Το σενάριο των Ροζ Πανθήρων και τα «τρωτά» σημεία του Λούβρου

Το παράθυρο που παραβίασαν οι ληστές. [Credit: AP Photo/Emma Da Silva] Το Λούβρο «έπεσε» με την πιο απλή και λιτή ληστεία που θα μπορούσε να...

Το παράθυρο που παραβίασαν οι ληστές.
[Credit: AP Photo/Emma Da Silva]

Το Λούβρο «έπεσε» με την πιο απλή και λιτή ληστεία που θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος. Αυτό ήταν το πρώτο σχόλιο ειδικών σε εγκλήματα τέχνης, όταν διάβασαν ότι δράστες μπήκαν στο διασημότερο μουσείο της Ευρώπης, αν όχι του κόσμου, χρησιμοποιώντας μία ανυψωτική σκάλα, σπάζοντας το τζάμι, απειλώντας το προσωπικό, κλέβοντας τα αντικείμενα και φεύγοντας με σκούτερ.

Tο κλίμα στη Γαλλία είναι βαρύ καθώς πρόκειται για την τρίτη ληστεία σε διάστημα ενός μήνα. Στα μέσα Σεπτεμβρίου κλάπηκαν δείγματα φυσικού χρυσού από το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού. Ακολούθησε κλοπή στο Μουσείο της Λιμόζ με λεία εκτιμώμενης αξίας 6,5 εκατ. ευρώ. Και τώρα στο Λούβρο. 

[Credit: Guardian / Προσαρμογή Michael Kirki]

Τραύμα, αποτυχία, ταπείνωση 

Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης, συγγραφέας, εγκληματολόγος και κάτοχος του τίτλου Ιππότης του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων από το γαλλικό υπουργείο Πολιτισμού, περιγράφει στην «Κ» την κατάσταση στη γαλλική πρωτεύουσα. 

«Η εκπρόσωπος του συνδικαλιστικού οργάνου του προσωπικού ασφαλείας του Λούβρου ανέφερε σήμερα ότι τα τελευταία χρόνια το Λούβρο προτιμάει να διοργανώνει γιορτές παρά να επενδύει στην ασφάλεια. Από την πλευρά της η υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας, Ρασιντά Ντατί, ανέφερε πως οι Γάλλοι βιώνουν αυτή τη διάρρηξη ως τραύμα και την παρομοίασε με τα συναισθήματα που βίωσαν όταν έβλεπαν την Παναγία των Παρισίων να καίγεται. Ο υπουργος Εσωτερικών χαρακτήρισε την κλοπή “αποτυχία”. Προσωπική μου άποψη είναι πως δεν είναι μόνο αποτυχία, αλλά και ταπείνωση», λέει χαρακτηριστικά.

Με τη ληστεία να έρχεται σε μία περίοδο δύσκολη για τη Γαλλία λόγω της πολιτικής αστάθειας, η σύνδεση της ληστείας με το γενικότερο κλίμα δεν περισσεύει. «Ο πρώην πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ είπε χθες πως κατά τη γνώμη του πίσω απο τη ληστεία βρίσκεται κάποιος “ξένος παράγοντας” που θέλει την αποσταθεροποίηση της χώρας. Η Εισαγγελία του Παρισιού μιλάει για συμμορία και οργανωμένο έγκλημα», μεταφέρει ο κ. Μαρκογιαννάκης.

Πώς όμως έφτασε να παραβιαστεί ένα από τα διασημότερα μουσεία του κόσμου με 10 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο και πάνω από 1.000 άτομα προσωπικό ασφάλειας; H «Κ» μίλησε με ειδικούς πράκτορες, εγκληματολόγους, καθηγητές και διευθυντές ασφάλειας, προκειμένου να ρίξει φως στη δεύτερη μεγαλύτερη ληστεία στο Λούβρο μετά την κλοπή της Μόνα Λίζα. 

