Η προτομή της Νεφερτίτης στο Νέο Μουσείο του Βερολίνου. Η προτομή της Νεφερτίτης, ένα από τα σημαντικότερα έργα της αρχαίας αιγυπτιακής τέχν...
 |
| Η προτομή της Νεφερτίτης στο Νέο Μουσείο του Βερολίνου. |
Η προτομή της Νεφερτίτης, ένα από τα σημαντικότερα έργα της αρχαίας αιγυπτιακής τέχνης, που φιλοτεχνήθηκε πριν από 3.370 χρόνια και η αξία του εκτιμάται στα 400 εκατομμύρια ευρώ, βρίσκεται στο Νέο Μουσείο του Βερολίνου από το 1924. Η προτομή ανακαλύφθηκε το 1912 από μία ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Γερμανό Λούντβιχ Μπόρχαρντ στο εργαστήριο του γλύπτη Τούθμωση στην πόλη Τελ-ελ-Αμάρνα της Αιγύπτου.
Από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Αιγύπτιος αρχαιολόγος Ζάχι Χαουάς ξεκίνησε να μαζεύει υπογραφές για την επιστροφή της: «Αυτή η προτομή, που είναι μοναδική λόγω της ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας της, βρίσκεται στη Γερμανία. Τώρα έχει έρθει η στιγμή να επιστρέψει στην Αίγυπτο», αναφέρεται στο σχετικό κείμενο. Ο Χαουάς είχε κάνει μία παρόμοια προσπάθεια και στο παρελθόν. Ως υπουργός Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου είχε ταχθεί ξανά υπέρ της επιστροφής της Νεφερτίτης. Στην αίτησή του ο Χαουάς ζητά επίσης την επιστροφή της Στήλης της Ροζέττας και του Ζωδιακού Κύκλου της Ντεντέρα, που βρίσκονται στο Λονδίνο και το Παρίσι αντιστοίχως.
Η προτομή της Νεφερτίτης αναφέρεται συχνά ως πρεσβευτής της Αιγύπτου στη Γερμανία, ωστόσο η αιγυπτιολόγος Μόνικα Χάνα υποστηρίζει ότι «όταν μπορείς να ταξιδέψεις μονάχα προς μία κατεύθυνση, τότε δεν είσαι πρεσβευτής, αλλά όμηρος».
Η αιγυπτιολόγος έχει μιλήσει πολλές φορές δημοσίως για την «αποαποικιοποίηση της αιγυπτιακής αρχαιολογίας» και εξηγεί ότι η πρωτοβουλία για την επιστροφή της Νεφερτίτης βρίσκει τόσο μεγάλη αντίσταση, επειδή «θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή και πολλών άλλων αντικειμένων που κλάπηκαν κατά την αποικιοκρατία».
Τι λέει το Μουσείο
Το Ιδρυμα Πρωσικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το οποίο είναι αρμόδιο για τις συλλογές που εκτίθενται στο Μουσείο του Βερολίνου, έχει αναγνωρίσει πως στα εκθέματα συμπεριλαμβάνονται και έργα τέχνης που έχουν κλαπεί κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας. Μεταξύ αυτών είναι και τα Μπρούτζινα του Μπενίν, μέρος των οποίων επεστράφη στη Νιγηρία το 2022.
Ωστόσο, όσον αφορά τη Νεφερτίτη, λέει ότι είναι ο νόμιμος κύριος της προτομής, διότι «βρέθηκε σε ανασκαφή που είχε λάβει άδεια από την αιγυπτιακή Διοίκηση Αρχαιοτήτων», και «μεταφέρθηκε στο Βερολίνο έπειτα από έναν διαμοιρασμό των ευρημάτων, στα οποία περιλαμβάνονταν και πολλά άλλα αντικείμενα. Η προτομή μεταφέρθηκε δηλαδή νομίμως εκτός χώρας και η αιγυπτιακή κυβέρνηση δεν έχει καμία αξίωση για την επιστροφή της».
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Ιδρύματος, Στέφαν Μίχλερ, Γερμανία και Αίγυπτος είχαν μοιραστεί εξίσου τα συνολικά 10.000 αρχαία ευρήματα (λόγω του ότι οι ανασκαφές είχαν χρηματοδοτηθεί από την Deutsche Orient-Gesellschaft) και πως ένας εκπρόσωπος της αιγυπτιακής κυβέρνησης είχε διαλέξει αυτά που θα κρατήσει η χώρα, ενώ τα υπόλοιπα μεταφέρθηκαν στη Γερμανία – μεταξύ αυτών και η προτομή της Νεφερτίτης.
Ο Χαουάς από την πλευρά του υποστηρίζει ότι, το 1913, οι Γερμανοί έκλεψαν κυριολεκτικά την προτομή της Νεφερτίτης: την έκρυψαν και την έβγαλαν λαθραία από τη χώρα, παρότι απαγορευόταν η εξαγωγή εξαιρετικών αρχαιολογικών ευρημάτων από την Αίγυπτο.
Σύμφωνα δε με την ιστοσελίδα Returning Heritage «το αιγυπτιακό κράτος διατηρούσε δικαίωμα βέτο για όλα τα αντικείμενα που μπορεί να έκρινε ότι ήταν μεγάλης σπουδαιότητας, ώστε να μην μπορούν να εξαχθούν στο εξωτερικό» και ο Λούντβιχ Μπόρχαρντ πιθανώς να παρουσίασε την προτομή ως ένα πολύ πιο ασήμαντο εύρημα απ’ όσο πραγματικά ήταν.
Ο συντάκτης του άρθρου, Λιούις ΜακΝοτ, εξηγεί ότι η προτομή μεταφέρθηκε στη Γερμανία αρκετά χρόνια πριν από την ανακάλυψη του τάφου του Τουταγχαμών το 1922, ένα γεγονός που ώθησε την Αίγυπτο στο «να μην αναγνωρίζει πλέον στις ξένες ομάδες αρχαιολόγων το δικαίωμα να παίρνουν μαζί τους σημαντικά ευρήματα». Και αναφερόμενος στην εκστρατεία του Χαουάς, εκτιμά ότι είναι «πάρα πολύ απίθανο» να τα καταφέρει ο Αιγύπτιος αρχαιολόγος – εκτός και αν ο ίδιος ή οι αιγυπτιακές αρχές «παρουσιάσουν νέα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η Αίγυπτος έπεσε θύμα σκόπιμης εξαπάτησης». «Το πώς μοιράζονταν εκείνη την εποχή τα ευρήματα τέτοιων ανασκαφών παραμένει συνήθως μυστήριο», σημειώνει.
Πηγή: Καθημερινή, με πληροφορίες από Deutsche Welle
Δεν υπάρχουν σχόλια