H θεά Τύχη σε βυζαντινή εκκλησία του 6ου αιώνα - H αναπάντεχη αρχαιολογική ανακάλυψη

Το αρχαίο μαρμάρινο μετάλλιο με την απεικόνιση της θεάς Τύχης που βρέθηκε στην περιοχή Khirbet Tinshemet. [Credit: Clara Amit, Ισραηλινή Αρχ...

Το αρχαίο μαρμάρινο μετάλλιο με την απεικόνιση της θεάς Τύχης που βρέθηκε στην περιοχή Khirbet Tinshemet.
[Credit: Clara Amit, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Η παρουσία της Τύχης σε μια χριστιανική εκκλησία είναι ένα ασυνήθιστο εύρημα, που προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τον πολιτισμικό συγκρητισμό της εποχής.

Κρυμμένα και ξεχασμένα για αιώνες στο δάσος Σοχάμ, κοντά στην καρδιά του Ισραήλ, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα ερείπια μιας εκπληκτικής βυζαντινής εκκλησίας του 6ου αιώνα, αφιερωμένη στον χριστιανό μάρτυρα Άγιο Βάκχο.

Η ανακάλυψη, που έγινε για πρώτη φορά το 1986, προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για μια ελάχιστα γνωστή ιστορική εποχή θρησκευτικού μετασχηματισμού. Μεταξύ των πιο συναρπαστικών ανακαλύψεων αυτών των ανασκαφών είναι ένα μοναδικό μαρμάρινο μετάλλιο που απεικονίζει τη θεότητα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, Τύχη, ένα αν μην τι άλλο σπάνιο εύρημα για τα χριστιανικά πλαίσια της εποχής.

Τα ερείπια της βυζαντινής εκκλησίας 1.400 ετών στο Khirbet Tinshemet.
[Credit: Clara Amit, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Αυτός ο συνδυασμός ειδωλολατρικών και χριστιανικών συμβολισμών φανερώνει την πολιτιστική πολυπλοκότητα της βυζαντινής περιόδου στην Παλαιστίνη του 6ου αιώνα, καταδεικνύοντας πώς οι αρχαίες πεποιθήσεις διατηρήθηκαν εν μέρει, παράλληλα με την άνοδο του χριστιανισμού.

Το χωριό Khirbet Tinshemet βρίσκεται μέσα στο Κοινοτικό Δάσος Σοχάμ, μια περιοχή γεμάτη αρχαιολογικούς θησαυρούς, αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων. Η περιοχή πιστεύεται ότι ήταν ενεργός οικισμός ήδη από τον 4ο αιώνα μ.Χ., συνεχίζοντας από τη βυζαντινή εποχή μέχρι και την πρώιμη ισλαμική περίοδο.

Η εκκλησία που έχει ανασκαφεί στην περιοχή, είχε προηγουμένως ταυτιστεί από ορισμένους μελετητές με την «Beto-Melgasis», έναν οικισμό που εμφανίζεται στον περίφημο Χάρτη της Μήδαβας γνωστός και ως Μωσαϊκός Χάρτης της Μήδαβας (σ.σ μέρος ενός μωσαϊκού δαπέδου στην πρώιμη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη Μήδαβα της Ιορδανίας του 6ου αιώνα) που χρησίμευε ως λεπτομερής χαρτογραφική αναπαράσταση των Αγίων Τόπων.

Αναπαραγωγή του 1954 του σχεδίου του Χάρτη της Μήδαβας που δημιούργησε ο Paul Palmer, αρχιτέκτονας στην Ιερουσαλήμ, το 1901 και δημοσιεύθηκε το 1906 στο Zeitschrift des deutschen Palästinavereins. [Credit: Wikicommons]

Οι ανασκαφές στο Khirbet Tinshemet, με επικεφαλής τον καθηγητή Yosef Porat το 1986 και αργότερα τον Dr. Uzi Dahari το 1995, αποκάλυψαν τα απανθρακωμένα ερείπια της εκκλησίας. Τότε ήταν που βρέθηκε το σπάνιο μαρμάρινο μετάλλιο σκαλισμένο με την εικόνα της Τύχης, της αρχαιοελληνικής θεάς της τύχης, προσωποποίηση της ευμάρειας και του πλούτου μιας πόλης.

Η παρουσία της Τύχης στην είσοδο μιας χριστιανικής εκκλησίας είναι ένα ασυνήθιστο εύρημα, που προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τον πολιτισμικό συγκρητισμό της εποχής.

Σύμφωνα με την Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, το μετάλλιο χρονολογείται στο 582-3 μ.Χ., μια εποχή κατά την οποία οι χριστιανικές εκκλησίες άκμαζαν σε ολόκληρη τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η συμπερίληψη ενός αρχαιοελληνικού συμβόλου όπως η Τύχη σε μια χριστιανική εκκλησία αντανακλά την αργή και πολύπλοκη διαδικασία του θρησκευτικού μετασχηματισμού στην περιοχή της Παλαιστίνης.

Ψηφιδωτό δάπεδο στην εκκλησία του Αγίου Βάκχου.
 [Credit: Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Ψηφιδωτή επιγραφή «Αυτός ο τόπος ανήκει στον Κύριο και στον Ένα Υιό». 
 [Credit: Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Μάλιστα, το μετάλλιο είναι το μοναδικό γνωστό παράδειγμα του είδους του στη βυζαντινή τέχνη, γεγονός που το καθιστά εξαιρετική ανακάλυψη.

Η εκκλησία, αφιερωμένη στον Άγιο Βάκχο, έναν χριστιανό στρατιώτη μάρτυρα του 4ου αιώνα, περιείχε μια ψηφιδωτή επιγραφή στο κέντρο της κεντρικής αίθουσας που έγραφε: «Αυτός ο τόπος ανήκει στον Κύριο και τον Ένα Υιό».

Οι επισκέπτες του χώρου σήμερα μπορούν να εξερευνήσουν τα ερείπια και να φανταστούν μια εποχή όπου το παλιό και το νέο συνυπήρχαν -όταν οι λάτρεις του χριστιανικού Θεού, πιθανώς να εξακολουθούσαν να τρέφουν κάποιο σεβασμό για την αρχαία ελληνική θεά της τύχης.

Πηγή: The Huffington Post, Sci News