Απολιθωμένο κρανίο αποκαλύπτει πώς έμοιαζαν οι αινιγματικοί Ντενίσοβαν

Ελάχιστα είναι μέχρι σήμερα γνωστά για τους Ντενίσοβαν, ξαδέλφια των Νεάντερταλ. Ένα κρανίο 146.000 ετών προσφέρει τώρα νέα στοιχεία. Από το...

Ελάχιστα είναι μέχρι σήμερα γνωστά για τους Ντενίσοβαν, ξαδέλφια των Νεάντερταλ. Ένα κρανίο 146.000 ετών προσφέρει τώρα νέα στοιχεία.

Από το 2010, όταν το πρώτο απολίθωμα του είδους ανακαλύφθηκε σε μια σπηλιά της Σιβηρίας, οι ανθρωπολόγοι αναρωτώνται πώς μπορεί να έμοιαζαν οι Ντενίσοβαν, αυτοί οι αινιγματικοί συγγενείς των Νεάντερταλ και των σύγχρονων ανθρώπων.

Τώρα, η επανεξέταση ενός απολιθωμένου κρανίου 146.000 ετών από το Χαρμπίν της Κίνας προσφέρει την απάντηση: είχαν εγκέφαλο στο μέγεθος του δικού μας εγκεφάλου, διογκωμένα υπερόφρυα τόξα, πλατιά μύτη και μεγάλα μάτια.

Το κρανίο που βρέθηκε στον πάτο ενός πηγαδιού στην πόλη Χαρμπίν της βορειοανατολικής Κίνας το 2018 —γνωστός ως «Άνθρωπος Δράκος» (Dragon Man)— φαίνεται πως ανήκει τελικά σε έναν εκπρόσωπο των μυστηριωδών Ντενίσοβανς (Denisovans), σύμφωνα με νέα γενετικά ευρήματα που δημοσιεύτηκαν αυτή την εβδομάδα.

Τρισδιάστατο μοντέλο του κρανίου από την Κίνα. [Credit: Xijun Ni]

Δύο νέες μελέτες που δημοσιεύονται στα περιοδικά Science και Cell εξετάζουν ένα σχεδόν πλήρως κρανίο που είχε περιγραφεί το 2021 από την ομάδα του Τσιάνγκ Ζι, παλαιοντολόγου του Πανεπιστημίου του Χεμπέι στην Κίνα, ο οποίος το είχε αποκτήσει από έναν άνδρα που παραμένει ανώνυμος.

Ο άνδρας, ο οποίος σύμφωνα με τον Ζι δεν αποκλείεται να βρήκε ο ίδιος το κρανίο χωρίς να το αναφέρει στις αρχές, υποστήριξε ότι το απολίθωμα ανακαλύφθηκε το 1933 από τον παππού του, ο οποίος λίγο πριν πεθάνει αποκάλυψε ότι το είχε κρύψει σε ένα εγκαταλειμμένο πηγάδι.

Το 2021, ο Ζι και οι συνεργάτες ανέφεραν σε μελέτη τους ότι το απολίθωμα ανήκε σε ένα άγνωστο ως τότε είδος αρχαϊκού ανθρώπου, τον οποίο ονόμασαν Homo longi, από την επαρχία Χεϊλονγκτζιάνγκ («Μαύρος Δράκος»), όπου βρέθηκε.

Επιστήμονες εξήγαγαν DNA από οδοντική πέτρα στο δόντι.
[Credit: Ινστιτούτο Παλαιοντολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας Σπονδυλωτών της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών]

Τώρα, ο Ζι συνυπογράφει τις δύο μελέτες που ανατρέπουν την εικόνα. Η ερευνητική ομάδα δεν κατάφερε να απομονώσει DNA από το ίδιο το απολίθωμα, ανέκτησε όμως γενετικό υλικό από μια μικρή ποσότητα πέτρας που παρέμενε κολλημένη στο μοναδικό σωζόμενο δόντι του κρανίου. Σκληρή σαν βράχος, η οδοντική πέτρα βοήθησε στη διατήρηση του DNA.

