Ανακαλύφθηκε η παλαιότερη γνωστή χριστιανική εκκλησία της Αρμενίας

Μια προκαταρκτική αναπαράσταση δείχνει την εκκλησία των Αρταξάτων.  [Credit: Armenian-German Artaxata Project] Μια κοινή αρμενο-γερμανική ερ...

Μια προκαταρκτική αναπαράσταση δείχνει την εκκλησία των Αρταξάτων.
 [Credit: Armenian-German Artaxata Project]

Μια κοινή αρμενο-γερμανική ερευνητική ομάδα αρχαιολόγων από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών της Αρμενίας και το Πανεπιστήμιο του Münster στη Γερμανία έφερε στο φως τα λείψανα μιας άγνωστης προηγουμένως παλαιοχριστιανικής εκκλησίας στην αρχαία πόλη Αρτάξατα, κοντά στη σημερινή πόλη Αρτασάτ της Αρμενίας.

Η εκκλησία, μια οκταγωνική κατασκευή με σταυροειδείς προεκτάσεις, πιστεύεται ότι χρονολογείται στον 4ο αιώνα μ.Χ., καθιστώντας την την παλαιότερη αρχαιολογικά τεκμηριωμένη εκκλησία στην Αρμενία. Το αξιοσημείωτο αυτό εύρημα ανακοινώθηκε από τον καθηγητή Achim Lichtenberger του Πανεπιστημίου του Münster, ο οποίος χαρακτήρισε την ανακάλυψη ως «συγκλονιστική απόδειξη για τον πρώιμο χριστιανισμό στην Αρμενία». Ο Δρ Mkrtich H. Zardaryan της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Αρμενίας, ο οποίος ήταν συν-επικεφαλής της έρευνας, πρόσθεσε ότι οι οκταγωνικές εκκλησίες ήταν προηγουμένως άγνωστες στην Αρμενία, αλλά ήταν συνηθισμένες στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ..

Ένα από τα τήματα της εκκλησίας με ξύλινο βάθρο. 
[Credit: Armenian-German Artaxata Project]

Το οκταγωνικό κτήριο, το οποίο εκτείνεται σε διάμετρο περίπου 30 μέτρων, διαθέτει ένα απλό δάπεδο από κονίαμα και κεραμίδια από τερακότα. Η ομάδα ανακάλυψε υπολείμματα από ξύλινες πλατφόρμες στις σταυροειδείς προεκτάσεις της εκκλησίας, οι οποίες χρονολογήθηκαν με ραδιοάνθρακα στα μέσα του 4ου αιώνα μ.Χ. Θραύσματα μαρμάρου, που εισήχθησαν από τη Μεσόγειο, υποδηλώνουν ότι η εκκλησία ήταν κάποτε πλούσια διακοσμημένη.

Η θέση της εκκλησίας στην Αρτάξατα είναι ιστορικά σημαντική. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Γρηγόριος ο Διαφωτιστής προσηλύτισε τον Αρμένιο βασιλιά Τιριδάτη Γ' στον χριστιανισμό στα Αρταξάτα το 301 μ.Χ. Το γεγονός αυτό σηματοδότησε την Αρμενία ως το πρώτο χριστιανικό κράτος στον κόσμο, ένα ορόσημο που εξακολουθεί να αντηχεί στη θρησκευτική και πολιτιστική ιστορία της χώρας. Το κοντινό μεσαιωνικό μοναστήρι του Khor Virap, ένας γνωστός τόπος προσκυνήματος, στέκεται ως υπενθύμιση αυτής της κληρονομιάς, που βρίσκεται κοντά στη νεοανακαλυφθείσα εκκλησία.

Το μοναστήρι Khor Virap βρίσκεται πολύ κοντά στη νεοανακαλυφθείσα εκκλησία και διατηρεί τη μνήμη της μεταστροφής του Αρμένιου βασιλιά στον χριστιανισμό.  [Credit: Armenian-German Artaxata Project]

Η Αρτάξατα, επίσης γνωστή ως Αρτασάτ, ήταν κάποτε η πρωτεύουσα του Βασιλείου της Αρμενίας υπό τις δυναστείες των Αρταξιάδων και των Αρσακιδών.Το όνομα της πόλης έχει ιρανικές ρίζες και μπορεί να ερμηνευτεί ως «η χαρά της Άρτας», με το «Άρτα» να σημαίνει αλήθεια. Αναπτύχθηκε σε σημαντική μητρόπολη κατά την ελληνιστική περίοδο και παρέμεινε πρωτεύουσα για σχεδόν έξι αιώνες. Η αρμενογερμανική ομάδα μελετά τον ελληνιστικό οικισμό της Αρτάξατας από το 2018 στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ερευνητικού προγράμματος. 

Η πρόσφατη ανακάλυψη αναδεικνύει τη σημασία της Αρτάξατα στη διάδοση του πρώιμου χριστιανισμού και τις πολιτιστικές συνδέσεις μεταξύ της Αρμενίας και του ευρύτερου μεσογειακού κόσμου. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της εκκλησίας, και συγκεκριμένα το οκταγωνικό της σχήμα, αποτελεί βασικό σημείο ενδιαφέροντος για τους αρχαιολόγους καθώς αντικατοπτρίζει κατασκευές που βρέθηκαν στην Ανατολική Μεσόγειο κατά την ίδια περίοδο. Αυτό το αρχιτεκτονικό ύφος δεν είχε καταγραφεί προηγουμένως στην Αρμενία.

Η ομάδα ανακάλυψε την αρχαιότερη αρχαιολογικά τεκμηριωμένη εκκλησία στην Αρμενία. Το οκταγωνικό κτήριο στηριζόταν σε επιβλητικούς πυλώνες. 
[Credit: Armenian-German Artaxata Project]

Οι ανασκαφικές εργασίες της ομάδας, οι οποίες ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο, συνεχίζονται, με τους αρχαιολόγους να ελπίζουν να προσδιορίσουν σε ποιον ήταν αφιερωμένη η εκκλησία. «Ανυπομονούμε να συνεχίσουμε την εξερεύνησή μας και να κατανοήσουμε καλύτερα τον ρόλο που έπαιξε αυτή η εκκλησία στην παλαιοχριστιανική Αρμενία», δήλωσε ο καθηγητής Lichtenberger. Η ανακάλυψη προσφέρει νέες προοπτικές για τις αρχιτεκτονικές και πολιτιστικές ανταλλαγές της περιοχής με τη Μεσόγειο.

Πηγή: Archaeology News, ArkeoNews