Το θρίλερ της Αμφίπολης συνεχίζεται και το σασπένς κορυφώνεται. Βρέθηκε ο τάφος, τα καρφιά και τα διακοσμητικά από το φέρετρο, τα οστά...
Το θρίλερ της Αμφίπολης συνεχίζεται και το σασπένς κορυφώνεται. Βρέθηκε ο τάφος, τα καρφιά και τα διακοσμητικά από το φέρετρο, τα οστά μαζί και το κρανίο του νεκρού, αλλά το φύλο και η ταυτότητα παραμένουν άγνωστα. Την απάντηση θα τη δώσουν οι ειδικοί επιστήμονες που θα ασχοληθούν με το ανθρωπολογικό υλικό το επόμενο διάστημα. Η αγωνία, ωστόσο, εντείνεται για το ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά. Είναι πράγματι αυτός ο «ένοικος» του τάφου ή κάποιος άλλος; Και ποιος εντέλει κρύβεται πίσω απ’ αυτήν την πολυτελή, δαπανηρή, μοναδική σε διάκοσμο ταφή; Ένα σκηνικό σε ταφικό μνημείο που ανάλογό του δεν έχουμε ξαναδεί στην Ελλάδα.
Ας πάρουμε όμως τις νέες πληροφορίες με τη σειρά. Και να δούμε πώς το αίσθημα της απογοήτευσης των περασμένων ημερών έδωσε τη θέση του σε μια καινούργια γεμάτη προσδοκίες σεναριολογία. Στην Αμφίπολη όλα μοιάζουν να τελειώνουν και όλα να ξεκινούν από την αρχή.
Κάτω από τους λίθους του δαπέδου σε βάθος 1,60 μ., αποκαλύφθηκε μεγάλος κιβωτιόσχημος τάφος, κατασκευασμένος από πωρόλιθους μήκους 3,23 μ., πλάτους 1,56 μ. και σωζόμενου ύψους 1 μ. Αυτή ήταν η πρώτη εικόνα των ανασκαφέων, γιατί οι ορθοστάτες που βρέθηκαν στη συνέχεια από την ανωδομή του τάφου δείχνουν ότι το ύψος του έφτανε τουλάχιστον στο 1,80 μ.
Στο εσωτερικό του μια επιμήκης βάθυνση πλάτους 0,54 μ. και μήκους 2,35 μ. μαρτυρά ότι εκεί τοποθετήθηκε ξύλινο φέρετρο. Το επιβεβαιώνουν τα διάσπαρτα, σιδερένια και χάλκινα καρφιά, τα οστέινα και γυάλινα διακοσμητικά στοιχεία του φέρετρου, ενώ κατά την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, το συνολικό ύψος του τρίτου θαλάμου από την κορυφή της θόλου έως τον πυθμένα του τάφου είναι 8,90 μ.
Επιβεβαιώνεται η σύληση
Ο σκελετός του νεκρού που βρέθηκε εντός και εκτός του τάφου ήταν η μεγαλύτερη ικανοποίηση της επιστημονικής ομάδας, παρότι ο τρόπος που εντοπίστηκε επιβεβαιώνει τη σύληση. Όπως αναφέρει στέλεχος του ΥΠΠΟ «δυστυχώς δεν μπορούμε να πούμε για τα οστά αν ανήκουν σε άνδρα ή γυναίκα κάτι που φαίνεται από τη λεκάνη, γιατί βρέθηκε θρυμματισμένη. Γι’ αυτό θα αποφανθούν ο ειδικοί επιστήμονες που θα εξετάσουν το υλικό. Αλλωστε ένας ανθρωπολόγος μπορεί αμέσως να δώσει την απάντηση». Ακόμη δεν έγινε γνωστό ποιο θα είναι το εργαστήριο, αλλά όπως αναφέρουν πληροφορίες δεν θα είναι ιδιωτικό αλλά ένα από τα πιο εξελιγμένα του πανεπιστημιακού χώρου.
 |
| Βρέθηκαν, διάσπαρτα, σιδερένια και χάλκινα καρφιά, καθώς και οστέινα και γυάλινα διακοσμητικά στοιχεία του φερέτρου. |
Όπως είχαν πει πολλοί επιστήμονες, το ταφικό συγκρότημα στον λόφο Καστά φαίνεται πως είναι ένα δημόσιο έργο. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε η μεγαλύτερη ποσότητα μαρμάρου που έχει ποτέ χρησιμοποιηθεί στη Μακεδονία, σημειώνει στην ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού η κ. Αννα Παναγιωταρέα, η οποία θυμίζει τα στοιχεία που κάνουν αυτό το μνημείο μοναδικό: τύμβος ύψους 33 μ., και επ’ αυτού το βάθρο με το υπερμέγεθες λιοντάρι, συνολικού ύψους 15,84 μ. «Οι σφίγγες, οι καρυάτιδες και το υπέροχο ψηφιδωτό με την αρπαγή της Περσεφόνης, αλλά και τα μαρμάρινα ζωγραφισμένα επιστύλια, τα οποία, αυτή τη στιγμή, συντηρούνται στο εργαστήριο του Μουσείου Αμφίπολης. Επισημαίνεται το πρωτοφανές ύψος του συνόλου της κατασκευής. Αυτό το μνημείο αποτελεί μοναδική και πρωτότυπη σύνθεση ποικίλων χαρακτηριστικών. Είναι μια εξαιρετικά ακριβή κατασκευή, το κόστος της οποίας είναι προφανώς απίθανο να είχε αναληφθεί από ιδιώτη». Στην ανακοίνωση υπογραμμίζεται ακόμη ότι «πρόκειται για μνημείο αφηρωισμένου νεκρού, δηλαδή, θνητού στον οποίον αποδόθηκαν λατρευτικές τιμές από την κοινωνία της εποχής του. Ο νεκρός ήταν εξέχουσα προσωπικότητα, καθώς μόνον έτσι εξηγείται η κατασκευή αυτού του μοναδικού ταφικού συγκροτήματος».
