Το γνωστότερο άγαλμα του Οκταβιανού Αυγούστου, γνωστό ως "Αύγουστος της Prima Porta" (πρώιμος 1ος αι. μ.Χ.) από τα Μουσεία του...
 |
| Το γνωστότερο άγαλμα του Οκταβιανού Αυγούστου, γνωστό ως "Αύγουστος της Prima Porta" (πρώιμος 1ος αι. μ.Χ.) από τα Μουσεία του Βατικανού. |
Έκλεισαν φέτος 2.000 χρόνια από το θάνατο του αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου και η Ρώμη γιορτάζει την επέτειο με μια μεγάλη έκθεση στις Σκουντερίε ντι Κουιρινάλε. Η τελευταία φορά που έγινε παρόμοια αφιερωματική έκθεση για τον Αύγουστο ήταν το 1937, την περίοδο του φασισμού δηλαδή, και αυτός ήταν ακριβώς ο λόγος για τον οποίο η μνήμη του αυτοκράτορα είχε μπει στα αζήτητα.
Τώρα, και ως τον Φεβρουάριο του 2014, διακόσια εκπληκτικά έργα, δάνεια και από τα μεγαλύτερα διεθνή μουσεία, θα προβάλουν τη μορφή του Αυγούστου ως χαρισματικού πολιτικού άνδρα, αλλά και την ιστορική περίοδο που αυτός χαρακτήρισε με μια εντελώς νέα αισθητική.
«Δεκαετίες τώρα προσπαθούσα να πραγματοποιήσω αυτή την έκθεση και δεν τα κατάφερνα», εξηγεί ο Εουτζένιο Λα Ρόκα, που ως το 2008 και επί δέκα χρόνια ήταν διευθυντής της Εφορείας Αρχαιοτήτων της Ρώμης, εμφανώς ικανοποιημένος, βλέποντας την πραγματοποίηση των σχεδίων του και μάλιστα σε τόσο υψηλό επίπεδο ποιότητας. «Έπρεπε να κάνουμε όλοι μας μια υπερπροσπάθεια λόγω της συγκυρίας και του κόστους του εγχειρήματος», συνεχίζει.
Ο ίδιος εξηγεί πως ο Αύγουστος ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές της φασιστικής προπαγάνδας, κάτι που αμέσως μετά τον πόλεμο οδήγησε στην πλήρη άρνηση της εικόνας του. Πρόσφατες μελέτες ωστόσο επανατοποθέτησαν την ιστορική αλήθεια, που καμιά σχέση δεν έχει με τις αντιλήψεις που μια εικοσαετία φασισμού είχε προσπαθήσει να επιβάλει. Ο Οκταβιανός Αύγουστος ήταν ο άνδρας με την ισχυρή θέληση που είχε πολεμήσει και νικήσει όλους τους αντιπάλους του, που, όπως και αυτός, επιχειρούσαν την κατάληψη της απόλυτης εξουσίας, με κατάληξη τη θεοποίησή του. Η έκθεση ακριβώς ανοίγει και κλείνει με την αποθέωση του αυτοκράτορα μετά θάνατον, στις 19 Αυγούστου του 14 μ.Χ.
Ενδιαμέσως οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν τη ζωή και τους αγώνες του θετού ανιψιού τού Ιουλίου Καίσαρα, του μοναδικού ικανού να θέσει τέλος στους αιματηρούς πολυετείς εμφυλίους πολέμους που έφθειραν τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και που εγκαινίασε τη νέα εποχή της Αυτοκρατορίας. Η διακυβέρνησή του κράτησε πάνω από σαράντα χρόνια, ήταν μακράν η μεγαλύτερη στην ιστορία της Ρώμης, όσο για την Αυτοκρατορία επί ημερών του έφτασε στο μεγαλύτερο μέγεθός της. Και για να περιγραφεί μια εποχή που είχε αποφασιστική σημασία (και χιλιετή) στο δυτικό κόσμο, να τα αριστουργήματα που φυλάσσονται στις σημαντικότερες ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές και που σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν εκτεθεί ποτέ. Πολλά από αυτά, δε, έχουν φτάσει στη Ρώμη από την περίφημη συλλογή του Λούβρου.
