Κείμενο μαντείας πτηνών βρέθηκε σε οικισμό των Χετταίων

Χετταϊκή πινακίδα μαντείας πτηνών in situ. [Credit: Διεύθυνση Ανασκαφών Kayalıpınar] Σ τον αρχαίο χεττιτικό οικισμό Samuha (σημερινό Kayalıp...

Χετταϊκή πινακίδα μαντείας πτηνών in situ. [Credit: Διεύθυνση Ανασκαφών Kayalıpınar]

Στον αρχαίο χεττιτικό οικισμό Samuha (σημερινό Kayalıpınar) στην κεντρική Τουρκία ανακαλύφθηκε μια εξαιρετικά καλοδιατηρημένη πήλινη πινακίδα που περιέχει ένα κείμενο για τους οιωνούς των πτηνών, ρίχνοντας νέο φως στο ρόλο της μαντείας στη θρησκευτική και πολιτική ζωή των Χετταίων. Η πινακίδα και το κείμενό της είναι πλήρη και άθικτα, πράγμα σπάνιο. Το σφηνοειδές κείμενο καλύπτει το μπροστινό, το οπίσθιο μέρος καθώς και τις άκρες της πινακίδας.

Η ανακάλυψη έγινε στο πλαίσιο μιας εν εξελίξει ανασκαφής με επικεφαλής τον Δρ. Çiğdem Maner του Τμήματος Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Koç. Η τοποθεσία, ιστορικά γνωστή ως Samuha, έχει τεράστια ιστορική σημασία ως σημαντικό διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της αυτοκρατορίας των Χετταίων.

«Φέτος, ένα από τα πιο συναρπαστικά ευρήματά μας είναι ένα κείμενο για τους οιωνούς των πτηνών από την περίοδο των Χετταίων», δήλωσε ο Δρ. Maner. Οι προκαταρκτικές αναγνώσεις δείχνουν ότι το κείμενο αναφέρεται στην πτήση των πτηνών, βασικό στοιχείο της μαντικής των Χετταίων. Οι Χετταίοι είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούσαν οιωνούς και μαντικές πρακτικές για να επικοινωνούν μεταξύ του ανθρώπινου και του θεϊκού κόσμου. «Το κείμενο αυτό ανήκει στην κατηγορία των χρησμών για τα πτηνά και είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την κατανόηση του τελετουργικού πολιτισμού των Χετταίων», δήλωσε ο επικεφαλής της ομάδας ανασκαφών Cigem Maner.

Καλοδιατηρημένο χετταϊκό μαντικό κείμενο προμηνύματος για πτηνά ανακαλύφθηκε στο Kayalıpınar-Samuha. [Credit: Serhat Zafer/AA]

Το χαρακτηριστικό που τη διακρίνει από τις άλλες πινακίδες μαντείας που βρέθηκαν στην περιοχή είναι μια οπή στο κέντρο. Στην οπή βρέθηκαν ίχνη υλικού από σχοινί και ένα σχέδιο φθοράς γύρω από το εσωτερικό της επιβεβαιώνει ότι η πινακίδα ήταν πιθανότατα αναρτημένη, είτε από το λαιμό κάποιου είτε σε τοίχο.

Μαντεία και θρησκεία στον πολιτισμό των Χετταίων

Η πινακίδα προσφέρει πληροφορίες για τις μαντικές πρακτικές των Χετταίων, ιδίως για την ερμηνεία των κινήσεων των πουλιών ως οιωνών. Γνωστά ως «χρησμοί πτηνών», τα κείμενα αυτά είχαν κεντρική σημασία για τις πνευματικές και κρατικές υποθέσεις των Χετταίων. Οι οιωνοί που προέρχονταν από τις διαδρομές πτήσης, τις κλήσεις ή τη συμπεριφορά των πτηνών θεωρούνταν ότι μετέφεραν μηνύματα από τους θεούς - συχνά χρησιμοποιούνταν για να καθοδηγήσουν στρατιωτικές αποφάσεις, συνθήκες ή τελετουργικές ενέργειες.

«Οι Χετταίοι πίστευαν ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να επικοινωνούν με τους θεούς μέσω των σημάτων της φύσης, ιδίως των πτηνών», δήλωσε ο Δρ Maner. «Αυτή η πινακίδα ανήκει σε αυτή την κατηγορία θρησκευτικής λογοτεχνίας και πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε σε τελετουργικά πλαίσια».

Το εύρημα υπογραμμίζει πώς τα κείμενα προφητείας έπαιζαν διπλό ρόλο τόσο στη θρησκευτική τήρηση όσο και στην πολιτική νομιμοποίηση. Ιερείς και μάντεις ερμήνευαν αυτά τα σημάδια σε βασιλικές αυλές, βοηθώντας τους βασιλείς να λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις υπό θεϊκή καθοδήγηση.