όσο οι μη ειδικοί αναρωτιούνται τι μπορεί να σημαίνει το ξύλινο φέρετρο, οι επιστήμονες απαντούν πως «απ’ αυτό δεν προκύπτει κανένα συμπεράσματα». Ο καθηγητής κ. Πέτρος Θέμελης υπογραμμίζει στην «Κ» πως «οι γνωστοί ώς τώρα μακεδονικοί τάφοι ακόμη και οι κιβωτιόσχημοι επίσημων νεκρών περιείχαν κατάλοιπα καύσης του νεκρού καθώς και πολύτιμα σκεύη μέσα σε λάρνακες. Τώρα ένα φέρετρο πολυτελές με σκελετό κάτι δείχνει. Φαίνεται ότι είναι κάποιο επιφανές πρόσωπο, όχι όμως το κεντρικό».
Ο νέος κύκλος εικασιών που άνοιξε πάλι χθες, επαναφέροντας και τον Μ. Αλέξανδρο, δεν τον βρίσκει σύμφωνο. Ο ανασκαφέας της Μεσσήνης τονίζει πως πρώτα πρέπει να δούμε αν τα οστά είναι ανδρικά ή γυναικεία. Εξηγεί επίσης ότι: «Στα ελληνιστικά τουλάχιστον χρόνια και κατά κόρον αργότερα προς τα πρώιμα ρωμαϊκά, τα ταφικά μνημεία -ακόμη και εδώ στη Μεσσήνη που είναι λαμπρά υπέργεια και όχι υπόγεια- περιείχαν νεκρούς που έχαιραν κάποιου αφηρωισμού. Μετά θάνατον όλοι ήρωες λέγονται. Ήρωας σημαίνει νεκρός, αφηρωισμένος. Ένα επίσημο πρόσωπο της πολιτείας, όπως ένας αξιωματούχος, πάντοτε χαίρει μιας μεταθανάτιας τιμής. Οχι θεϊκής λατρείας, αλλά σ’ ένα επίπεδο ανάμεσα στους θεούς και τους ήρωες. Και οι θνητοί αυτοί ήταν αφηρωισμένοι». Μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως έχει ασχοληθεί με το θέμα της λατρείας των ηρώων και της απόδοσης ύψιστων μεταθανάτιων τιμών σε επιφανείς πολίτες, στην έκδοση «Ήρωες και ηρώα στη Μεσσήνη».
Ο κ. Θέμελης πιστεύει πως μάλλον πρέπει να υπήρχε κι άλλος νεκρός ή άλλοι, δευτερεύοντες ενταφιασμένοι στον τρίτο θάλαμο. «Δεν μπορεί να είναι αυτός ο επίσημος νεκρός του τάφου έστω και πολυτελώς ενταφιασμένου, γιατί η καύση ήταν βασικό στοιχείο του αφηρωισμού».
Νέες εικασίες
Από το μεσημέρι χθες φούντωσαν πάλι τα σενάρια για τον «ένοικο», ενώ άρχισαν να επανέρχονται οι θεωρίες με πρωταγωνιστή τον Μ. Αλέξανδρο και την Ολυμπιάδα. Επανέκαμψε όμως και η θεωρία ότι μπορεί το μνημείο να είναι του Ηφαιστίωνα. «Ο Μ. Αλέξανδρος θέλησε να θεοποιήσει τον παιδικό του φίλο, αξιωματικό και συνοδοιπόρο του στην εκστρατεία στην Ασία, τον Ηφαιστίωνα (ήταν γιος του Αμύντορα), όμως οι Μακεδόνες δεν το δέχτηκαν και ζήτησαν τον αφηρωισμό του, θεωρώντας πως ο μόνος θεός είναι ο ίδιος ο στρατηλάτης», εικάζουν επιστήμονες παρ’ ότι η σορός του Ηφαιστίωνα αποτεφρώθηκε. Την ίδια ώρα η ανασκαφέας κ. Κατερίνα Περιστέρη με τις δηλώσεις της «ο τάφος ανήκει σε Μακεδόνα στρατηγό» πυροδοτεί νέες συζητήσεις και εικασίες.
