Ο Bogdan Onac μελετά τις φρεατικές υπερβάσεις που φαίνονται σε αυτή τη φωτογραφία. Αναπτύσσονται ακριβώς στο επίπεδο της θάλασσας και προσφέρουν μια πιο ακριβή αναπαράσταση της ιστορίας της στάθμης της θάλασσας στο παρελθόν. Τα χρησιμοποίησε για να προσδιορίσει την ηλικία της βυθισμένης γέφυρας. [Credit M.À. Perelló]

«Η παρουσία αυτής της βυθισμένης γέφυρας και άλλων ευρημάτων υποδηλώνει ένα εξελιγμένο επίπεδο δραστηριότητας, που σημαίνει ότι οι πρώτοι άποικοι αναγνώρισαν τους υδάτινους πόρους του σπηλαίου και έχτισαν στρατηγικά υποδομές για να περιηγηθούν σε αυτούς», δήλωσε ο καθηγητής Onac.

Το σπήλαιο Genovesa, το οποίο βρίσκεται κοντά στις ακτές της Μαγιόρκα, διαθέτει διαβάσεις που σήμερα είναι υποβρύχιες ως αποτέλεσμα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Κατά τη διάρκεια περιόδων με υψηλή στάθμη νερού, σχηματίζονται μοναδικές επικαθήσεις ασβεστίτη μέσα στο σπήλαιο. Αυτοί οι σχηματισμοί λειτουργούν ως υποκατάστατα για την ακριβή παρακολούθηση των ιστορικών μεταβολών της στάθμης της θάλασσας και τη χρονολόγηση της κατασκευής της γέφυρας, μαζί με μια ανοιχτόχρωμη ζώνη στη βυθισμένη γέφυρα.

Προηγούμενες έρευνες υπέδειξαν ανθρώπινη παρουσία μέχρι και 9.000 χρόνια πριν, αλλά οι ασυνέπειες και η κακή διατήρηση του υλικού που χρονολογήθηκε με ραδιοάνθρακα, όπως τα κοντινά οστά και τα κεραμικά, οδήγησαν σε αμφιβολίες σχετικά με αυτά τα ευρήματα. Νεότερες μελέτες χρησιμοποίησαν κάρβουνο, τέφρα και οστά που βρέθηκαν στο νησί για να δημιουργήσουν ένα χρονοδιάγραμμα ανθρώπινης εγκατάστασης πριν από περίπου 4.400 χρόνια.

Με τον τρόπο αυτό ευθυγραμμίζεται το χρονοδιάγραμμα της ανθρώπινης παρουσίας με σημαντικά περιβαλλοντικά γεγονότα, όπως η εξαφάνιση της κατσικίσιας αντιλόπης Myotragus balearicus.

Αναλύοντας την επικάλυψη των ορυκτών στη γέφυρα και την ανύψωση μιας ζώνης χρωματισμού στη γέφυρα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η γέφυρα κατασκευάστηκε πριν από σχεδόν 6.000 χρόνια, περισσότερο από 2.000 χρόνια παλαιότερα από την προηγούμενη εκτίμηση - μειώνοντας το χρονικό χάσμα μεταξύ των οικισμών της ανατολικής και της δυτικής Μεσογείου.

«Η ιστορία της κατασκευής της γέφυρας φαίνεται να συνδέεται στενά με την ταχεία άνοδο της στάθμης της θάλασσας του Ολοκαίνου λίγο πριν από 6.000 χρόνια και μια σύντομη στάση της στάθμης της θάλασσας που οδήγησε στην πλημμύρα ορισμένων ανώτερων τμημάτων του σπηλαίου», ανέφεραν.

«Σύμφωνα με τη χρονολόγησή μας, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας σταμάτησε και παρέμεινε σταθερή για αρκετές εκατοντάδες χρόνια μεταξύ 5.964 και 5.359 ετών πριν από σήμερα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, σχηματίστηκαν οι λεγόμενες φρεατικές επαλληλίες σε σπηλαιώδη αντικείμενα (POS) στη λίμνη του σπηλαίου και αναπτύχθηκε ένας χαρακτηριστικός «δακτύλιος μπανιέρας» στη γέφυρα».

Κοντινή άποψη της βυθισμένης πέτρινης γέφυρας από το σπήλαιο Genovesa, Μαγιόρκα, Ισπανία. [Credit: Landreth]

«Η κατασκευή της γέφυρας πιθανότατα ξεκίνησε νωρίς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όταν η διάσχιση της λίμνης βάθους 0,25 μ. απαιτούσε την κατασκευή της. Ωστόσο, η κατασκευή πρέπει να ολοκληρώθηκε πριν από τα 5.600 χρόνια, όταν το ανώτερο τμήμα της γέφυρας βυθίστηκε».

«Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι κατασκεύασαν ένα λιθόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στην υδάτινη λίμνη του σπηλαίου και μια στιβαρή γέφυρα, διευκολύνοντας την πρόσβαση στο μοναδικό άλλο στεγνό τμήμα του σπηλαίου που βρίσκεται πέρα από τη λίμνη, στη Sala d'Entrada».

«Οι ακριβείς λόγοι πίσω από την κατασκευή αυτών των κατασκευών στο σπήλαιο Genovesa παραμένουν ασύλληπτοι».

«Παρ' όλα αυτά, οι χρονολογικοί περιορισμοί που θέτει το βάθος της γέφυρας, σε συνδυασμό με το παρόμοιο βάθος στο οποίο εμφανίζονται τα POS και το σημάδι χρωματισμού, υποστηρίζουν την ιδέα μιας πρώιμης ανθρώπινης παρουσίας στο νησί μέχρι πριν από 5.600 χρόνια και ενδεχομένως να χρονολογείται μέχρι και πριν από 6.000 χρόνια».

Η έρευνα αυτή έγινε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού και το Πανεπιστήμιο των Βαλεαρίδων Νήσων.

Το άρθρο που περιγράφει τα ευρήματα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Communications Earth & Environment.

Onac, B.P., Polyak, V.J., Mitrovica, J.X. et al. Submerged bridge constructed at least 5600 years ago indicates early human arrival in Mallorca, Spain. Commun Earth Environ 5, 457 (2024). https://doi.org/10.1038/s43247-024-01584-4

Πηγή: ArkeoNews