Δωρεά Ζουμπουλάκη στο ελληνικό Δημόσιο

Δωρεά Ζουμπουλάκη στο ελληνικό δημόσιο Από εργαστήρια της Βοιωτίας προέρχονται 178 αρχαία αντικείμενα, που περιλαμβάνονται στην δωρεά των 6....

Δωρεά Ζουμπουλάκη στο ελληνικό δημόσιο

Από εργαστήρια της Βοιωτίας προέρχονται 178 αρχαία αντικείμενα, που περιλαμβάνονται στην δωρεά των 6.099 κινητών μνημείων προς το ελληνικό δημόσιο της Πέγκυς Ζουμπουλάκη, εμβληματικής προσωπικότητας των εικαστικών τεχνών στην Ελλάδα.  

Μια εκπληκτική δωρεά που ανακοινώθηκε τον περασμένο Μάιο και χθες στην λιτή εκδήλωση στο Φετιχιέ Τζαμί, παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη και της δωρήτριας έγινε η τελετή παράδοσής τους. Συγκεκριμένα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, ταύτισε με βάση τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά τα 178 από τα αρχαία αντικείμενα ως προϊόντα βοιωτικών εργαστηρίων. Μαζί τους περιέρχεται και μία εικόνα του Ευαγγελιστή Λουκά, καθώς συνδέεται με την περιοχή της Θήβας. Ήδη μάλιστα το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει γνωμοδοτήσει ομόφωνα υπέρ της αποδοχής της δωρεάς, προκειμένου αυτά να ενταχθούν στις συλλογές των δημοσίων μουσείων.

«Παράδειγμα προς μίμηση» αποτελεί η δωρεά της κυρίας Ζουμπουλάκη, όπως είπε η υπουργός Πολιτισμού στην σύντομη ομιλία της. «Η συμπεριφορά της κυρίας Ζουμπουλάκη αποτελεί ένα παράδειγμα προς μίμηση καθώς όλοι οι συνειδητοποιημένοι πολίτες, οι οποίοι είναι συλλέκτες αρχαιοτήτων εντέλει πρέπει να αποδίδουν τις συλλογές τους εκεί που πραγματικά ανήκουν: Στην Ελλάδα και στον ελληνικό λαό», ανέφερε χαρακτηριστικά η υπουργός.

[Credit: Θοδωρής Μανωλόπουλος]

Δωρεά Ζουμπουλάκη στο ελληνικό δημόσιο

Στην ομιλία της η γνωστή γκαλερίστα τόνισε: «Όταν θέλεις, πρέπει ή έχεις καθήκον να κάνεις κάτι και βρίσκονται μπροστά σου χίλιες δυσκολίες όλο το αναβάλλεις. Για πόσο καιρό όμως; Για περισσότερο από μισό αιώνα. Το μεγάλο ναι και το μεγάλο όχι θα βρίσκεται πάντα μπροστά σου και θα σε τυραννάει. Σήμερα νίκησε το ναι. Είμαι πολύ χαρούμενη που μια επιθυμία που είχα εκφράσει πολλές φορές πριν από σαράντα πέντε χρόνια έγινε πραγματικότητα και η συλλογή μου με τα αρχαία αντικείμενα που κατέχω νόμιμα ανήκουν πια στις συλλογές των μουσείων του κράτους μας. Τα αρχαία αυτά –πάνω από έξι χιλιάδες πολύτιμα αντικείμενα–, αν και είχα άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού να τα πουλήσω, τα κράτησα στην κατοχή μου και τα φύλαξα με ασφάλεια όλα αυτά τα χρόνια».

Και συμπλήρωσε: «Θα ήθελα θερμά να ευχαριστήσω την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη που δέχτηκε τη δωρεά μου και ανέθεσε στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου να κάνει ό,τι χρειάζεται ώστε να ολοκληρωθεί σύντομα αυτή η διαδικασία. Ευχαριστώ ιδιαίτερα την προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών Βάσω Παπαγεωργίου που ανέλαβε να συντονίσει τις απαραίτητες ενέργειες μαζί με μια ομάδα αξιόλογων αρχαιολόγων· τον Γιώργο Μιχαλόπουλο, προϊστάμενο του τμήματος Εποπτείας Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών, που ήταν πάντα κοντά μας σε όλη τη διαδικασία καταγραφής των αντικειμένων και πάντα πρόθυμος να μου εξηγεί τυχόν απορίες μου.

Και τους έμπειρους αρχαιολόγους και φίλους πλέον, τους αγαπητούς Βίλυ Βασιλοπούλου και Δημήτρη Παρρά που δούλευαν ασταμάτητα καταγράφοντας ένα-ένα πάνω από έξι χιλιάδες αντικείμενα – δεν μπορούσα να το πιστέψω πόσο οργανωμένα και με συνέπεια δούλεψαν για τον σκοπό αυτό. Η δωρεά μου αυτή είχε μόνο έναν όρο, ο οποίος έγινε αποδεκτός από το υπουργείο Πολιτισμού. Επιθυμία μου είναι τα αντικείμενα αυτά να μοιραστούν στα μουσεία της χώρας, δηλαδή στα μουσεία της Βοιωτίας, της Θεσσαλίας, της Κρήτης, της Πελοποννήσου, της Μακεδονίας αλλά και της Αίγινας, που έχω ιδιαίτερους δεσμούς. Με ικανοποίηση βλέπω ότι το υπουργείο σήμερα προχωρά στην παράδοση 179 αντικειμένων στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, ώστε να εμπλουτίσουν τις συλλογές του ωραίου Μουσείου της Θήβας».