Κι ενώ όλο και περισσότεροι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι ο λόφος κρύβει κι άλλες ταφές, στέλεχος του ΥΠΠΟ είναι κατηγορηματικό: «Σ’ αυτό το σημείο του μνημείου δεν υπάρχει άλλη ταφή. Δεν γνωρίζουμε αν έχουμε δίπλα άλλους τάφους, όμως η ανασκαφή έφτασε πια στο φυσικό έδαφος». Η φάση αυτή ολοκληρώθηκε με την εύρεση του κιβωτιόσχημου τάφου και του σκελετού δήλωσε και η γ.γ. του ΥΠΠΟΑ Λίνα Μενδώνη από την Αμφίπολη: «Υπολείπονται πολλά ακόμη να γίνουν σε ένα χώρο σαν τον τύμβο Καστά. Είμαστε ευτυχείς που ένα τόσο σημαντικό και ιδιαίτερο μνημείο προστίθεται στο ψηφιδωτό της ελληνικής αρχαιολογίας και της Ιστορίας».
Τα επόμενα βήματα
Τι θα γίνει από δω και πέρα; Για να δρομολογηθούν οι εργασίες αποκατάστασης του μνημείου, μελετώνται συστηματικά τα διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη, τα οποία έχουν ταυτιστεί και αποδοθεί στον περίβολο. Περίπου 500 μαρμάρινα μέλη που βρίσκονται στην περιοχή στην οποία είναι τοποθετημένο το λιοντάρι της Αμφίπολης καθώς και άλλα 100 που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα, όταν αποσύρθηκαν τα νερά της λίμνης Κερκίνης. Πρόκειται για γείσα, ορθοστάτες και στέψεις από τον περίβολο που είχαν μεταφερθεί το 1936 από την εταιρεία Ούλεν όταν κατασκεύαζε το φράγμα της Κερκίνης.
Στοιχεία για το γεωλογικό υπόβαθρο θα δώσουν ο έλεγχος και η δειγματοληψία των ιζημάτων (αποτελούνται από εναλλαγές άμμου και μάργας, λιμναίας προέλευσης), εσωτερικά και εξωτερικά του τάφου, καθώς και ο γεωτρητικός έλεγχος του υπεδάφους. Σχεδιάζεται επίσης η ολοκλήρωση του κοσκινίσματος των χωμάτων, των υποστυλωτικών εργασιών και των εργασιών συντήρησης στο μνημείο και βέβαια των ευρημάτων στο εργαστήριο του Μουσείου της Αμφίπολης. Στις 22 του μηνός ο υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Κ. Τασούλας θα δώσει συνέντευξη στο Μουσείο της Αμφίπολης, ενώ στις 29/11 στην Αθήνα πια, η ανασκαφέας κ. Κ. Περιστέρη θα παρουσιάσει στο αμφιθέατρο του υπουργείου τα αποτελέσματα της ανασκαφικής περιόδου στον λόφο Καστά.
Χθες, ανακοινώθηκε ότι η γεωφυσική διασκόπηση θα γίνει από το εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του ΑΠΘ το οποίο διευθύνει ο καθηγητής Γρηγόρης Τσόκας, μετά από πρόταση του πρυτάνεως καθηγητή Περικλή Μήτκα. Άλλωστε το ΑΠΘ εκτός από την τεχνογνωσία του διέθεσε στο ΥΠΠΟΑ και πόρους του Πανεπιστημίου.
Περιστέρη: «Σε Μακεδόνα στρατηγό ανήκει ο σκελετός της Αμφίπολης»
Την άποψη ότι πρόκειται για τάφο επιφανούς Μακεδόνα στρατιωτικού διατύπωσε σήμερα, στη συνέντευξη Τύπου μετά την ανακάλυψη του σκελετού στην Αμφίπολη, η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη. Ωστόσο, απέρριψε τη θεωρία ότι ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο.
«Η ανασκαφή δεν έχει σταματήσει, θα συνεχίσουμε, γιατί ακόμη ο περίβολος μας φυλάει πολλά μυστικά» είπε η Κατερίνα Περιστέρη.
Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου για την ανακάλυψη του σκελετού στον τύμβο Καστά, η Κατερίνα Περιστέρη έδειξε να ξαφνιάζει ακόμα και τις κυρίες Άννα Παναγιωταρέα και Λίνα Μενδώνη, όταν εξέφρασε τη βεβαιότητά της ότι ο τάφος ανήκει σε άνδρα στρατηγό.
Η ίδια, ωστόσο, κράτησε αποστάσεις από την άποψη ότι πρόκειται για τον Μέγα Αλέξανδρο.
Τιβέριος: «Ο σκελετός ανήκει πιθανότατα στον Νέαρχο»
Σύμφωνα με την άποψη του καθηγητή Κλασσικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Ακαδημαϊκού, Μιχάλη Τιβέριου, στο TheTOC τα νέα ευρήματα από το ταφικό μνημείο του τύμβου Καστά αποδεικνύουν ότι το σενάριο - που, μεταξύ άλλων, είχε διατυπώσει ο ίδιος - ότι εκεί βρίσκεται θαμένος ο στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Νέαρχος, εξακολουθεί να υφίσταται και μάλιστα με ισχυρές πιθανότητες.