Τέσσερα άτομα χρησιμοποίησαν έναν ανυψωτικό μηχανισμό τοποθετημένο σε φορτηγό, για να αποκτήσουν πρόσβαση στην Γκαλερί του Απόλλωνα μέσω ενός μπαλκονιού κοντά στον ποταμό Σηκουάνα, και διέφυγαν μέσω της ίδιας οδού. [Credit: AP Photo]

Τα τρωτά σημεία

Ο Αντονι Αμόρ, διευθυντής ασφάλειας, επικεφαλής ερευνητής στο Μουσείο Isabella Stewart Gardner και συγγραφέας, σημειώνει πως η συγκεκριμένη κλοπή στο Λούβρο ταιριάζει σε ένα συγκεκριμένο προφίλ, στο οποίο οι κλέφτες εκμεταλλεύονται την κατασκευή του κτιρίου και γενικότερα τους κινδύνους που προκύπτουν όταν άγνωστοι άνθρωποι εργάζονται στις επισκευές/κατασκευές κτιρίων. 

Ο Αντονι Αμόρ, διευθυντής ασφάλειας και επικεφαλής ερευνητής στο Μουσείο Isabella Stewart Gardner.

«Οι ερωτήσεις που πρέπει να τεθούν στους αρμοδίους είναι αν οι ληστές αναγνωρίστηκαν από εργαζομένους του μουσείου, καθώς περίπου το 80% των κλοπών σε μουσεία περιλαμβάνουν κάποια μορφή εσωτερικής συνενοχής. Τέλος, ταιριάζει με το μοτίβο που έχει καθιερωθεί ότι οι ληστείες μουσείων συνήθως διαρκούν μεταξύ τριών και εννέα λεπτών», σημειώνει. 

Απο την πλευρά της, η Εριν Τόμσον, Αμερικανίδα ιστορικός τέχνης, δικηγόρος και καθηγήτρια στο Τμήμα Τέχνης και Μουσικής του John Jay College of Criminal Justice στο City University της Νέας Υόρκης, εξηγεί στην «Κ» πως τα μουσεία σε ιστορικά κτίρια, όπως το Λούβρο, είναι εντυπωσιακά ευάλωτα.

«Το Λούβρο έχει εκατοντάδες μεγάλα παράθυρα που δεν μπορούν να τροποποιηθούν, ενώ ένα νεόκτιστο μουσείο θα είχε μόνο περιορισμένα εξωτερικά παράθυρα, τα οποία θα ήταν αρκετά μικρά, ώστε να αποτρέπουν κάποιον από το να εισέλθει, και καλυμμένα με ενισχυμένο γυαλί, ώστε να αποτρέπεται το σπάσιμο», εξηγεί.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια, το πλεονέκτημα με τα νεόκτιστα μουσεία είναι πως συνήθως υπάρχει μια ασφαλής περιοχή που τα χωρίζει από έναν δρόμο ή δημόσιο χώρο, ώστε να αποτρέπονται η εύκολη πρόσβαση και η διαφυγή. Ωστόσο, όπως τονίζει, ακόμη και το πιο ασφαλές μουσείο μπορεί να κάνει λίγα για να αποτρέψει μια επίθεση «σπάσε και άρπαξε», όπως ήταν η συγκεκριμένη. 

Καλά οργανώμενο σχέδιο 

Ο Ρόμπερτ Κινγκ Γουίτμαν, πρώην ειδικός πράκτορας του FBI σε υποθέσεις κλοπής και απάτης έργων τέχνης, εξηγεί στην «Κ» πως τέτοιες διαρρήξεις είναι συνήθως καλά σχεδιασμένες, ενώ δεν αποκλείεται οι ληστές να είχαν επιθεωρήσει τα αντικείμενα που θέλουν να κλέψουν, προτού σχεδιάσουν το πώς θα επιτεθούν στις προθήκες και πώς θα μπουν στο μουσείο.

«Τέτοιοι δράστες σχεδιάζουν επίσης τις διαδρομές διαφυγής τους. Η χρήση μοτοσικλετών είναι κοινή στην Ευρώπη λόγω της εύκολης πρόσβασης και των στενών δρόμων», εξηγεί. 