 Στους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους χρονολογείται σειρά σανιδόμορφων γυναικείων ειδωλίων με χρωματικό διάκοσμο, καθώς και ειδώλια ένθρονων ή όρθιων γυναικείων μορφών με τη χαρακτηριστική βοιωτική κόμμωση και γυμνών ανδρικών μορφών. [Credit: Θοδωρής Μανωλόπουλος]

 [Credit: Θοδωρής Μανωλόπουλος]

Εξαίρετα αντικείμενα

Τα αντικείμενα χρονολογούνται από τη Μυκηναϊκή περίοδο έως τους Κλασικούς χρόνους. Πρόκειται για τμήματα από πήλινες μυκηναϊκές λάρνακες με εικονιστικές παραστάσεις, ειδώλια σχήματος Ψ και Φ, ψευδόστομους αμφορίσκους, πρόχους, κύπελλα, αλάβαστρα, κύλικες, υδρίες και πυξίδες με γραμμική κυρίως διακόσμηση, που χρονολογούνται από τον 15ο έως τον 13ο αι. π.Χ. Τα ολιγάριθμα αγγεία Υστερο-γεωμετρικών χρόνων (8ος αι. π.Χ.) φέρουν γραμμική διακόσμηση, συχνά σε συνδυασμό με εικονιστική διακόσμηση πτηνών και ασπίδων. Στους Αρχαϊκούς (7ος-6ος αι. π.Χ.) και Κλασικούς χρόνους (5ος-4ος αι. π.Χ.) χρονολογείται σειρά σανιδόμορφων γυναικείων ειδωλίων με χρωματικό διάκοσμο, καθώς και ειδώλια ένθρονων ή όρθιων γυναικείων μορφών με την χαρακτηριστική βοιωτική κόμμωση και γυμνών ανδρικών μορφών.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ένα ειδώλιο βοσκού με φρυγικό πίλο και ένα ειδώλιο καθήμενης παιδικής μορφής, στον τύπο του ‘λατρευτού του ναού’ (5ος αι. π.Χ.).  Δείγματα του μελανόμορφου ρυθμού απαντούν σε ληκύθους, κύλικες και σε σκύφους, με παραστάσεις διονυσιακών και μουσικών σκηνών, προετοιμασίας τεθρίππου και κωμαστών. Οι ανθεμωτές, μελανόγραφες κύλικες και οι μελαμβαφείς κάνθαροι με ψηλό πόδι, αποτελούν εξαιρετικά δείγματα των βοιωτικών εργαστηρίων των Κλασικών χρόνων.

Όσο για την εικόνα είναι έργο επτανησιακού εργαστηρίου του 17ου αιώνα, που φέρει παράσταση του ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος συνδέεται με την περιοχή της Θήβας, όπως προκύπτει από τις αγιολογικές πηγές και τα ανασκαφικά ευρήματα.

[Credit: Θοδωρής Μανωλόπουλος]

[Credit: Θοδωρής Μανωλόπουλος]

Η πορεία της συλλογής

Τα αντικείμενα προέρχονται από το απόθεμα του παλαιού αρχαιοπωλείου του Θεόδωρου Ζουμπουλάκη, το οποίο μετά το θάνατό του, το 1963 και μέχρι το 1982 ανέλαβε ο γιός του Αναστάσιος Ζουμπουλάκης. Το 1982 τα αντικείμενα μεταβιβάστηκαν στην Πέγκυ Ζουμπουλάκη μέσω πώλησης. Με διαδοχικές αποφάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού, το 1988, 1989 και 1991 αναγνωρίστηκε η κατοχή των αντικειμένων στην Πέγκυ Ζουμπουλάκη και η δυνατότητα εκποίησής τους. Παράλληλα, αποφασίστηκε η αγορά από το Δημόσιο των πλέον σημαντικότερων από κάθε περίοδο που ανέρχονταν στα 1111 αντικείμενα.

Ωστόσο δεν προχώρησε η αγορά τους από το Δημόσιο και τα αντικείμενα αυτά παρέμειναν στην κατοχή της δωρήτριας μαζί με τα υπόλοιπα, καθώς η ίδια δεν προχώρησε, παρά τη σχετική άδεια, στην εκποίησή τους.

Η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων έχουν αναλάβει τον σχεδιασμό για την ταχύτερη απόδοσή τους στις εφορείες αρχαιοτήτων ώστε να αξιοποιηθούν άμεσα με την προβολή τους στο ευρύ κοινό και στην επιστημονική κοινότητα.

Στη τελετή παραβρέθηκαν η Προϊσταμένη Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, Βασιλική Παπαγεωργίου, η Προϊσταμένη Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Έλενα Κουντούρη, η Προϊσταμένη Διεύθυνσης Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Νικολέττα Συραγά, η Προϊσταμένη της ΕΦΑ Βοιωτίας, Αλεξάνδρα Χαραμή και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟ.

Πηγή: Μ. Θερμού, MonoNews, LiFO