«Πρώτο σενάριο εξακολουθεί να παραμένει κατά τη γνώμη μου αυτό για τον στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Νέαρχο. Δευτερευόντως έχω αναφέρει στο παρελθόν το σενάριο με τη γυναίκα του, Ρωξάνη, και το γιο του, Αλέξανδρο Δ'. Το μήκος, όμως, της βάθυνσης πλάτους στην οποία τοποθετήθηκε το φέρετρο, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έγιναν σήμερα, ( σ.σ. φθάνει τα 2,35 μέτρα) φαίνεται να δείχνει ότι δεν ετάφη παιδί αλλά ενήλικας», μας λέει.
Σύμφωνα με τον κ. Τιβέριο, τα προαναφερθέντα πρόσωπα που έχει επισημάνει στο παρελθόν ότι σχετίζονται με το ταφικό μνημείο του τύμβου Καστά σχετίζονται με την πόλη της Αμφίπολης.
Όπως μας είπε το σενάριο για τον Νέαρχο έχει ισχυρές πιθανότητες «παρ' ότι δεν ξέρουμε που πέθανε και πότε, εν τούτοις ξέρουμε ότι σχετιζόταν με την Αμφίπολη. Γι' αυτό και μπορεί να είχε ταφεί εκεί με τιμές. Για τον Αλέξανδρο τον Δ' και τη Ρωξάνη είχα αναφέρει τα ονόματά τους επειδή εκεί δολοφονήθηκαν. Τα σενάρια αυτά δεν στηριζόντουσαν στο ... μυαλό μου αλλά σε πληροφορίες που έχουμε από ιστορικές μαρτυρίες».
Χρονολόγηση: τέλος 4ου - αρχές 3ου αι π.Χ.
Και για τη χρονολόγηση; «Οι ανασκαφείς αναφέρουν ότι το ταφικό μνημείο χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.. Με βάση όλα τα στοιχεία δεν θα απέκλεια και πρώτες δεκαετίες 3ου αιώνα π.Χ.. Σύντομα αναμένεται η δημοσίευση της ανασκαφής. Η κεραμεική που σίγουρα έχει βρεθεί θα μας λύσει το ζήτημα της χρονολόγησης».
Χρυσούλα Παλιαδέλη: «Σεμνός ο τάφος, σπουδαίος ο νεκρός»
“Πρόκειται για ένα εύρημα πάρα πολύ σημαντικό, διότι τα δηλωτικά κομμάτια του θα αποκαλύψουν το φύλο και την ταυτότητα του νεκρού” εξηγεί στο NEWS247 η καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας του ΑΠΘ, διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα, Χρυσούλα Παλιαδέλη.
Πολλώ δε μάλλον που ο σκελετός βρέθηκε σχεδόν ακέραιος, άρα έχουν βρεθεί και τα δηλωτικά οστά, όπως τα οστά της λεκάνης που διαφέρουν από άνδρα σε γυναίκα και έτσι μαρτυρούν το φύλο του νεκρού.
“Τα οστά είναι πραγματικά πολύτιμα στη συζήτηση για το ποιος μπορεί να είναι ο νεκρός, διότι η ηλικία και το φύλο θα αποκλείσουν κάποιους και θα πλησιάσουν περισσότερο σε κάποιους άλλους” επισημαίνει η κ. Παλιαδέλη.
“Βεβαίως το απόλυτο δώρο θα ήταν να βρίσκαμε νομίσματα κι επιγραφές, αλλά από τη στιγμή που δεν βρέθηκαν, τα οστά είναι πραγματικά πολύτιμα”, επαναλαμβάνει.
Πότε θα δώσει απαντήσεις η ανθρωπολογική μελέτη;
Πλέον, τη σκυτάλη παίρνουν ανθρωπολόγοι ειδικευμένοι στη μελέτη σκελετικών υλικών.
“Ένα πεπειραμένος ανθρωπολόγος θα μπορούσε σε μία εβδομάδα με δέκα ημέρες να έχει καταλήξει σε συμπεράσματα”, εκτιμά η Χρυσούλα Παλιαδέλη, η ομάδα της οποίας στη Βεργίνα, επανεξετάζοντας το σκελετικό υλικό που βρέθηκε στην ανασκαφή, έχει οδηγηθεί σε πιο ασφαλή συμπεράσματα ότι ο βασιλικός τάφος της Βεργίνας ανήκει δίχως αμφιβολία στον βασιλιά Φίλιππο και αντικρούει τις διάφορες φωνές αμφισβήτησης.
“Είναι η μορφή ενός σεμνού κιβωτιόσχημου τάφου” μας λέει η κ. Παλιαδέλη. “Οι μεγάλοι κιβωτιόσχημοι τάφοι είναι συνήθως φαρδύτεροι. Ο συγκεκριμένος δημιουργήθηκε για να δεχθεί μόνο το νεκρό, ούτε καν κτερίσματα. Ίσως πάνω από την 'κάσα' να τοποθετήθηκαν κάποια κτερίσματα, τα οποία προφανώς τα πήραν όλα οι τυμβωρύχοι, οι οποίοι και δημιούργησαν και αυτή την αναστάτωση πετώντας κάποια οστά έξω από τον τάφο".
Όσο για τα οστέινα και γυάλινα στοιχεία του φερέτρου, πρόκειται για διακοσμητικά στοιχεία συνηθισμένα σε τάφους του 3ου και 4ου αιώνα, σύμφωνα με την κ. Παλιαδέλη.
Όπως μας λέει πάντως η καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας, η ίδια εξεπλάγην με το νέο εύρημα, καθώς δεν περίμενε να βρεθεί κρύπτη.
Η κ. Παλιαδέλη εξηγεί ότι πρόκειται για έναν σπάνιο τάφο, καθώς συνήθως στους Μακεδονικούς τάφους η σαρκοφάγος τοποθετείται μέσα στον νεκρικό θάλαμο και όχι σε υπόγεια κρύπτη.
"Μόνο 1-2 τέτοιες περιπτώσεις αντίστοιχες μακεδονικών τάφων έχουν εντοπιστεί, αλλά οι νεκροί δεν είναι 'πρώτης κλάσης'", επισημαίνει.
Η ταπεινότητα του τάφου δεν αναιρεί τη σπουδαιότητα του νεκρού
“Ωστόσο, δεν αποκλείουμε τίποτα ως προς την ταυτότητα και τη σπουδαιότητα του νεκρού” διευκρινίζει η επικεφαλής της ανασκαφής της Βεργίνας.
“Ο συγκεκριμένος κιβωτιόσχημος χώρος υποδοχής του νεκρού μπορεί να είναι σεμνός, όμως όλο αυτό που στήθηκε από πάνω του δεν μπορεί να ανήκει σε κάποιον 'κοινό θνητό'. Δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητο το ένα από το άλλο. Απ ό,τι φαίνεται, άλλωστε, ο τάφος είναι τοποθετημένος συμμετρικά στο συνολικό οικοδόμημα. Αποκλείω το ενδεχόμενο να προϋπήρχε ο τάφος και από πάνω του να πήγαν να έχτισαν το υπόλοιπο οικοδόμημα.
Πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπές ταφικό μνημείο, συνολικά, που φιλοξένησε έναν πολύ σημαντικό άνθρωπο”.
Τέλος, η κυρία Παλιαδέλη δεν αποκλείεται στον λόφο να υπάρχουν και άλλοι ανεξάρτητοι τάφοι, που όμως δεν συνδέονται με το συγκεκριμένο μνημείο.
“Εκτιμώ ότι κάπου εδώ 'κλείνει' το συγκεκριμένο μνημείο”, καταλήγει.
Άντριου Τσανγκ: «Κατά 90% ο νεκρός του τάφου στην Αμφίπολη είναι η Ολυμπιάδα»
Πεπεισμένος ότι ο νεκρός του τάφου που ανακαλύφθηκε στον τύμβο της Αμφίπολης είναι η Ολυμπιάδα εμφανίστηκε με δηλώσεις του ο βρετανός αιγυπτιολόγος Άντριου Τσανγκ.
«Κατά 90% ο νεκρός είναι η Ολυμπιάδα» δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Τσανγκ μιλώντας στην τηλεόραση του ALPHA.
Εξηγώντας το σκεπτικό του ο βρετανός επιστήμονας υποστήριξε ότι την ταυτότητα της Ολυμπιάδας προδίδει το γεγονός ότι το σώμα τάφηκε σε έναν ξύλινο φέρετρο, βιαστικά, χωρίς να αποτεφρωθεί στοιχεία, δηλαδή, που υποδηλώνουν ότι ο ένοικος του τάφου δεν είχε κανονική ταφή ή κηδεία.
«Αντί να γίνει κηδεία και τα οστά του να μπουν σε ένα χρυσό σκεύος όπως θα άρμοζε σε κάποιον τόσο σημαντικό άνθρωπο, το σώμα πετάχτηκε σε ξύλινο φέρετρο και μετά από αυτό ακολούθησε ο τύμβος» συνέχισε το σκεπτικό του ο κύριος Τσανγκ.
«Η μοναδική που γνωρίζουμε ότι δεν είχε κανονική ταφή ήταν η Ολυμπιάδα. Πιθανόν ο Κάσσανδρος κανόνισε αυτή την πολύ λιτή ταφή και δεν έκανε κανονική ταφή» επέκτεινε το συλλογισμό του ο αιγυπτιολόγος.
Κατά την άποψή του ακολούθησε το χτίσιμο του τύμβου από τους συγγενείς της με άδεια του Κάσσανδρου προκειμένου να βελτιώσει τις σχέσεις του μαζί τους.
Όσον αφορά τέλος το στοιχείο ότι τα οστά βρέθηκαν σκόρπια ο κ. Τσανγκ υπενθύμισε ότι κάτι τέτοιο είχε κάνει η Ολυμπιάδα με τον αδερφό του Κάσσανδρου, τον Ιόλα, τον οινοχόο, δηλαδή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος είχε κατηγορηθεί για απόπειρα δηλητηρίασης του Μακεδόνα στρατηλάτη. Άρα κατά τον βρετανό επιστήμονα ο Κάσσανδρος πιθανόν να έκανε το ίδιο ως εκδίκηση για το πρόσωπο της Ολυμπιάδας.
Τα 5 βήματα που θα δώσουν το όνομα του νεκρού
Η ώρα της «αλήθειας» έρχεται, όπως όλα δείχνουν, για την αποκάλυψη του νεκρού της Αμφίπολης, μέσα από τον σκελετό που βρέθηκε στον κιβωτόσχημο τάφο.
Η ταυτοποίηση του νεκρού είναι το νέο, τελικό και μεγάλο «στοίχημα» - ένα «στοίχημα», που πλέον δεν αφορά μόνον τους αρχαιολόγους, αλλά και τους ανθρωπολόγους και γεννετιστές.
Το πρώτο βήμα για την ταυτοποίηση αυτή θα είναι η ανθρωπολογική μελέτη, όπως λέει η κυρία Χρυσούλα Παλιαδέλη, καθηγήτρια κλασσικής αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, και θα δώσουν τις απαντήσεις για τη χρονολόγηση. Σε ό,τι αφορά στο DNA θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος, αφού απαιτείται επιλογή δειγμάτων και ανάλυση.
Ο δρ. Θεόδωρος Αντίκας, ανθρωπολόγος - ανατόμος, ο εποστήμονας που έκανε την αξονική τομογραφία στα οστά του Φιλίππου, μιλά στο TheTOC.gr για τα βήματα της ανθρωπολογικής ανάλυσης. Ποιά είναι διαδικασία η οποία ακολουθείται, σύμφωνα με το πρωτόκολλο.
1. Ο προσεκτικός καθαρισμός των οστών από ξένες ουσίες, ανόργανες ή οργανικές.
2. Η καταγραφή τους σε βάση δεδομένων, με κωδικό αριθμό -όλων των οστών και θραυσμάτων (μέχρι 1 γραμμάριο) και με περίπου 4.000 φωτογραφίες, που αφορούν σε όλα τα οστά, κάθε αρθρική επιφάνεια.
3. Η προσεκτική ανθρωπολογική εξέταση τους για να βρούμε το φύλο, την ηλικία, το ύψος και ει δυνατόν, την αιτία θανάτου.
4. Οι μορφολογικές αλλλοιώσεις στα οστά -εάν είναι καμμένα, γιατί ο σκελετός έχεις 206 οστά και όταν καεί γίνονται περισσότερα από 1.000 θραύσματα, με χαρακτηριστικές αλλοιώσεις στο χρώμα, στις ρωγματώσεις τους, τα οποία μας λένε πότε έγινε η καύση. Εάν δεν έχουμε καύση, μελετούμε πάλι την επιφάνεια των οστών, γιατί μπορεί να έχει ξένα, μη οστέινα υλικά επάνω του (όπως στην περίπτωση του τάφου του Φιλίππου με τον χουντίτη).
5. Αφού γίνουν οι αναλύσεις και βρούμε τα στοιχεία -φύλο, ηλικία, ύψος, παθολογία αιτιία θανάτου κλπ- γίνονται πρόσθετες αναλύσεις, όπως
α. των σταθερών ισοτόπων, που δίνουν στοιχεία περίπου για τη διατροφή του, τον τόπο στον οποίον έζησε ο νεκρός κλπ. Αυτά είναι θέματα αρχαιομετρίας, που σημαίνει ότι έχουμε περάσει σε φυσικοχημικές αναλύσεις (άνθρακος, αζώτου, οξυγόνου).
β. Η ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα 14 που μας λέει, κατά προσέγγιση πόσο έζησε ο νεκρός
γ. Η ανάλυση αρχαίου DNA, η οποία δυστυχώς δεν έχει γίνει ποτέ στον τόπο μας. Για ανάλυση DNA πρέπει να φύγει το σκελετικό υλικό σε εξειδικευμένα εργαστήρια του εξωτερικού.
Όσο για τον χρόνο των αποτελεσμάτων εξαρτάται από τα δείγματα, από πολλούς παράγοντες. Για την ανάλυση του σκελετού του Ριχάρδου του Γ χρειάστηκε περίπου ένας χρόνος.
Ο -σχεδόν ακέραιος- σκελετός που αποκαλύφθηκε, σε τάφο κάτω από το δάπεδο του τρίτου θαλάμου, στο όρυγμα, θα ξεκινήσει σύντομα το δικό του «ταξίδι», προκειμένου να λύσει τον γρίφο που αφορά στην ταυτότητα του ένοικου του τάφου στην Αμφίπολη.
Γιάννης Μανιάτης: «Η μελέτη DNA θα δείξει τον νεκρό της Αμφίπολης»
Ο Γιάννης Μανιάτης, διευθυντής ερευνών του εργαστηρίου «Δημόκριτος» και υπεύθυνος του εργαστηρίου αρχαιομετρίας, σε συνέντευξή του αποκαλύπτει πώς με την μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα 14 θα αντληθούν οι πολύτιμες πληροφορίες για την ταυτότητα του νεκρού που βρέθηκε στην Αμφίπολη. «Οι έρευνες θα πάρουν 3-4 μήνες από τότε που θα κληθούν οι επιστήμονες να αναλύσουν το γενετικό υλικό, οπότε τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναμένονται κατά την άνοιξη», αποκαλύπτει ο ίδιος.
Σε συνέχεια της συνέντευξής του στο iefimerida.gr δηλώνει ότι τα ευρήματα μπορεί να είναι εντυπωσιακά.
«Θα πάρουμε όλο το γενετικό προφίλ, που σημαίνει και τις γενετικές καταβολές του. Αν για παράδειγμα ο σκελετός ανήκει σε κάποιο αρχαίο βασιλιά ή σε συγγενικό του πρόσωπο, αυτό θα αποκαλυφθεί χωρίς αμφιβολία. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να συγκριθεί με το αντίστοιχο DNA των βασιλικών τάφων της Βεργίνας».
Ωστόσο, όπως αποκαλύπτει ο κ. Μανιάτης, πολύπλευρη μελέτη του DNA των βασιλικών τάφων της Βεργίνας δεν έχει γίνει μέχρι τώρα. Η αρχαιολογική ανασκαφική ομάδα εκεί αλλά και ο Δημόκριτος έχουν υποβάλει σχετικό αίτημα στο ΥΠΠΟ από τον περασμένο Σεπτέμβριο και αναμένουν το συντομότερο δυνατόν να δοθεί το «πράσινο φως». Εφόσον δοθεί η σχετική άδεια και μελετηθεί το DNA των τάφων της Βεργίνας, η σύγκριση με το γενετικό υλικό της Αμφίπολης, θα είναι «απλή υπόθεση» όπως λέει ο κ.Μανιάτης.
«Η ενδελεχής έρευνα του DNA θα μας αποκαλύψει το φύλο του νεκρού, αν είναι άνδρας ή γυναίκα. Αυτό μπορεί να προκύψει και από την ανθρωπολογική μελέτη, αλλά με τον άνθρακα 14 θα υπάρξει μια επιπλέον επιβεβαίωση. Θα μας αποκαλύψει την ηλικία θανάτου του, οπότε οι επιστήμονες αρχαιολόγοι μπορούν να εντοπίσουν χρονικά σε ποια δυναστεία ανήκει. Η απόκλιση, χρονολογικά, θα είναι συν-πλην 20 χρόνια».
«Τέτοιες έρευνες συστηματικών οστεολογικών ευρημάτων, ορισμένες φορές, μπορεί να κρύβουν και εκπλήξεις. Καμιά φορά μπορεί να βρεθεί και οστό από άλλο άτομο», λέει ο κ. Μανιάτης και συνεχίζει:
«Αν στην Αμφίπολη επαναληφθεί κάτι τέτοιο, είναι προφανές ότι οι έρευνες θα πάρουν άλλη τροπή καθώς μπορεί να κρύβεται και δεύτερος σκελετός στο λόφο Καστά.
Θα μάθουμε αν έπασχε και από ποιες ασθένειες, αν έφερε τραύματα ή σπασίματα.
Θα πληροφορηθούμε αν έχει συγγένεια με νεότερους πληθυσμούς, αν υπάρχει συσχέτιση μαζί τους και σε ποιο βαθμό.
Σημαντικές πληροφορίες ως προς την σπουδαιότητα του προσώπου που ήταν θαμμένος στην Αμφίπολη θα δώσουν και τα υλικά που πολλές φορές ανακαλύπτονται επάνω σε αρχαίους νεκρούς. «Ο χαρακτηρισμός των υλικών είναι πολύ ενδιαφέρων ως προς την σημαντικότητα του νεκρού. Αν για παράδειγμα υπάρχουν πολύ σπάνια υλικά σε μια προσπάθεια επικάλυψης ή τρόπον τινά μουμιοποίησης, αυτά θα δώσουν σημαντικές πληροφορίες για το κοινωνικό στάτους του νεκρού.
Με τεχνικές ισοτοπικές αναλύσεις θα μπορέσουμε να μάθουμε και τις διατροφικές συνήθειές του αλλά και το περιβάλλον στο οποίο κατοικούσε. Αν π.χ. τρέφονταν με ψάρια κατά κύριο λόγο, θα μπορέσουμε θα εικάσουμε βάσιμα ότι ζούσε σε παραθαλάσσια περιοχή».
«Χρειάζεται συστηματική μελέτη, με ιδιαίτερη προσοχή. Πρέπει να πάρουμε ένα-ένα οστό, δεν πρέπει να χαθεί τίποτα», καταλήγει με έμφαση ο κ.Μανιάτης.
Τι καταγράφουν τα διεθνή ΜΜΕ για την ανακάλυψη στην Αμφίπολη
 |
| Αμερική και Ευρώπη ασχολούνται με το αίνιγμα του ταφικού μνημείου |
«Ο σκελετός θα μπορούσε να λύσει το αίνιγμα του αρχαίου ελληνικού τάφου», αναφέρει η Washington Post, προβάλλοντας ανταπόκριση του ειδησεογραφικού πρακτορείου Assosciated Press.
Την ίδια ανταπόκριση προβάλλουν αρκετές ιστοσελίδες αμερικανικών ΜΜΕ. Σχετικές αναφορές γίνονται και σε ραδιοφωνικές εκπομπές.
Μεταξύ άλλων, καταγράφεται η επίσημη ενημέρωση του υπουργείου Πολιτισμού για την αποκάλυψη μεγάλου κιβωτιόσχημου τάφου και σκελετού νεκρού στον τύμβο της αρχαίας Αμφίπολης.
Η ιστοσελίδα του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου ABC προβάλλει επίσης το θέμα με τον ίδιο τίτλο, για το ενδεχόμενο ο σκελετός «να λύσει το αίνιγμα» της Αμφίπολης.
Όπως σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ο σκελετός θα μπορούσε να βοηθήσει τους αρχαιολόγους να λύσουν το αίνιγμα για το ποιος θάφτηκε στο μεγαλειώδη τάφο, γύρω στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., στο λυκόφως της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Επίσης, επισημαίνεται, ότι στις ανασκαφές, κατά τους τελευταίους τρεις μήνες, κοντά στην αρχαία Αμφίπολη, Έλληνες αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν τάφο τριών θαλάμων, διακοσμημένο με μαρμάρινες Σφίγγες και με ένα μεγάλο ψηφιδωτό δάπεδο.
Στα δημοσιεύματα υπογραμμίζεται και ότι ο Μέγας Αλέξανδρος θάφτηκε στην Αίγυπτο, αλλά ο τάφος του δεν έχει εντοπιστεί.
Και σε άλλα πολλά μέσα - πέραν των αμερικάνικών - το θέμα βρίσκεται ανάμεσα στα πιο σημαντικά.
Το θέμα του Euronews έχει τίτλο «Ελλάδα: Τάφος και σκελετός ανακαλύφθηκαν στην αρχαία Αμφίπολη».
Το άρθρο του BBC έχει τίτλο «Σκελετός από την εποχή του Αλεξάνδρου βρέθηκε στον τάφο της Αμφίπολης στην Ελλάδα».
Το άρθρο του Reuters με τίτλο «Σκελετικά υπολείμματα βρέθηκαν σε τάφο από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
Το άρθρο της Buenos Aires Herald έχει τίτλο «Σκελετικά υπολείμματα βρέθηκαν σε τάφο από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου» και αναφέρει: «Ο τύμβος της Αμφίπολης πιστεύεται ότι είναι ο μεγαλύτερος αρχαίος τάφος να έχει ανακαλυφθεί στην Ελλάδα, και έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον ως προς το αν θάφτηκε εκεί ο αρχαίος κατακτητης ή ένα μέλος της οικογένειάς του. Ο Αλέξανδρος πέθανε στη Βαβυλώνα, το σημερινό Ιράκ, αλλά η τοποθεσία ταφής του δεν είναι γνωστή».
Η Global Post γράφει «Επείγον: ανθρώπινος σκελετός ανακαλύφθηκε στον τάφο της Αμφίπολης σε αρχαιολογική ανασκαφή στη βόρεια Ελλάδα» και δηλώνει ότι θα πάρει περισσότερο χρόνο για την ανάλυση των εμπειρογνωμόνων και για να προσδιορίσει η ταυτότητα του θαμμένου προσώπου, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους που είναι επιφορτισμένοι με την ανασκαφή.
Το άρθρο της L’orient Le Jour έχει τίτλο «Ο αρχαίος τάφος της Αμφίπολης αποκάλυψε τελικά τον σκελετό του νεκρού».
Το Fox 28 φιλοξενεί άρθρο με τίτλο «Ο σκελετός μπορεί να λύσει το αίνιγμα του αρχαίου ελληνικού τάφου».
Το θέμα της Ouest France έχει τίτλο «Ο αρχαίος τάφος της Αμφίπολης αποκαλύπτει τον σκελετό του νεκρού». Η Le Quotidien τονίζει ότι είναι ο μεγαλύτερος αρχαίος τάφος που βρέθηκε ποτέ στην Ελλάδα. Η Αμφίπολη της Μακεδονίας τελικά παρέδωσε τον σκελετό του νεκρού μετά από τρεις μήνες έρευνας. Το Discovery News έχει τίτλο «Σκελετός αναδύθηκε από μυστηριώδη αρχαίο τάφο».
Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή, Κ. Λυμπεροπούλου, The TOC, The TOC2, The TOC3, Το Βήμα, NEWS247, Πρώτο Θέμα1, Πρώτο Θέμα 2
Δεν υπάρχουν σχόλια