Και η αλληλουχία ταιριάζει με το DNA που είχε απομονωθεί από άλλα απολιθώματα Ντενίσοβαν στην Ασία, αναφέρουν οι ερευνητές στο Cell.

Ακόμα, η ομάδα κατάφερε να απομονώσει πρωτεΐνες του κρανίου είναι ίδιες με αυτές που είχαν βρεθεί άλλα σε απολιθώματα Ντενίσοβαν. Τα ευρήματα της πρωτεϊνικής ανάλυσης δημοσιεύονται στο Science.

Το σχεδόν πλήρες κρανίο που ανακτήθηκε από ένα πηγάδι στο Χαρμπίν της Κίνας χρονολογείται τουλάχιστον 146.000 χρόνια πριν.
[Credit: Πανεπιστήμιο Hebei GEO]

«Αν λάβουμε υπόψη τις δύο έρευνες, είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για Ντενίβαν» σχολίασε στο περιοδικό o Μπενς Βαϊόλα, παλαιοανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου του Τορόντο, ο οποίος δεν συμμετείχε στις μελέτες. Ο Κρις Στρίγκερ, κορυφαίος ανθρωπολόγος από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, δήλωσε ότι «πρόκειται πιθανώς για το πιο πλήρες απολίθωμα Ντενίσοβαν που έχουμε μέχρι σήμερα».

Η επιστημονική κοινότητα συζητά ήδη εάν η ονομασία Homo longi θα πρέπει να καθιερωθεί ως το επίσημο είδος των Ντενίσοβανς. Παρά την πιθανή καθιέρωση της επιστημονικής ονομασίας, το όνομα «Ντενίσοβαν» πιθανότατα θα παραμείνει σε καθημερινή χρήση, όπως συμβαίνει με τον «Νεάντερταλ» (Homo neanderthalensis).

Τώρα που γνωρίζουμε πώς έμοιαζαν οι αινιγματικοί συγγενείς μας, το χαρακτηριστικό σχήμα του κρανίου και των δοντιών τους θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αναγνώριση και άλλων απολιθωμάτων του είδους που ενδεχομένως περιμένουν στα συρτάρια μουσείων σε όλο τον κόσμο.

Περαιτέρω μελέτες θα μπορούσαν να προσδιορίσουν την ακριβή θέση των Ντενίσοβαν στο ανθρώπινο εξελικτικό δέντρο. Όπως καταλήγει ο ΜακΡέι: «Οι Ντενίσοβανς παραμένουν τα μυστηριώδη ξαδέρφια μας — απλώς τώρα λίγο λιγότερο μυστηριώδεις από πριν».

Μια καλλιτεχνική απεικόνιση απεικονίζει πώς θα μπορούσε να ήταν ο Άνθρωπος-Δράκος. [Credit: Chuang Zhao]

Γενετικές αναλύσεις υποδεικνύουν ότι οι Ντενίσοβαν διαχωρίστηκαν από τους Νεάντερταλ πριν από περίπου 400.000 χρόνια και επέζησαν τουλάχιστον μέχρι τα 40.000 χρόνια πριν, όπως μαρτυρούν απολιθώματα στο Λάος. Το είδος είχε επεκταθεί σε όλη την Ασία, από τη Σιβηρία μέχρι την Ταϊβάν.

Ο Homo sapiens, o oποίος εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από περίπου 300.000 χρόνια, διασταυρώθηκε τόσο με τους Νεάντερταλ όσο και με τους Ντενίσοβαν όταν επεκτάθηκε στην Ευρασία.

Ως αποτέλεσμα, γονίδια των Ντενίσοβαν ανιχνεύονται σήμερα στους κατοίκους διαφόρων περιοχών του Ειρηνικού Ωκεανού.

Qiaomei Fu et al. ,The proteome of the late Middle Pleistocene Harbin individual. Science 0, eadu9677 DOI:10.1126/science.adu9677

Qiaomei Fu et al., Denisovan mitochondrial DNA from dental calculus of the >146,000-year-old Harbin cranium. Cell (2025), DOI:10.1016/j.cell.2025.05.040

Πηγή: in.gr, Στ. Παπαγρηγορίου, CNN