Η μάχη με τα χώματα φαίνεται να τελειώνει, η αποκάλυψη των όσων κρύβει ο τάφος της Αμφίπολης έρχεται πιο κοντά.
Η μάχη με τα χώματα φαίνεται να τελειώνει, η αποκάλυψη των όσων κρύβει ο τάφος της Αμφίπολης έρχεται πιο κοντά.
Παρά τις κακές καιρικές συνθήκες των ημερών, οι εργασίες συνεχίστηκαν κανονικά, ώστε η ανασκαφή να ολοκληρωθεί. Οι αρμόδιοι πιστεύουν πως αυτό θα γίνει μέσα στις επόμενες 15 μέρες. Μέχρι τότε, υπολογίζουν, θα έχουν αποχωματωθεί όλοι οι θάλαμοι και θα έχουν ανασκαφεί όλοι οι χώροι του τάφου.
Νεότερη ενημέρωση δεν έγινε χθες, καθώς η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη και η Άννα Παναγιωταρέα είχαν προγραμματίσει να επισκεφθούν τον χώρο σήμερα, αλλά και επειδή δεν υπήρχαν ευρήματα. Προγραμματισμένη επίσημη ενημέρωση θα γίνει αύριο Τρίτη στις 4 το απόγευμα. Μέχρι τότε προφανώς θα συνεχίζονται οι αποχωματώσεις στον τάφο. Με την εντατική δουλειά τόσων ημερών, τα χώματα έχουν κατέβει πλέον θεαματικά και σε λίγο το δάπεδο θα έχει πλήρως αποκαλυφθεί.
Τα κεντρικά ερωτηματικά των ημερών σχετίζονται, βεβαίως, με τις σφίγγες. Πώς έσπασαν τα κεφάλια; Πώς βρέθηκε το ένα κάτω από το κατώφλι του τρίτου θαλάμου; Γιατί τα πρόσωπα έχουν διαφορετική υφή από τα σώματα; Εχουν σχέση με την Αίγυπτο;.
Οι σφίγγες είχαν τοποθετηθεί στο υπέρθυρο του τάφου για να αποτρέπουν την είσοδο ασεβών, κυρίως των τυμβωρύχων. Οι συγκεκριμένες δεν έχουν σχέση με την Αίγυπτο, καθώς στην Ελλάδα έχουμε ανάλογα γλυπτά από αρκετούς αιώνες πριν, με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Γενικώς, έχουν δαιμονικό χαρακτήρα, αποτελούν δηλαδή φύλακες του νεκρού.
Η θεωρία της απόσπασης
Τα κεφάλια των συγκεκριμένων σφιγγών ήταν ένθετα, και είναι δυνατόν να αποσπάστηκαν από χέρι τυμβωρύχων ή από κάποιο σεισμό. Δεν ευσταθεί η θεωρία της εξ επί τούτου απόσπασής τους. Οι αρχαίοι Έλληνες σέβονταν τα δημιουργήματα των χεριών τους και την ακεραιότητά τους. Τα «πιστεύω» της εποχής απέτρεπαν ισχυρά την καταστροφή μερών, για οποιονδήποτε λόγο. Μάλιστα, καθώς επρόκειτο για πλάσματα που ανήκαν στη σφαίρα του θείου, οι βανδαλισμοί απαγορεύονταν.
Αν κάποιος ισχυρός σεισμός τα απέσπασε από τη θέση τους, είναι δυνατόν να πετάχτηκαν μέχρι τον τρίτο θάλαμο, αν και εφόσον δεν υπήρχαν ο σφραγιστικός τοίχος μπροστά από τις Καρυάτιδες και η μαρμάρινη θύρα του τρίτου θαλάμου ήταν ανοιχτή. Αν τα απέσπασαν οι τυμβωρύχοι, το έκαναν ώστε να τα χρησιμοποιήσουν για πρακτικούς λόγους, όπως ως μοχλούς πίεσης. Πάντως, το συγκεκριμένο δεν φαίνεται να υπέστη ανάλογη χρήση. Δεν έχει ανάλογα σημάδια.
 |
| Τα σπασμένα κεφάλια των Σφιγγών που βρέθηκαν στο εσωτερικό και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να αποσπάστηκαν είναι τα βασικά ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις. |
Η τρίτη εκδοχή είναι και τα δύο κεφάλια, τα οποία είχαν αποσπαστεί με όποιο τρόπο, να ετάφησαν στον συγκεκριμένο χώρο. Ανάλογη ταφή έχουμε, π.χ., στην Ακρόπολη, στα χώματα της οποίας έθαψαν ευλαβικά οι Αθηναίοι τα αφιερώματα και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα από τις καταστροφές των Περσών.