Η ανακάλυψη έγινε στο πλαίσιο μιας εν εξελίξει ανασκαφής με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Dr. Çiğdem Maner του Τμήματος Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Koç. [Credit: Serhat Zafer/AA]

Samuha: Στρατηγικό και Ιερό Κέντρο

Ο οικισμός κατοικήθηκε για χιλιετίες, ξεκινώντας ως αρχαία ασσυριακή εμπορική αποικία τον 20ο-18ο αιώνα π.Χ. Η πόλη της περιόδου Karum καταστράφηκε από πυρκαγιά, αλλά όταν οι Χετταίοι έγιναν η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή τον 14ο αιώνα π.Χ., έχτισαν μια νέα πόλη που αποτέλεσε σημαντικό στρατηγικό σημείο εκκίνησης για τη στρατιωτική κατάκτηση των Χετταίων και τον κεντρικό τόπο λατρείας για τη λατρεία της θεάς Ιστάρ.

Κάποτε γνωστή ως Samuha, η σημερινή Kayalıpınar ήταν μια από τις πόλεις-κλειδιά της αυτοκρατορίας των Χετταίων - τόσο ως στρατιωτική βάση σε περιόδους συγκρούσεων όσο και ως πολιτιστικό και θρησκευτικό κέντρο. Τα αρχαία ασσυριακά και χετταϊκά αρχεία περιγράφουν τη Samuha ως σημαντικό κέντρο λατρείας της θεάς Ιστάρ, συνδέοντάς την άμεσα με τις πνευματικές παραδόσεις της Μεσοποταμίας και της Ανατολίας.

Με την πάροδο των ετών, οι ανασκαφές στην περιοχή έχουν φέρει στο φως αρχιτεκτονικά λείψανα από τις εμπορικές αποικίες των Ασσυρίων, τις βασιλικές δομές των Χετταίων, ακόμη και από τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή περίοδο - καθιστώντας το Kayalıpınar ένα πολυεπίπεδο παράθυρο στη βαθιά ιστορία της Ανατολίας.

«Τα περισσότερα από τα σφηνοειδή κείμενα που βρέθηκαν στο Kayalıpınar σχετίζονται με λατρευτικές πρακτικές», πρόσθεσε ο Δρ Maner. «Αυτό υποδηλώνει ότι η πινακίδα με τους οιωνούς των πτηνών είχε επίσης ιερό σκοπό, πιθανόν να χρησιμοποιήθηκε σε τελετουργίες που συνδέονταν με τη λατρεία της Ιστάρ».

Ανακαλύφθηκαν πάνω από 50 αποτυπώματα σφραγίδων

Εκτός από το κείμενο με τους οιωνούς των πτηνών, η ανασκαφική ομάδα - αποτελούμενη από αρχαιολόγους, ανθρωπολόγους και ιστορικούς τόσο από την Τουρκία όσο και από το εξωτερικό - αποκάλυψε πάνω από 50 αποτυπώματα σφραγίδων που αποδίδονται σε βασιλείς, ιερείς και διοικητικούς υπαλλήλους των Χετταίων.

Η ομάδα υποψιάζεται ότι βρίσκεται κοντά στην ανακάλυψη ενός «κτηρίου σφραγίδων», όπου γινόταν η επίσημη αλληλογραφία και οι τελετουργίες που αφορούσαν την επικύρωση εγγράφων. Μέχρι στιγμής, το στρώμα αυτό παραμένει θαμμένο κάτω από παλαιοχριστιανικά ταφικά λείψανα, τα οποία απομακρύνονται προσεκτικά.

Μια ματιά στην επικοινωνία των Χετταίων μεταξύ των οικισμών

Ένας από τους στόχους της ανασκαφής είναι να αναλυθούν δείγματα πηλού από τα αποτυπώματα σφραγίδων και να συγκριθούν με ευρήματα από άλλους χετταϊκούς οικισμούς. Αυτό θα μπορούσε να προσφέρει μια άνευ προηγουμένου εικόνα των διοικητικών δικτύων επικοινωνίας και των εμπορικών σχέσεων σε ολόκληρη την αυτοκρατορία των Χετταίων.

«Συγκρίνοντας δείγματα σφραγίδων σε διάφορες τοποθεσίες, ελπίζουμε να ανακατασκευάσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι Χετταίοι αλληλεπιδρούσαν - τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά», εξήγησε ο Δρ Maner. «Κάθε εύρημα μας φέρνει πιο κοντά στην κατανόηση της πολυπλοκότητας του κόσμου τους».

Προοπτικές

Οι ανασκαφές στο Kayalıpınar θα συνεχιστούν μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου, με σκοπό να ανοίξουν τελικά τμήματα του χώρου για επισκέψεις του κοινού. Οι προσπάθειες αποκατάστασης και εξωραϊσμού βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, με στόχο να μετατραπεί η περιοχή σε προορισμό τόσο για ερευνητές όσο και για πολιτιστικό τουρισμό.

Η ανακάλυψη της πινακίδας με τους οιωνούς των πτηνών ενισχύει την ιδιότητα του Kayalıpınar ως θησαυρού της θρησκευτικής ζωής και της κρατικής τέχνης των Χετταίων, γεφυρώνοντας το παρελθόν με νέες γνώσεις για το πώς οι αρχαίοι πολιτισμοί αναζητούσαν τη θεία καθοδήγηση μέσω του φυσικού κόσμου.

Πηγή: ArkeoNews, The History Blog