Αρχαιολογικές επισκέψεις στις Κυκλάδες: Αφιέρωμα στην Βυζαντινή Άνδρο - Μέρος 4ο

Κάτω Κάστρο Χώρας Άνδρου. Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στη Βυζαντινή Άνδρο. Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του αφιε...

Κάτω Κάστρο Χώρας Άνδρου.

Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στη Βυζαντινή Άνδρο.

Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στη Βυζαντινή Άνδρο.

Διαβάστε εδώ το 3ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στη Βυζαντινή Άνδρο.

 Τα Κάστρα της Άνδρου

Στην Άνδρο σώζονται τρία σημαντικά δείγματα αμυντικής αρχιτεκτονικής της φραγκικής περιόδου: το Κάτω Κάστρο στη Χώρα, το Επάνω Κάστρο στο χωριό Κοχύλου και ο Πύργος του Μακροτάνταλου στη δυτική πλευρά της βόρειας Άνδρου.

Το Κάτω Κάστρο κτίζεται στα χρόνια του πρώτου δυνάστη της Άνδρου Μαρίνου Δάνδολο (1207-1238/43) για να προστατεύσει την περιοχή της Χώρας. Καταλαμβάνει την επιφάνεια μίας μικρής νησίδας και ήταν ενισχυμένο με πύργους. Τα τείχη του, κτισμένα κατακόρυφα πάνω στον φυσικό βράχο, ακολουθούν το περίγραμμα της νησίδας. Στο κέντρο του περιβόλου πάνω σε βραχώδες έξαρμα υψώνεται μισογκρεμισμένος ο κεντρικός πύργος, στα βορειοανατολικά ο ΒΑ Πύργος και στα βόρεια τα ερείπια ορθογώνιου κτηρίου, η λεγόμενη ΒΑ Οικία. Συνδεόταν με τη χερσόνησο, όπου βρισκόταν o οχυρωμένος μεσαιωνικός οικισμός, με μία μονότοξη γέφυρα.

Επάνω κάστρο Άνδρου

Στην περιοχή του χωριού Κοχύλου, σε πλάτωμα λόφου με υψόμετρο 560 μ., είναι κτισμένο το Επάνω Κάστρο ή Κάστρο Κοχύλου ή Φανερωμένης ή της Γριάς. Έρευνα στο Επάνω Κάστρο πραγματοποιήθηκε από το 2004 έως το 2010 από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Χρονολογείται στην πρώιμη φάση της Ενετοκρατίας (13ος αι.), ενώ εκτεταμένες επισκευές έγιναν επί Τουρκοκρατίας. Από το Κάστρο σώζονται τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου, πύργοι, το τριγωνικό οχύρωμα (προμαχώνας) του «καταφυγίου», ο ομώνυμος ναός της Φανερωμένης, ερείπια ναΐσκου, δεξαμενές, καθώς και λείψανα οικιών σε όλη την έκταση του πλατώματος. Η Πύλη του Κάστρου πιθανότατα βρίσκεται στο βόρειο τείχος του περιβόλου, κοντά στον ογκώδη κυκλικό πύργο.

Κάστρο της Οστοδωσιάς ή Μακροτάνταλου

Στη δυτική πλευρά της βόρειας Άνδρου, σε μία ψηλή και απόκρημνη βραχώδη χερσόνησο, είναι κτισμένο το κάστρο της Οστοδωσιάς ή Μακροτάνταλου, το οποίο, λόγω της στρατηγικής του θέσης, επόπτευε τον πορθμό του Καφηρέα. Σήμερα σώζονται ο ερειπωμένος περίβολος και δύο πύργοι, ο μεγαλύτερος από τους οποίους υψώνεται στο μέσο του περιβόλου. Πρόκειται για ορθογώνιο κτίσμα, στο ισόγειο του οποίου υπήρχε δεξαμενή. Μορφολογικά και κατασκευαστικά το κάστρο του Μακροτάνταλου είναι πανομοιότυπο με το Φρούριο του Κάτω Κάστρου σε μικρότερη, όμως, κλίμακα. Συνδεόταν με τη στεριά με μία μονότοξη πέτρινη γέφυρα, από την οποία διακρίνονται οι γενέσεις της καμάρας.

Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στη Βυζαντινή Άνδρο.

Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στη Βυζαντινή Άνδρο.

Διαβάστε εδώ το 3ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στη Βυζαντινή Άνδρο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Δωρή Ε. –Βελισσαρίου Π. –Μιχαηλίδης Μ., «Κάτω Κάστρο, Η πρώτη φάση των ανασκαφών στο βενετικό φρούριο της Χώρας Άνδρου», Ανδριακά Χρονικά 34, Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος 2003.

Δεληγιάννη- Δωρή Ε., «Η έρευνα στο Επάνω Κάστρο της Άνδρου. Μερικές σκέψεις», Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας περ. Δ΄, τ. ΚΖ’, Αθήνα 2006, 471-480.

Δεληγιάννη – Δωρή Ε., «Νεότερα από το Επάνω Κάστρο: Οι ανασκαφές το 2009 και 2010 και ένα σύντομο οδοιπορικό», Άγκυρα. Δελτίο της Καϊρείου Βιβλιοθήκης 4 (2012), Άνδρος 2006, 33-49.

Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων