Αγγείο κυλινδρικό από πολύχρωμο αδιαφανές γυαλί, που μιμείται μικρογραφικό φοινικόσχημο κίονα, με τοιχώματα που κλίνουν προς τα πάνω και...
Αγγείο κυλινδρικό από πολύχρωμο αδιαφανές γυαλί, που μιμείται μικρογραφικό φοινικόσχημο κίονα, με τοιχώματα που κλίνουν προς τα πάνω και στενό στρογγυλευμένο χείλος.
Ψηλά στο λαιμό διακοσμείται με πλαστικά αποδοσμένο φύλλωμα φοίνικα κατασκευασμένο από οκτώ (8) ένθετα γυάλινα και κολλημένα στο σωλήνα φύλλα. Το μεγαλύτερο μέρος του αγγείου διακοσμείται από ένθετες κυματιστές γιρλάντες (διακόσμηση φτερού) κίτρινου και λευκού χρώματος.
Για τους αρχαίους Αιγυπτίους ο φοίνικας θεωρείται ιερό δέντρο συνδεόμενο τόσο με την ηλιακή θεότητα όσο και με τα βασιλική λατρεία.
Τα αγγεία για κοχλ, που αντιγράφουν το φοινικόσχημο κίονα του ναού του Άμμωνα -Ρα στο Σόλεμπ, αποτελούν δημιούργημα της βασιλείας του εκλεπτυσμένου και κοσμοπολίτη, προστάτη των τεχνών φαραώ Αμένοφι (Αμενχοτέπ) Γ΄ (1391-1353 π.Χ.) εποχή, που χαρακτηρίζεται από πλούτο, πολυτέλεια, ειρήνη και ευημερία. Με την πάροδο του χρόνου μέχρι και την βασιλεία του Ραμσή Β΄( 1290-1224 π.Χ.) αυτά τα αγγεία κατασκευάζονται από ποικίλα υλικά όπως ελεφαντόδοντο, οστό, ξύλο, φαγεντιανή και λίθο και κυριαρχούν στα κοσμητικά αγγεία λόγω της μεγάλης δημοτικότητας. Ορισμένες φορές, όταν προορίζονταν ως δώρα του φαραώ στους ευγενείς, έφεραν και βασιλικές σφραγίδες.
Τέτοιου είδους γυάλινα αγγεία κατασκευάζονται με την ''τεχνική του πυρήνα'' (οι τεχνίτες της 18ης Δυναστείας ήξεραν να παρασκευάζουν σμαλτωμένο γυαλί με την τοποθέτηση κονιορτοποιημένου γυαλιού στην επιφάνεια ενός αντικειμένου, το οποίο στη συνέχεια έψηναν) και χρησιμοποιήθηκαν σαν σωληνάρια αποθήκευσης για το κοχλ (mesedjemet), μαύρο χρώμα για το βάψιμο των ματιών. Βασικό στοιχείο του χρώματος αποτελούσε το κονιορτοποιημένο ορυκτό γαληνίτης, βαθύ γκρι μετάλλευμα του μολύβδου, που αναμιγνυόταν με κόλλα και νερό. Το κοχλ χρησιμοποιούνταν καθημερινά από όλους τους Αιγυπτίους ανεξαρτήτου φύλου, ηλικίας και τάξης, με μόνη διαφορά στην ποιότητα του. Αρχικά το εφάρμοζαν με τα δάκτυλα και αργότερα με την βοήθεια λεπτής ράβδου σύμφωνα με το αρχετυπικό αιγυπτιακό έθιμο, για να τονίζουν επιμηκύνοντας με προεξέχουσες κοσμητικές γραμμές το σχήμα και το μέγεθος των ματιών (σύριζα στις βλεφαρίδες σε όλο το βλέφαρο και κατά μήκος της γωνίας των ματιών). Η περιορισμένη αρχικά χρήση του κόχλ και μεγαλύτερη χρήση του πράσινου χρώματος από μαλαχίτη (uadju) ανάγεται στην 4η χιλιετία π.Χ.
Η σημασία και σπουδαιότητα του καλλωπισμού για τους αρχαίους Αιγύπτιους, ξεκινώντας από την έμφυτη ανθρώπινη ματαιοδοξία για ομορφιά και συνδεόμενη και ενισχυόμενη τόσο για λόγους υγείας αλλά και θρησκευτικο-τελετουργικούς και μαγικούς, έπαιζε ιδιαίτερο ρόλο όχι μόνο στην ζωή αλλά και στο θάνατο. Οι μακάριοι νεκροί έπρεπε να μοιάζουν με τους θεούς, ώστε επάξια να βρίσκονται κοντά τους. Για τον λόγο αυτό η εξωτερική εμφάνιση είχε ιδιαίτερη σημασία μια και αποτελούσε μια ορατή μαρτυρία ότι ο νεκρός-ή είχε μετασχηματισθεί σε θεϊκό ον.
Οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν τόσο στην επίγεια ζωή τους καθημερινά, για το προσωπικό τους καλλωπισμό, αλλά και στις διάφορες τελετουργίες για τον καλλωπισμό των θεϊκών αγαλμάτων και, τέλος, ως κτέρισμα το έπαιρναν μαζί τους στο επέκεινα, αφού ο καλλωπισμός τους θεωρούταν απαραίτητος για το δικαστήριο των νεκρών και την αναγέννηση τους. Το κοχλ το χρησιμοποιούσαν τόσο για λόγους καλαισθησίας, αφού η βαφή έκανε πιο ελκυστικό και λαμπερό το βλέμμα, αλλά και για λόγους προστασίας από τις ακτίνες του ηλίου, την σκόνη και τις μολύνσεις καθώς και για την απομάκρυνση των ενοχλητικών εντόμων και ακόμα για μαγικούς λόγους, αφού το βαμμένο μάτι ταυτιζόταν με το σύμβολο ουντζάτ- μάτι του Ώρου (wadjat)), το πλέον πανίσχυρο αποτροπαϊκό σύμβολο προστασίας, ιερότητας και καλής υγείας -σωματικής ακεραιότητας.
Την γοητεία των βαμμένων ματιών οι καλλιτέχνες την αποθανάτισαν με την τέχνη τους σε γλυπτά ανάγλυφα και ζωγραφικά έργα.
Πληροφορίες
Αγγείo σε μορφή φοινικόσχημου κίονα για την μαύρη βαφή (κο[χ]λ) των ματιών
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Συλλογή Προϊστορικών, Αιγυπτιακών, Κυπριακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων, αρ. ευρ. Αιγ. 933
Προέλευση: Από την Αίγυπτο, πιθανότατα από το Ελ-Μαλκάττα.
Δωρίθηκε το 1880 από τον Αιγυπτιώτη Ιωάννη Δημητρίου.
Διαστάσεις: Ύψος 10 εκ.
Χρονολόγηση: Νέο Βασίλειο, τέλος 18ης δυναστείας, βασιλεία φαραώ Αμένοφι Γ΄ - 19η δυναστεία, βασιλεία φαραώ Ραμσή Β΄ (1391-1224 π.Χ.)
Χώρος έκθεσης: Έκθεση Αιγυπτιακών Αρχαιοτήτων, Aίθουσα 41, Προθήκη 8Β.
Βιβλιογραφία:
Kozloff, A. P., et. al., Κατάλογος έκθεσης Amenophis III, le Pharaon Soleil, Paris 1993, σελ.335-336.
Freed R., Kατάλογος έκθεσης Εgypt's Golden Age, The Art of Living in the N. Kingdom 1558-1085 BC, Boston 1983, σελ. 166.
D' Abbadie V., Catalogues des objets de Toilette egyptiens, Paris 1972, σελ.58-59.
Πηγή: Ελ. Τουρνά, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Δεν υπάρχουν σχόλια