Ερωτηματικά ισχυρά προβάλλουν και για την υφή του μαρμάρου στις σφίγγες. Το πρόσωπο έχει «ροδαλή» και «απαλή» επιφάνεια, κάτι που οφείλεται, όπως αναφέρουν χημικοί, στην τεχνική κατεργασίας του μαρμάρου με οξαλικά. Αυτό όμως, αν ισχύει, κατεβάζει και τη χρονολόγηση του γλυπτού, αφού η τεχνική εφαρμόζεται στα ρωμαϊκά χρόνια.
Τα χώματα
Το κεφάλι έχει άλλη υφή από τα σώματα, επειδή όπως ήταν θαμμένο στο χώμα, δεν υφίστατο τη διάβρωση που είχαν εκείνα από τις καιρικές συνθήκες στις οποίες πιθανώς ήταν εκτεθειμένα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πρόσωπα και τα σώματα των Καρυατίδων, αντίστροφα όμως. Δηλαδή, τα σώματα και ιδίως τα πόδια, που είχαν σκεπαστεί πρώτα με χώμα, είναι σε καλύτερη κατάσταση από τα πρόσωπα, που τάφηκαν τελευταία, άρα ήταν εκτεθειμένα για κάποιο καιρό και διαβρώθηκαν.
Ως προς το πώς έγινε η είσοδος των χωμάτων, αντιγράφουμε από την «υπόθεση εργασίας για την Αμφίπολη» του Νίκου Μπελογιάννη, χημικού μηχανικού, στον ιστότοπο fractalart.gr: «Η Κερκινίτιδα υπήρχε από την αρχαιότητα, με όλη την ιστορία της, με τον ελλιμενισμό του στόλου του Αλέξανδρου κ.λπ. Ο τάφος χτίστηκε δίπλα στη λίμνη, οπότε οι τυμβωρύχοι μπαινόβγαιναν χωρίς πρόβλημα, ώσπου χτίστηκε επί Θεοδοσίου Α' ή Β' ή Ιουστινιανού ο σφραγιστικός τοίχος μπροστά. Το 597, επί αυτοκράτορος Μαυρίκιου, γίνεται σεισμός 6,8 Ρίχτερ με επίκεντρο στους Φιλίππους, που αλλάζει την κοίτη του Στρυμόνα. Ο Στρυμόνας πλημμυρίζει τη λίμνη, ο τάφος βρίσκεται κάτω από το νερό και αρχίζει να μαζεύει μεγάλες ποσότητες άμμου. Ο σφραγιστικός τοίχος άφηνε κενό και δεν εμπόδιζε τα νερά και τις λάσπες.
Κάποιοι μεταγενέστεροι τυμβωρύχοι γκρέμισαν πιο ψηλά τον σφραγιστικό τοίχο, καθώς και τον διαχωριστικό πιο μέσα, στο ύψος όπου έφταναν ήδη τα χώματα. Ετσι, τα χώματα ακόμη πιο μέσα είναι αισθητά λιγότερα, αφού χρειαζόταν να φτάσει πολύ ψηλά η στάθμη της λίμνης.
Το 1830 η στάθμη είχε κατεβεί αρκετά, ώστε τα νερά να φτάνουν ακριβώς μπροστά στον τάφο και το 1930 η αποξήρανση περιλάμβανε επαναφορά του ποταμού στην αρχαία του κοίτη, εξ ου και η ξύλινη γέφυρα βρέθηκε ξανά μέσα στο νερό».
Δεν υπάρχουν σχόλια