Τα μυστικά της αιώνιας Νίκης

Ανήμερα την εθνική εορτή των Γάλλων, στις 14 Ιουλίου, επιστρέφει στη γνωστή της θέση στο Μουσείο του Λούβρου, η Νίκη της Σαμοθράκης, μετά...

Ανήμερα την εθνική εορτή των Γάλλων, στις 14 Ιουλίου, επιστρέφει στη γνωστή της θέση στο Μουσείο του Λούβρου, η Νίκη της Σαμοθράκης, μετά τις εργασίες αποκατάστασής της. Η συντήρησή της θα συνεχιστεί και το 2015, αλλά εν τω μεταξύ έχει ήδη προχωρήσει η διαδικασία, επιτρέποντας την επανέκθεση ενός από τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής.

«Κύριε, εύραμεν μια γυναίκα!» λέγεται ότι είπε με έκπληξη ο εργάτης που ανακάλυψε το 1863 ένα τμήμα του αγάλματος της Νίκης της Σαμοθράκης, στον επικεφαλής των ανασκαφών Κάρολο Σαμπουαζό, ο οποίος ήταν ο υποπρόξενος της Γαλλίας στην Ανδριανούπολη. Το γλυπτό ταξίδεψε με πλοίο στη Γαλλία και το 1864 βρήκε μόνιμη πια στέγη στο Λούβρο. 

Τον Σεπτέμβριο του 2013 ξεκίνησαν τα έργα της αποκατάστασής της και στις 14 Ιουλίου του 2014, 150 χρόνια μετά την έλευσή της στην Πόλη του Φωτός, οι επισκέπτες του Μουσείου θα έχουν την ευκαιρία να δουν την ανανεωμένη πλέον διάσημη Νίκη. Οι ειδικοί αφήρεσαν ένα βερνίκι που έδινε στο λευκό παριανό μάρμαρο ένα καφετί χρώμα, ενώ απέκτησε μεγαλύτερη ευστάθεια καθώς αντικαταστάθηκε μια μεταλλική ράβδος που είχε προκαλέσει ρηγματώσεις στην τεράστια βάση, η οποία έχει τη μορφή πλοίου. Επίσης έγινε η ταύτιση ορισμένων θραυσμάτων που βρίσκονταν στην αποθήκη και ξαναμπήκαν στη θέση τους. Βέβαια η συντήρησή της θα συνεχιστεί και το 2015 αλλά εν τω μεταξύ έχει ήδη προχωρήσει η διαδικασία, επιτρέποντας την επανέκθεση ενός από τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής.

Δυσκολίες και κόστος

«Είμαστε η πρώτη γενιά σύγχρονων αρχαιολόγων που επιτέλους είδε το άγαλμα από κοντά, καθώς για δεκαετίες δεν είχε κατεβεί από το βάθρο της» είπε χθες συγκινημένος ο επικεφαλής του Λούβρου Ζαν Λικ Μαρτίνεζ, σε ειδική διάλεξη που έδωσε στην κατάμεστη αίθουσα του Γαλλικού Ινστιτούτου, σε εκδήλωση απολογισμού για το έργο της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα. Ο ίδιος έχει άλλωστε χρηματίσει μέλος της και έτσι ήρθε στην Αθήνα να μιλήσει για το έργο της αποκατάστασης που κόστισε εκατομμύρια ευρώ. Ένα τμήμα του τεράστιου ποσού καλύφθηκε από χορηγούς. Όμως συγκεντρώθηκε και ένα εκατομμύριο ευρώ από πολίτες που συνέβαλαν με 10 ή 20 ευρώ. «Ιδού η απόδειξη ότι ανάμεσα στη Νίκη της Σαμοθράκης και σε απλούς ανθρώπους από ολόκληρο τον κόσμο υπάρχει μια συναισθηματική σχέση» τόνισε ο Μαρτίνεζ.

Ο 49χρονος διευθυντής του Λούβρου δεν δίστασε να πει ότι η απόφαση για την αποκατάσταση ήθελε τόλμη και σθένος, καθώς δεν είχε μονάχα την οικονομική αλλά και την τεχνική παράμετρο. Το άγαλμα μαζί με τη βάση του βρίσκεται στην απόληξη του τεράστιου κλιμακοστασίου Νταρί που έχει το ύψος μιας πενταώροφης πολυκατοικίας. Όπως εξήγησε στο κοινό, η τοποθέτηση της Νίκης σε αυτήν τη δεσπόζουσα θέση ήταν καίρια για την αναγνωρισιμότητά της, καθώς από εκεί περνάει το 70% των επισκεπτών (δηλαδή 7.000.000 ετησίως!), συνεπώς δεν μπορούσαν να κάνουν τις εργασίες επιτόπου. Πώς όμως θα μετακινούσαν το σύμπλεγμα του αγάλματος που έχει ύψος πέντε μέτρα και ζυγίζει αρκετούς τόνους; Ύστερα από πολλή σκέψη αλλά και μελέτες, η Νίκη χρειάστηκε να μετακινηθεί μερικές δεκάδες μέτρα σε παρακείμενη αίθουσα, όπου έκλεισε για το κοινό και έγινε το εργαστήριο των τεχνικών. Μόνο η σκαλωσιά που την μετέφερε κόστιζε 3.000.000 ευρώ και μπήκε στο μουσείο από τα παράθυρα.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών εντοπίστηκαν φθορές που είχαν προκληθεί από διάφορες αιτίες, όσο το άγαλμα ήταν στα χέρια των Γάλλων: από ίχνη που άφησαν τα εκμαγεία ως και μικρές ζημιές στις πτυχώσεις που έγιναν όταν το άγαλμα αποσυναρμολογήθηκε και απομακρύνθηκε από το Λούβρο το 1939 για να προστατευτεί από την επέλαση των ναζί. Η συντήρηση επιβεβαίωσε κάποιες από τις πληροφορίες των ειδικών, αλλά δημιούργησε σειρά ερωτημάτων. Όταν αποσυναρμολόγησαν τη βάση του αγάλματος διαπιστώθηκε ότι η στερέωσή του ήταν τοποθετημένη σε δύο διαφορετικά σημεία επάνω στη βάση (προφανώς άλλαξε θέση), ενώ δεν μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα για τη χρονολόγησή του. Και αν αυτό παραμένει στο σκοτάδι του χρόνου, μάθαμε ότι η μπορντούρα του ιματίου ήταν βαμμένη με αιγυπτιακό μπλε και ότι τα φτερά ήταν ακριβώς σαν του πουλιού που όταν τα μαζεύει, κάποια είναι ακόμα ορθωμένα...

Πηγή: Μ. Πουρναρά, Καθημερινή