Δύο κρασιά κυριαρχούσαν στην αγορά της Ύστερης Άρχαιότητας στη Μεσόγειο: της Γάζας και της Κιλικίας

Το ψηφιδωτό δάπεδο Kissufim του 6ου αιώνα μ.Χ. απεικονίζει μια καμήλα που μεταφέρει αμφορείς, που μοιάζουν με πολυάριθμα πιθάρια της Γάζας π...

Το ψηφιδωτό δάπεδο Kissufim του 6ου αιώνα μ.Χ. απεικονίζει μια καμήλα που μεταφέρει αμφορείς, που μοιάζουν με πολυάριθμα πιθάρια της Γάζας που ανακαλύφθηκαν στους σωρούς απορριμμάτων της Elusa, μιας αρχαίας πόλης στην έρημο Negev. [Credit: Edmund Gall / Wikimedia Commons]

Μια πρόσφατη μελέτη έφερε στο φως ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες σχετικά με τη διανομή και τα πρότυπα κατανάλωσης δύο εκ των σημαντικότερων ποικιλιών οίνου στην ανατολική Μεσόγειο κατά την Ύστερη Αρχαιότητα. Πρόκειται για το κρασί της Γάζας και το κρασί της Κιλικίας, δύο προϊόντα που όχι μόνο γοήτευσαν τους ουρανίσκους των ελίτ, αλλά σηματοδότησαν επίσης οικονομικές και πολιτιστικές διαφορές στον αρχαίο κόσμο.

Η ανάλυση, η οποία βασίζεται σε θραύσματα υστερορωμαϊκών αμφορέων που βρέθηκαν σε πολλούς αρχαιολογικούς χώρους, αποκαλύπτει πώς τα κρασιά αυτά μεταφέρονταν σε όλη τη Μεσόγειο μεταξύ του 4ου και του 7ου αιώνα μ.Χ. και πώς η ζήτησή τους διέφερε ανάλογα με το κοινωνικό πλαίσιο.

Το κρασί της Γάζας, φημισμένο για την υψηλή ποιότητά του και τη στενή σχέση του με την εξάπλωση του χριστιανισμού και του μοναχισμού στην Παλαιστίνη, ήταν ένα προϊόν πολυτελείας που προοριζόταν για τα πλουσιότερα αστικά κέντρα, όπως η Κωνσταντινούπολη, η Αλεξάνδρεια ή η Ραβέννα.

Χάρτης της Μεσογείου με τις θέσεις εύρεσης υστερορωμαϊκών αμφορέων (τύπου LRA 4 και LRA 1). [Credit: Sapir Haad]

Αντίθετα, το κρασί της Κιλικίας, που παράγεται στις ακτές της ομώνυμης περιοχής και της Κύπρου, ήταν ευρέως διαδεδομένο και δημοφιλές στα ρωμαϊκά στρατεύματα και στις περιφερειακές περιοχές, λόγω της προσιτής τιμής του και της συμπερίληψής του στις στρατιωτικές προμήθειες.

Η έρευνα, η οποία διεξήχθη από ομάδα εμπειρογνωμόνων στην αρχαιολογία και τις κλασικές σπουδές, εξηγεί πώς το εμπόριο κρασιού έγινε βασικός οικονομικός μοχλός για τις περιοχές παραγωγής και πώς η θρησκεία και η οικονομία διαμόρφωσαν τις προτιμήσεις των καταναλωτών εκείνη την εποχή.

Μέσα από τα κατάλοιπα των αμφορέων τύπου LRA 1 (για το κρασί της Κιλικίας) και LRA 4 (για το κρασί της Γάζας), οι αρχαιολόγοι μπόρεσαν να ανασυνθέσουν έναν λεπτομερή χάρτη του εμπορίου κρασιού στην Ύστερη Αρχαιότητα, τονίζοντας ότι το κρασί της Γάζας, αν και λιγότερο διαδεδομένο από το κρασί της Κιλικίας, είχε μεγαλύτερη ζήτηση σε εκκλησιαστικά και διοικητικά πλαίσια στις πλουσιότερες πόλεις της αυτοκρατορίας.

Αμφορέας από τη Γάζα που χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά του διάσημου κρασιού. [Credit: Leasabo / Wikimedia Commons]

Η ανακάλυψη αυτή είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το εμπόριο κρασιού συνέβαλε στην οικονομική άνοδο του Λεβάντε και των νότιων ακτών της Ανατολίας. Η εξάπλωση των αμπελώνων στη Γάζα και τα περίχωρά της σχετίζεται άμεσα με τον πολλαπλασιασμό των μοναστικών κοινοτήτων, οι οποίες όχι μόνο καλλιεργούσαν το κρασί αλλά και το μετέτρεψαν σε βασικό εμπόρευμα στους εμπορικούς δρόμους της Μεσογείου. Οι αμφορείς που χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά αυτού του κρασιού έχουν βρεθεί σε σημαντικά θρησκευτικά και διοικητικά κέντρα, ενισχύοντας τη θεωρία ότι το κρασί της Γάζας προοριζόταν για τις ελίτ και τη χριστιανική λειτουργία.

Από την άλλη πλευρά, το κρασί της Κιλικίας, που παρήχθη σε μεγαλύτερες ποσότητες και με χαμηλότερο κόστος, αποτελούσε βασικό συστατικό των ρωμαϊκών στρατιωτικών προμηθειών. Η διανομή του έφθανε ακόμη και στις παραμεθόριες περιοχές του Δούναβη, όπου καταναλωνόταν σε μεγάλες ποσότητες από τα στρατεύματα που στάθμευαν. Οι αμφορείς τύπου LRA 1, που χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά του, έχουν βρεθεί σε μεγάλες ποσότητες σε στρατιωτικά οχυρά, αποδεικνύοντας ότι το κρασί της Κιλικίας αποτελούσε βασικό πόρο για τον ρωμαϊκό στρατό.

Η μελέτη σημειώνει επίσης ότι το κρασί της Γάζας είχε αναγνωρισμένη ποιότητα σε όλη τη Μεσόγειο, ακόμη και σε σύγκριση με τα καλύτερα κρασιά της εποχής. Οι συγγραφείς τονίζουν πώς αυτό το κρασί, που συνδεόταν με τον αναδυόμενο χριστιανικό πολιτισμό, απέκτησε ένα κοινωνικό κύρος που το έκανε ιδιαίτερα περιζήτητο στους υψηλότερους κύκλους της αυτοκρατορίας.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Kizhner, I., Gambash, G., Bar-Oz, G., & Avni, G. (2024). Distribution patterns of Gaza wine vs. Cilician wine in the eastern Mediterranean in Late Antiquity. Levant, 1–17. doi.org/10.1080/00758914.2024.2411109

Πηγή: LBV Magazine