Η πολιτιστική κληρονομιά της Μ. Ανατολής σε κίνδυνο

H Περσέπολη στο Ιράν ανήκει στην Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά.   [Credit:Vahid Salemi/AP/dpa/picture alliance] Ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν έχε...

H Περσέπολη στο Ιράν ανήκει στην Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά.  [Credit:Vahid Salemi/AP/dpa/picture alliance]

Ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν έχει συνέπειες και στην πλούσια πολιτιστική κληρονομιά στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Τι γίνεται με τα μουσεία και τους ανοιχτούς αρχαιολογικούς χώρους;

Η προειδοποίηση του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) κατέφθασε αμέσως μετά τις πρώτες επιθέσειςκαι ήταν σαφής: το Συμβούλιο Μουσείων προειδοποιούσε για «αυξανόμενο κίνδυνο» για τα μουσεία και τους υπαλλήλους τους στο Ισραήλ και το Ιράν.

Και οι δύο πλευρές οφείλουν να τηρούν τις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτό απαίτησε η διεθνής ένωση με έδρα το Παρίσι, στην οποία ανήκουν 8.000 επαγγελματίες μουσείων σε όλο τον κόσμο,  μεταξύ των οποίων και από το  Ισραήλ  και το Ιράν.

Είχε όμως αποτέλεσμα η έκκληση; Οι ειδήσεις είναι λιγοστές, ρέουν με το σταγονόμετρο, κυρίως από το Ιράν, καθώς η χώρα δεν επιτρέπει σχεδόν καθόλου σε ξένους δημοσιογράφους να εισέλθουν στη χώρα. Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης ενεργοποιήθηκαν πάντως και στις δύο χώρες από την αρχή της σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν.

Ειδικοί και στις δυο χώρες προσπάθησαν να απομακρύνουν και να μεταφέρουν πολιτιστικά αγαθά. Παρ' όλες τις προειδοποιήσεις, δεν είναι προς το παρόν σαφές αν υπήρξαν ζημιές.

Το Εθνικό Μουσείο της Τεχεράνης εκκενώθηκε

Το Ιράν διαθέτει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Αυτή περιλαμβάνει 28 μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της  UNESCO  και περίπου 840 μουσεία, 300 από τα οποία βρίσκονται υπό τη διοίκηση του υπουργείου Πολιτισμού.

Το ιρανικό Εθνικό Μουσείο δεν είναι μόνο το παλαιότερο, αλλά και το σημαντικότερο μουσείο στο Ιράν. Σε δύο κτίρια, το καθένα με τρεις αίθουσες, στεγάζει περισσότερα από 300.000 αρχαιολογικά ευρήματα από την προϊσλαμική και την ισλαμική εποχή. Η προστασία όμως των αρχαιολογικών χώρων, οι οποίοι συχνά βρίσκονται σε ανοιχτές περιοχές, αποδεικνύεται πολύ πιο δύσκολη.

Αρχαιολογικό εύρημα στο Εθνικό Μουσείο της Τεχεράνης.
[Credit: Behrouz Mehri/AFP]

Σύμφωνα με την αγγλόφωνη εφημερίδα Tehran Times, το μνημείο του Τακ Μποστάν στα περίχωρα της πόλης Κερμανσάχ είναι ένα σύμπλεγμα από βραχογραφίες και επιγραφές από την περίοδο των Σασσανιδών (224 έως το 651 μ.Χ.). Τελευταία βρίσκεται σε κίνδυνο, ιδιαίτερα από αεροπορικές επιθέσεις. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η ισραηλινή αεροπορία βομβάρδισε μια αποθήκη όπλων μόλις δύο χιλιόμετρα μακριά.

Η Μπάρμπαρα Χέλβινγκ, διευθύντρια του Μουσείου της Αρχαίας  Εγγύς Ανατολής στο Βερολίνο, φοβάται ότι οι δονήσεις και τα ωστικά κύματα θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει ζημιές. Προς το παρόν δεν γνωρίζει περισσότερες λεπτομέρειες. Ανοιχτοί αρχαιολογικοί χώροι πάντως, όπως η Περσέπολη, το Μπισοτούν ή το Ταχτ-ε Σολειμάν, είναι πολύ δύσκολο να προστατευθούν.

Σχέδια έκτακτης ανάγκης υπήρξαν και στο Ισραήλ μετά τις πρώτες ιρανικές αντεπιθέσεις. Σύμφωνα με δημοσίευμα του γαλλικού περιοδικού Beaux Arts, το Μουσείο Τέχνης του Τελ Αβίβ έχει μεταφέρει τη συλλογή του, η οποία αποτελείται από ισραηλινά και διεθνή έργα τέχνης, σε υπόγειες αίθουσες και αποθήκες.

Το Μουσείο του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ, ένα από τα μεγαλύτερα στη Μέση Ανατολή με 500.000 αντικείμενα, είναι ανοιχτό και μπορεί κανείς να το επισκεφθεί. Στην ιστοσελίδα του ενημερώνει τους επισκέπτες ότι υπάρχουν καταφύγια σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Κτήρια σε στιλ Bauhaus στη Λευκή Πόλη στο Τελ Αβίβ.
[Credit: Chen Junqing/Xinhua/picture alliance]

Στο Ισραήλ υπάρχουν σήμερα εννέα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, μεταξύ των οποίων η «Λευκή Πόλη» του Τελ Αβίβ, μια γειτονιά με πολλά κτίρια σε στιλ Bauhaus. Επίσης το ερίφημο βραχώδες φρούριο Μασάντα και η Παλιά Πόλη της Άκρα, μιας πόλης της Δυτικής Γαλιλαίας στο βόρειο Ισραήλ. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες  δεν έχουν σημειωθεί εκεί ζημιές σε αρχαιολογικά ευρήματα.

Τα μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς προστατεύονται επίσημα από τη διεθνή κοινότητα. Μαζί με τη Σύμβαση της Χάγης του 1954, η οποία ρυθμίζει την προστασία των πολιτιστικών αγαθών σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης, η Σύμβαση της UNESCO για την Παγκόσμια Κληρονομιά του 1972 αποτελεί το σημαντικότερο διεθνές σύνολο κανόνων για τη διατήρηση των πολιτιστικών αγαθών. 

Πηγή: Μ. Ρηγούτσου, Deutsche Welle