Όταν ολοκληρωθεί η έκθεση στη Ρώμη θα μεταφερθεί στο παρισινό Γκραν Παλέ, αφού η υποστήριξη των γαλλικών μουσείων ήταν θεμελιώδης για τη δημιουργία της, ειδικά εκείνη του Λούβρου. Στους μεγάλους εκθεσιακούς χώρους των Σκουντερίε συνυπάρχουν έργα μοναδικής σπουδαιότητας και ομορφιάς. Ο Αύγουστος είναι παρών για πρώτη φορά στις διασημότερες απεικονίσεις του. Υπάρχει ως ο μέγας αρχιερέας από το Παλάτσο Μάσιμο στις Θέρμες του Καρακάλλα, ως ο Αύγουστος της Prima Porta από τα Μουσεία στο Βατικανό, αδιαφιλονίκητο σύμβολο και αρχέτυπο της Αυτοκρατορίας. Ο Ρόκα θέλησε να τοποθετήσει δίπλα του τον πασίγνωστο Δορυφόρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Νάπολης, που αποτελεί πρότυπο και μαρτυρία για το πώς μετέφρασαν την κλασική γλυπτική οι καλλιτέχνες που κύκλωναν τον αυτοκράτορα. Έχοντας πάντα ως σημείο αναφοράς τον ελληνικό κόσμο, ζωντανεύει μια διαφορετική οπτική, η οποία πολύ αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως τυφλοσούρτης τόσο στην εποχή του Ναπολέοντος όσο και επί φασισμού.
Δάνειο από το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών -και για πρώτη φορά στην Ιταλία- είναι ένα υπέροχο χάλκινο γλυπτό που βρέθηκε στο βυθό του Αιγαίου, ενώ από τη Νουβία προέρχεται το θαυμαστό πορτρέτο του Αυγούστου που φυλάσσεται στο Βρετανικό Μουσείο. Κι ύστερα υπάρχουν πλήθος προτομών της συζύγου του Λίβιας, τη αδελφής του Οκτάβιας, του ανιψιού του Μάρκελου, του Λούκιου Καίσαρα και του Γάιου Καίσαρα, που τους υιοθέτησε για να εγγυηθούν τη διαδοχή στο θρόνο της Ρώμης, αλλά πέθαναν πρόωρα. Υπάρχει ακόμα μια κεφαλή που μπορεί να απεικονίζει τη μανιώδη εχθρό του, τη βασίλισσα της Αιγύπτου Κλεοπάτρα. Το θέμα της νέας οπτικής πάνω στον κλασικισμό, στην οποία έδωσε ζωή ο Αύγουστος, διατρέχει όλους τους εκθεσιακούς χώρους και διατρανώνεται σε υπέροχες ομάδες γλυπτών, αλλά και σε σπουδαία δείγματα διακοσμητικής τέχνης. Υπάρχουν ανάγλυφα που παρουσιάζουν άγρια θηρία που ετοιμάζονται να θηλάσουν τους σκύμνους τους μέσα σε βουκολικά τοπία, αλλά και το άγαλμα μιας πληγωμένης κοπέλας από το Εθνικό Ρωμαϊκό Μουσείο. Ο επισκέπτης μπορεί να δει ακόμα οικοσκευές από τις αγροικίες του Βεζούβιου, αλλά και τον περίφημο θησαυρό του Μποσκορεάλε που φυλάσσεται στο Λούβρο.
Η έκθεση ολοκληρώνεται με τα έντεκα ανάγλυφα, που διαιρεμένα σήμερα μεταξύ Ισπανίας και Ουγγαρίας αναπαριστούν τη ναυμαχία στο Ακτιο, που το 31 π.Χ. έδωσε τέλος στον εμφύλιο ανάμεσα στον Οκταβιανό και τον Μάρκο Αντώνιο, ανοίγοντας το δρόμο για τον οριστικό θρίαμβο του πρώτου.
Πηγή: Χ. Σιαφκός, Ελευθεροτυπία
Δεν υπάρχουν σχόλια