Ο αρχαιολόγος Νάντερ Μπαμπάκρ Μοχάμεντ περιγράφει τις δυσκολίες της δουλειάς του στο Β. Ιράκ. Τον Αύγουστο του 2014 οι αρχαιολόγοι της...
 |
| Ο αρχαιολόγος Νάντερ Μπαμπάκρ Μοχάμεντ περιγράφει τις δυσκολίες της δουλειάς του στο Β. Ιράκ. |
Τον Αύγουστο του 2014 οι αρχαιολόγοι της Αρμπίλ, πρωτεύουσας του αυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν, βρέθηκαν σε μια ασυνήθιστη θέση. Οι φρουροί του Μουσείου Πολιτισμού κλήθηκαν στο μέτωπο, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά, για να αποκρούσουν την επιδρομή των τζιχαντιστών. Κάποιος έπρεπε να τους αντικαταστήσει.
Υπάλληλοι της αρχαιολογικής υπηρεσίας ανέλαβαν σε βάρδιες τη φύλαξη του μουσείου και των εκθεμάτων του και προετοίμασαν ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Σε περίπτωση κινδύνου, τρία φορτηγά βρίσκονταν σε αναμονή για να διασώσουν όσες αρχαιότητες μπορούσαν να μεταφερθούν άμεσα.
«Τότε, θα κουβαλούσαμε ό,τι προλαβαίναμε να σώσουμε», λέει στην «Κ» ο προϊστάμενος της διεύθυνσης αρχαιοτήτων της Αρμπίλ, Νάντερ Μπαμπάκρ Μοχάμεντ, που βρέθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα, μίλησε σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και συναντήθηκε με στελέχη του υπουργείου Πολιτισμού.
Εκείνο το καλοκαίρι του 2014 η επιδρομή των τζιχαντιστών ανακόπηκε εγκαίρως και η Αρμπίλ παραμένει μέχρι σήμερα ασφαλής. Δύο χρόνια μετά, το Μουσείο Πολιτισμού της πόλης έχει εξοπλιστεί με μεγάλα κιβώτια ικανά να χωρέσουν σημαντικά εκθέματα και έχει καταρτίσει πιο λεπτομερές σχέδιο έκτακτης ανάγκης.
«Ως αρχαιολόγοι είμαστε δεμένοι με τα αρχαία», λέει ο κ. Μπαμπάκρ. «Εάν καταστραφούν, είναι σαν να πληγώνεται ένα κομμάτι της ψυχής μας».
Σε ηλικία πέντε ετών ο κ. Μπαμπάκρ κατέφυγε με την οικογένειά του στο Ιράν. Θυμάται ότι επί εννέα ημέρες περπατούσαν μαζί με ένα καραβάνι εκατοντάδων Κούρδων προσφύγων στα χιόνια, μέχρι τη διάσωσή τους από ιρανικά ελικόπτερα. Έζησε 23 χρόνια στο Ιράν και σπούδασε Αρχαιολογία στην Τεχεράνη προτού επιστρέψει στο ιρακινό Κουρδιστάν. Αργότερα ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του σε πρόγραμμα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Σήμερα είναι υπεύθυνος για όλες τις ανασκαφές που γίνονται στην επαρχία της Αρμπίλ, καθώς και για τις αποστολές ξένων πανεπιστημίων στην περιοχή.
Αρχαιολογικός πλούτος
Οι ασφυκτικοί περιορισμοί υπό το προηγούμενο καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν δεν επέτρεπαν στην αρχαιολογική σκαπάνη να ερευνήσει εκτεταμένα τις επαρχίες της περιφέρειας του ιρακινού Κουρδιστάν. Ωστόσο εδώ και χρόνια αυτό είχε αλλάξει. Την περασμένη Δευτέρα, στη διάλεξή του στους φοιτητές Αρχαιολογίας στην Αθήνα, ο κ. Μπαμπάκρ μίλησε για τον αρχαιολογικό πλούτο στη ζώνη ευθύνης του. Εξήγησε ότι υπάρχουν χιλιάδες αρχαιολογικές θέσεις και ότι σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ κατόρθωσαν να εντοπίσουν μέσα σε τρία χρόνια 328 νέες θέσεις. «Όπου κι αν ψάξεις στο Κουρδιστάν βρίσκεις αρχαία, ειδικά σε σημεία κοντά σε ποτάμια», είπε στους φοιτητές.
 |
| Η διάλεξη του αρχαιολόγου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (Φωτ. Enri Canaj). |
Τα τελευταία χρόνια όμως η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή του επηρεάζεται από τις οικονομικές εξελίξεις και τις εχθροπραξίες, ακόμα κι αν αυτές διεξάγονται χιλιόμετρα μακριά. Όπως έχει εξηγήσει στην «Κ» ο Θανάσης Μανής, κάτοικος Αρμπίλ και ερευνητής στο Middle East Research Institute, η κυβέρνηση του Νούρι αλ Μαλίκι στο Ιράκ είχε σταματήσει από τις αρχές του 2014 να αποδίδει το 17% του ιρακινού προϋπολογισμού στην τοπική κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG), παρά τα όσα προέβλεπε το ιρακινό Σύνταγμα.
Σημαντικοί πόροι ξοδεύονται εδώ και χρόνια από το ιρακινό Κουρδιστάν σε ένα πολεμικό μέτωπο άνω των χιλίων χιλιομέτρων με το Ισλαμικό Κράτος. Όπως αναφέρει στην «Κ» ο κ. Μπαμπάκρ, αυτές οι πολύπλοκες συνθήκες είχαν ως αποτέλεσμα να «παγώσουν» για μεγάλο διάστημα αρχαιολογικές έρευνες, αλλά και έργα αποκατάστασης και συντήρησης αρχαίων μνημείων.
Οι ξένες αποστολές
Αυτές οι εξελίξεις επηρέασαν και τις αποστολές ξένων πανεπιστημίων. Ομάδες Ελλήνων ερευνητών και φοιτητών, υπό την καθοδήγηση του επίκουρου καθηγητή Αρχαιολογίας Ανατολικής Μεσογείου Κωνσταντίνου Κοπανιά, είχαν πραγματοποιήσει ανασκαφές στο Βόρειο Ιράκ τα έτη 2011, 2012 και 2013. Εκτοτε δεν έχουν επιστρέψει στην περιοχή.
Πριν από το καλοκαίρι του 2014 επιστήμονες από τουλάχιστον 45 ξένες αποστολές και 16 χώρες πραγματοποιούσαν έρευνες στην ευρύτερη περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν. Σταδιακά, όσο υποχωρούν οι τζιχαντιστές, κάποιοι εξ αυτών γυρίζουν στα ίδια μέρη. Παράλληλα η αρχαιολογική υπηρεσία έχει προχωρήσει σε περιφράξεις αρχαιολογικών χώρων σε ασφαλείς περιοχές, για να τις προστατέψει από επίδοξους καταπατητές. «Είναι πολύ σημαντική για εμάς η συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια. Ανταλλάσσουμε πληροφορίες και γνώσεις και γίνεται γνωστή η ιστορία του τόπου μας», λέει ο Κούρδος αρχαιολόγος.
Το 2010 ο ίδιος εντόπισε αρχαιολογική θέση στις παρυφές της Αρμπίλ η οποία ονομάστηκε Τελ Νάντερ. Κατά τη διάνοιξη φρεατίου για την τοποθέτηση αγωγού ύδρευσης, βρέθηκε σε εκείνο το σημείο ένας εγχυτρισμός, δηλαδή ταφή μέσα σε αγγείο το οποίο φαίνεται πως ανήκε στο δεύτερο μισό της 2ης χιλιετίας π.Χ. Σε αυτό το σημείο, αλλά και στη θέση Τελ Μπάκρτα, περίπου 30 χιλιόμετρα νότια της Αρμπίλ, πραγματοποίησαν τα προηγούμενα χρόνια τις ανασκαφικές έρευνές τους οι ομάδες του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.
 |
| Η αρχαιολογική θέση Τελ Μπάκρτα. |
Η επίσκεψη του κ. Μπαμπάκρ στην Αθήνα, καθώς και η συνάντησή του με τη γενική γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Βλαζάκη, έχει σχέση και με μια νέα σημαντική αποστολή. Ελληνες αρχαιολόγοι πρόκειται να ταξιδέψουν μέσα στους επόμενους μήνες στο Βόρειο Ιράκ και σε συνεργασία με Κούρδους συναδέλφους τους να αναλάβουν την προληπτική φωτογράφιση και καταγραφή όλων των αντικειμένων που φυλάσσονται στο Μουσείο Πολιτισμού της Αρμπίλ. Εφόσον συνταχθούν λεπτομερείς κατάλογοι, η Ιντερπόλ θα είναι σε θέση να αναζητήσει τα εκθέματα εάν συμβεί κάτι απρόοπτο. Αλλιώς, θα έχουν χαθεί για πάντα.
Παράλληλα, ελληνική εταιρεία πληροφορικής θα σχεδιάσει ένα πρόγραμμα εικονικής περιήγησης για το μουσείο. «Θέλουμε να επιστρέψουν και άλλα πανεπιστήμια στην περιοχή μας και περιμένουμε να έρθει πάλι η ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών για να συνεχίσει τις έρευνές της», λέει ο Κούρδος αρχαιολόγος.
Τον ίδιο ενθουσιασμό μοιράζονταν την περασμένη Δευτέρα και κάποιοι από τους φοιτητές στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. «Είμαστε στην αναμονή», του είπαν δύο φοιτήτριες που τον πλησίασαν μόλις τελείωσε την ομιλία του. «Περιμένουμε να μας επιτραπεί και να μπορέσουμε να έρθουμε και εμείς στο Βόρειο Ιράκ».
Πηγή: Γ. Παπαδόπουλος, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια