"Καταραμένε" Plotius.......

Λεπτομέρεια του πλακιδίου Το αρχαιολογικό μουσείο John Hopkins συντηρεί θραύσματα μολύβδινων πλακιδίων που αναφέρονται σε κατάρες από ...

Λεπτομέρεια του πλακιδίου

Το αρχαιολογικό μουσείο John Hopkins συντηρεί θραύσματα μολύβδινων πλακιδίων που αναφέρονται σε κατάρες από την αρχαία Ρώμη. Ένα από αυτά τα πλακίδια (JHUAM 2011.01) συντηρήθηκε πρόσφατα και εκτέθηκε στο μουσείο μαζί με το αυθεντικό σιδερένιο καρφί (JHUAM 2011.06) που το συνόδευε.

Αντικείμενα όπως αυτό αποτελούν απόδειξη μιας κοινής πρακτικής της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας καταγραφής κατάρων σε πλακίδια, τα οποία στην συνέχεια τοποθετούνταν σε πηγάδια ή τάφους. Ενώ τα πρώτα πλακίδια περιείχαν μόνο το όνομα του ατόμου, για το οποίο γινόταν η κατάρα, τα μεταγενέστερα ήταν πιο πολύπλοκα, όπως το συγκεκριμένο πλακίδιο. Κατάρες μπορεί να χαράσσονταν πάνω σε οτιδήποτε, από θραύσματα αγγείων μέχρι πολύτιμους λίθους, παρόλο που ο μόλυβδος είναι το πιο κοινό υλικό που χρησιμοποιούταν για τον σκοπό αυτό.

Πρόσφατα, ένα συντηρημένο ρωμαϊκό πλακίδιο 2000 ετών με κατάρα, αναφέρει μια ανώνυμη έκκληση για τον θάνατο ενός δούλου με το όνομα “Plotius”. Πρόκειται για το ένα από τα πέντε πλακίδια που αποτέλεσαν μέρος της συλλογής του πανεπιστημίου από το 1908, όταν ο τελειόφοιτος φοιτητής William Sherwood Fox ξεκίνησε την επίπονη διαδικασία της μελέτης και αποκρυπτογράφησης των μολύβδινων πλακιδίων.

Το κείμενο της κατάρας δεν αφήνει τίποτα στην τύχη στην προσπάθεια της να σιγουρέψει ότι ο σκλάβος Plotius δεν θα χαρεί καθόλου τις τελευταίες του μέρες:

«Καλή και όμορφη Proserpina, γυναίκα του Pluto, ή Slavia, αν προτιμάς να σε αποκαλώ έτσι, απομάκρυνε την υγεία, το σώμα, την μορφή, την δύναμη και τις ικανότητες του Pluto. Άρπαξε τα από τον Pluto, τον άντρα σου. Να μην μπορεί να χρησιμοποιήσει το μυαλό του ώστε να δραπετεύσει από αυτή (την κατάρα). Παρέδωσε τον σε παροξυσμό – τεταρταίο, τριταίο και καθημερινό πυρετό – ώστε να τον βασανίζουν και να τον στραγγαλίζουν. Άφησε να τον υποτάξουν σε σημείο ώστε να αρπάξουν μακριά την ψυχή του.

Γι’ αυτό τον λόγο σου παραδίδω το θύμα, Proserpina ή Acherusia αν προτιμάς να σε αποκαλώ έτσι.  

Κάλεσε για μένα το τρικέφαλο λαγωνικό να του ξεριζώσει μακριά την καρδιά του Pluto. Υποσχέσου ότι θα του προσφέρεις τρία θύματα (δώρα) – ημερομηνίες, σύκα και ένα μαύρο γουρούνι – εάν τα καταφέρει να γλυτώσει πριν το τέλος του μήνα Μαρτίου. Αυτό σου προσφέρω, Proserpina Salvia, όταν το ολοκληρώσεις με τακτικό τρόπο.

  

Proserpina Salvia, σου προσφέρω το κεφάλι του Pluto, του σκλάβου/γιου της Avonia. Proserpina Salvia, σου προσφέρω το κεφάλι του Pluto. Proserpina Salvia, σου προσφέρω το μέτωπο του Pluto. Proserpina Salvia, σου προσφέρω τα φρύδια του Pluto. Proserpina Salvia, σου προσφέρω τα βλέφαρα του Pluto. Proserpina Salvia, σου προσφέρω τους οφθαλμούς του Pluto. Proserpina Salvia, σου προσφέρω τα ρουθούνια, τα χείλη, τα αυτιά, την μύτη, την γλώσσα και τα δόντια του Pluto, με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορεί να καταλάβει τι του δημιουργεί τόσο πόνο. Τον λαιμό, τους ώμους, τα χέρια και τα δάκτυλα, με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του με κανέναν τρόπο. Το στήθος του, το συκώτι του,  την καρδιά του και τους πνεύμονες,  ώστε να μην μπορεί να ανακαλύψει την πηγή του πόνου του. Τα έντερά του, το στομάχι του, τον ομφαλό και τα πλευρά του, ώστε να μην μπορεί να κοιμηθεί. Τις ωμοπλάτες του ώστε να μην μπορεί να κοιμηθεί με ησυχία. Τα «ιερά όργανα» του ώστε να μην μπορεί να ουρήσει. Τους γλουτούς του, τον πρωκτό του, τους μηρούς του, τα γόνατά του, τις κνήμες του, τα πόδια του, τους αγκώνες του, τις φτέρνες του, τα δάχτυλα του και τα νύχια τους, ώστε να μην μπορεί να σταθεί βασιζόμενος στις δυνάμεις του.

Ότι και να είχε γράψει εκείνος, μικρό ή μεγάλο, όπως ακριβώς είχε γράψει εκείνος κανονικό ξόρκι και το είχε εκτελέσει (εναντίον μου), έτσι στο παραδίδω και αποστέλλω τον Pluto σε σένα, έτσι ώστε να τον περιποιηθείς μέχρι τον μήνα Φεβρουάριο. Άσε τον να πεθάνει αξιολύπητα. Άσε τον να ζήσει μια ζωή αξιοθρήνητη. Άσε τον να καταστραφεί ελεεινά.

Τακτοποίησε τον ώστε να μην δει άλλο μήνα ξανά.»

Ολόκληρο το πλακίδιο με την κατάρα του Plotius

Η κατάρα του Plotius «βρέθηκε τυλιγμένη μαζί με τέσσερεις άλλες, τρυπημένες από ένα σιδερένιο καρφί» σύμφωνα με την Elisabeth Schwinge, τελειόφοιτη φοιτήτρια του διατμηματικού προγράμματος Κλασικής Τέχνης και Αρχαιολογίας του Krieger School. «Η λατινική ονομασία της κατάρας είναι defixio που σημαίνει «καρφωμένο κάτω»». Τα πλακίδια αντιστοιχούν στους καταραμένους ανθρώπους, ενώ το καρφί συμβολίζει το κάρφωμά τους, εξηγεί η Schwinge.

Το αυθεντικό καρφί που χρησιμοποιήθηκε για να καρφωθούν οι πέντε κατάρες των πλακιδίων.
Στην κορυφή του καρφιού υπάρχουν ακόμη μέρη από τα πλακίδια.

Κανείς δεν ξέρει τι έκανε ο Plotius ώστε να επικαλείται κάποιος τους θεούς ώστε το «τρικέφαλο λαγωνικό να του ξεριζώσει την καρδιά» ή την αρρώστια με τους πυρετούς ώστε «τον υποτάξουν και να αρπάξουν μακριά την ψυχή του». Κανείς δεν ξέρει ποιος/ποια καταράστηκε τον Plotius – ενώ τον καταραμένο άτομο πρέπει να αναγνωριστεί προσεκτικά, η ταυτότητα του ατόμου που πραγματοποίησε την κατάρα είχε κρυφτεί με επιμέλεια λόγω του φόβου της ανταπόδοσης. Αλλά η κατάρα του Plotius ήρθε πλέον στο φως, χάρη στις εργασίες συντήρησης των πλακιδίων από την Sanchita Balachandran, την έφορο του μουσείου.

Πηγή: Past Horizons