Ο Ρόμπερτ Κινγκ Γουίτμαν, πρώην ειδικός πράκτορας του FBI σε υποθέσεις κλοπής και απάτης έργων τέχνης.

Το σενάριο των Ροζ Πανθήρων

Για τον Χρήστο Τσιρογιάννη, αρχαιολόγο με ειδικότητα στην έρευνα των διεθνών κυκλωμάτων αρχαιοκαπηλίας, η ληστεία έχει άρωμα… Ροζ Πανθήρων. «Είτε πρόκειται για δικό τους κινηματογραφικό χτύπημα είτε είναι κάποιοι που τους αντιγράφουν μεθοδολογικά», λέει στην «Κ», επισημαίνοντας ότι η συγκεκριμένη ομάδα πάντοτε στόχευε σε κοσμήματα με πολύτιμους λίθους, ενώ ο σκοπός τους δεν ήταν ποτέ να επιτεθούν σε ανθρώπους και να προκαλέσουν τραυματισμούς.

Αυτά τα λάθη δεν θα γίνονταν ποτέ από τον αρχικό πυρήνα της οργάνωσης, για αυτό και πιθανότατα οι ληστές είναι κάποιοι που ανήκουν σε μια δεύτερη, πιο απρόσεκτη θα λέγαμε, γενιά των Ροζ Πανθήρων

Οι Ροζ Πάνθηρες είναι ένα δίκτυο διασυνδεδεμένων ομάδων εκπαιδευμένων ληστών που γεννήθηκαν μέσα στη βία και στο χάος των βαλκανικών πολέμων της δεκαετίας του ’90. Πολλοί από τους πρώτους Πάνθηρες ήταν πρώην στρατιώτες από τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία, άνδρες εκπαιδευμένοι στις ειδικές δυνάμεις και στις επιχειρήσεις υψηλού ρίσκου. Μετά το τέλος των πολέμων, αρκετοί από αυτούς στράφηκαν σε κλοπές υψηλού ρίσκου για να επιβιώσουν. Από τις αρχές του 2000, έχουν αποδοθεί στους Ροζ Πάνθηρες πάνω από 160 ληστείες σε περισσότερες από 30 χώρες. Η συνολική αξία των κλοπιμαίων εκτιμάται πάνω από μισό δισεκατομμύριο δολάρια, αν και ανεπίσημες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για σχεδόν ένα δισεκατομμύριο. Πολλοί από αυτούς ωστόσο έχουν συλληφθεί. Στις 14 Μαρτίου του 2012, μάλιστα, τρία μέλη της συμμορίας συνελήφθησαν και στην Αθήνα. 

Ο κύριος Τσιρογιάννης εκτιμά πως πιθανότατα πρόκειται για μια νέα γενιά Ροζ Πανθήρων, που ίσως έχουν εκπαιδευτεί με τον πυρήνα της οργάνωσης, ωστόσο δεν είναι τόσο καλοί όσο εκείνοι διότι διαπράττουν πολλά λάθη. «Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι ότι οι ληστές έχουν αφήσει πίσω τους πολλά στοιχεία, εργαλεία που χρησιμοποίησαν και εξοπλισμό που φόρεσαν, όπως τα γιλέκα. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να ανακαλυφθούν λόγω ταυτοποίησης μέσω DNA. Οι Αρχές λόγω της ενασχόλησής τους με την ομάδα αυτή εδώ και χρόνια είναι πολύ πιο έμπειρες και έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να τους εντοπίσουν λόγω των συγκεκριμένων πταισμάτων. Αυτά λοιπόν τα λάθη δεν θα γίνονταν ποτέ από τον αρχικό πυρήνα της οργάνωσης, για αυτό και πιθανότατα οι ληστές είναι κάποιοι που ανήκουν σε μια δεύτερη, πιο απρόσεκτη θα λέγαμε, γενιά των Ροζ Πανθήρων».

Υπάρχει ελπίδα να βρεθούν;

Με τους κλέφτες να έχουν αποσπάσει οκτώ αντικείμενα, μεταξύ άλλων διαδήματα, περιδέραια, σκουλαρίκια και καρφίτσες, όλα του 19ου αιώνα, και δύο ακόμη αντικείμενα, μεταξύ των οποίων και το στέμμα της αυτοκράτειρας Ευγενίας, να έχουν βρεθεί κοντά στον τόπο του εγκλήματος, η ερώτηση είναι πόσο εύκολο είναι να βρεθούν τα κλοπιμαία, όπως είχε γίνει και με τον πίνακα της Μόνα Λίζα.

Σύμφωνα με τον πρώην πράκτορα του FBI, Ρόμπερτ Κινγκ Γουίτμαν, oι πιθανότητες ανάκτησης μπορεί να είναι πολύ καλές, αν και ο φόβος σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ότι τα πολύτιμα κομμάτια δεν κλέβονται για την αρχαιολογική ή ιστορική τους αξία, αλλά απλώς για την αξία των επιμέρους πολύτιμων λίθων τους. «Σε μια τέτοια περίπτωση, τα κοσμήματα θα μπορούσαν να καταστραφούν», σημειώνει ο ίδιος, ενώ ο κ. Μαρκογιαννάκης προσθέτει πως αν συμβεί κάτι τέτοιο τα πολύτιμα αυτά κειμήλια θα χάσουν το 90% της αξίας τους. 

Τιάρα, περιδέραιο και σκουλαρίκια από το σετ σαπφείρων της βασίλισσας Μαρίας-Αμελίας και της Ορτάνς ήταν μεταξύ των κλοπιμαίων.

Ο Ελληνας συγγραφέας και εγκληματολόγος προσθέτει επίσης πως όντως είναι πάρα πολύ δύσκολο να μεταπωληθούν ως έχουν αυτά τα κοσμήματα, γιατί αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε όλες τις λίστες των αγαθών που έχουν κλαπεί και αναζητούνται. «Επομένως, εικάζω είτε υπήρξε παραγγελία για κάποιον, ο οποίος θέλει να τα έχει για τον εαυτό του, είτε, το πιο πιθανό δυστυχώς, είναι πουληθούν επιμέρους», σημειώνει.

Κύκλωμα διακίνησης

Ο Χρήστος Τσιρογιάννης εξηγεί πως πίσω από τους ληστές κινείται ένα ολόκληρο κύκλωμα διακίνησης κλοπιμαίων. «Αμέσως μετά τη ληστεία, υπάρχουν μεσάζοντες που παραλαμβάνουν τα κοσμήματα. Κατόπιν, λαθρέμποροι τα εξάγουν παράνομα, κυρίως στο Βέλγιο. Δεν είναι τυχαίο που έγινε το χτύπημα στη Γαλλία. Συνορεύει με το Βέλγιο. Γιατί το Βέλγιο; Γιατί εκεί υπάρχουν πολλές εταιρείες κοπής διαμαντιών. Εκεί τα μεγάλα διαμάντια φυσικά θα αποσυναρμολογηθούν. Αν δεν βρεθούν μέσα στις επόμενες 72 ώρες, θα αλλάξουν μορφή και θα πρέπει να ξεχάσουμε την ιστορική αξία των κλοπιμαίων. Δηλαδή, δεν πρόκειται να βρεθούν στην αρχική τους υπόσταση. Τα μεγάλα κομμάτια, τα σμαράγδια, τα ζαφείρια θα έχουν κοπεί από μεγάλους κόπτες διαμαντιών στο Βέλγιο».

Σύμφωνα με τον ίδιο, το πολύ κρίσιμο τώρα είναι πώς θα ενεργήσουν οι Αρχές. «Να κλείσουν σύνορα. Να ψάξουν να βρουν τους πληροφοριοδότες. Τα άτομα που μπορεί να εμπλέκονται. Διότι όσο τρέχουν οι ώρες και τα λεπτά, αυξάνονται οι πιθανότητες να έχουν αποσυντεθεί τα κοσμήματα και οι ληστές να ξεφύγουν». 

Πηγή: Σ. Χρήστου, Ν-Μ. Πασχαλίδου, Καθημερινή