Μουσείο Ηρακλειδών: Οι αρχαίοι Έλληνες στην... επίθεση

Η τριήρης ήταν «το απόλυτο ναυτικό όπλο» για πολλούς αιώνες. Τώρα που άνοιξαν τα σχολεία, διαθέστε λίγο από τον ελεύθερο χρόνο του Σ...

Η τριήρης ήταν «το απόλυτο ναυτικό όπλο» για πολλούς αιώνες.

Τώρα που άνοιξαν τα σχολεία, διαθέστε λίγο από τον ελεύθερο χρόνο του Σαββατοκύριακου για μια οικογενειακή επίσκεψη στο Μουσείο Ηρακλειδών. 

Στα δύο κτίρια όπου εκτείνεται το μουσείο, κόσμημα στην πολυσύχναστη Αποστόλου Παύλου 37 αλλά και στην Ηρακλειδών 16 στο Θησείο, παρουσιάζεται η έκθεση «ΕΥΡΗΚΑ: Επιστήμη, τέχνη και τεχνολογία των Αρχαίων Ελλήνων».

Οι τουρίστες ήταν οι πρώτοι που την ανακάλυψαν στα τέλη Αυγούστου. Είδαν πώς επετίθεντο και πώς αμύνονταν οι αρχαίοι Έλληνες. Τι όπλα χρησιμοποιούσαν. Πώς ήταν οι πολιορκητικές μηχανές και οι καταπέλτες. Τι ακριβώς συνέβαινε στα πεδία των μαχών. Όμως, νωρίτερα οι Κινέζοι είχαν γοητευθεί όταν μια αντιπροσωπευτική συλλογή παρουσιάστηκε στη χώρα τους.

Τώρα, η Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και το Μουσείο των Ηρακλειδών, μετά την επιτυχημένη κοινή παρουσία τους σε εκθέσεις σε Μουσεία Τεχνολογίας της Κίνας, εδραιώνουν τη συνεργασία τους η οποία επικυρώθηκε με σύμφωνο που υπέγραψαν ο πρόεδρος της ΕΜΑΕΤ Θεοδόση Τάσιος και ο Παύλος Φυρός, πρόεδρος του Μουσείου των Ηρακλειδών. Έτσι, το κοινό έχει την ευκαιρία να θαυμάσει επιλεγμένες ενότητες που «φωτίζουν» την τεχνολογία πολέμου στην Αρχαία Ελλάδα, τους αυτοματισμούς και τον μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Η θεραπαινίδα, ομοίωμα σε φυσικό μέγεθος, που φιλοτεχνήθηκε από τον Μανόλη Κορρέ.

Ο πόλεμος, άλλωστε, συνδέεται με την αιχμή της τεχνολογίας. Η τριήρης, για παράδειγμα, ήταν «το απόλυτο ναυτικό όπλο» του 5ου αι. π.Χ. αλλά και για πολλούς αιώνες μετά. Οι υπερκατασκευές πολιορκίας και άμυνας επίσης ήταν γνωστές. «Η έκθεση προσπαθεί να αναδείξει τη σχέση των αρχαίων Ελλήνων με την τεχνολογία που ήταν σχετικώς παραγνωρισμένη», λέει στην «Κ» η κ. Φωτεινή Μπέλλιου, αρχιτέκτων με ειδίκευση στην προστασία αρχαιολογικών μνημείων και χώρων, που επιμελήθηκε την έκθεση.

Σε περίπου 500 τ.μ. εκθεσιακού χώρου, εκτίθενται 30 ομοιώματα και ειδικές κατασκευές, καθώς και πλήθος εικαστικών αναπαραστάσεων, ενημερωτικών πινακίδων και βίντεο. Ειδικότερα, στο κτίριο της Αποστόλου Παύλου η εικαστική αναπαράσταση τμήματος αρχαίας τριήρους με το έμβολο αποκαλύπτει τον τρόπο που εμβόλιζαν τα πλοία, ενώ παρουσιάζει και την καινοτομία με τις τρεις σειρές κωπηλατών.

Η ενότητα των τηλεπικοινωνιών εντυπωσιάζει μικρούς και μεγάλους. Οι φρυκτωρίες ένα σύστημα συνεννόησης, ο υδραυλικός αλλά και ο οπτικός λεξικός τηλέγραφος, καινοτομία της εποχής, διότι μπορούσε να αποκωδικοποιεί ένα μήνυμα το οποίο μεταφερόταν γράμμα προς γράμμα στον παραλήπτη.

Οι πολεμικές μηχανές και τα μεγάλα όπλα όπως ο καταπέλτης, που έχει κατασκευαστεί σε φυσική κλίμακα από υλικά που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα, εντυπωσιάζουν επίσης το κοινό. Όσο για το ατμοτηλεβόλο που βλέπουμε στην έκθεση, «έχει δοκιμαστεί στο πεδίο, στα χωράφια του Κορωπίου από την επιστημονική ομάδα τεκμηρίωσης και λειτουργεί με ελάχιστη ποσότητα ατμού πριν γίνει ρίψη ενός σφαιριδίου».

Ο καταπέλτης έχει κατασκευαστεί από υλικά που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα.

Στο κτίριο της οδού Ηρακλειδών βλέπουμε αυτόματες μηχανές με πρακτικό και επιστημονικό ενδιαφέρον που αναπτύχθηκαν ή εξελίχθηκαν κατά την ελληνιστική περίοδο. Επιλεγμένα εκθέματα από τα κορυφαία επιτεύγματα. Για πρώτη φορά και η βαδίζουσα Θεραπαινίδα των Ηρωνος και Φίλωνος, που εντυπωσίασε στο Πεκίνο. Ενα ομοίωμα σε φυσικό μέγεθος, το οποίο εμπνεύστηκε ο καθηγητής Θεοδόσης Τάσιος και υλοποίησε ομάδα υπό τον ακαδημαϊκό Μανόλη Κορρέ, ο οποίος μάλιστα φιλοτέχνησε το ξυλόγλυπτο ομοίωμα.

Οι δυσκολίες

«Υπήρχαν πολλές δυσκολίες, διότι όλοι οι μηχανισμοί έπρεπε να σχεδιαστούν έτσι ώστε να είναι συνεπείς ως προς τον χρόνο κατασκευής τους αλλά και την τεχνολογία που ήταν διαθέσιμη στην εποχή εκείνη». Ο ένας μηχανισμός της ελέγχει την παροχή οίνου και νερού στους συνδαιτυμόνες και ο δεύτερος την κίνηση του ομοιώματος στο χώρο. Τον πρώτο μελέτησε και κατασκεύασε ο μηχανικός Σπύρος Οικονομόπουλος, ενώ τον δεύτερο ο Μανόλης Κορρές με τη συμβολή του μηχανικού Δημήτρη Κορρέ. Βίντεο εξηγεί τον τρόπο λειτουργίας της. Βάζοντας ένα σκεύος στο χέρι της θεραπαινίδας, αυτό κατεβαίνει και απασφαλίζει μια βαλβίδα που αφήνει το κρασί να ρέει στο σκεύος. Σηκώνοντάς το, επανέρχεται το χέρι της θεραπαινίδας στη θέση του. Η έκθεση ολοκληρώνεται με την παρουσίαση του ομοιώματος του μηχανισμού Αντικυθήρων από μέταλλο και πλεξιγκλάς.

Είναι φανερό ότι η τεχνολογία των αρχαίων ήταν προηγμένη. Υπήρχε μια τάση, λέει η κ. Μπέλλιου, με διαφορετικού τύπου μηχανισμούς οι οποίοι βέβαια στηρίζονται στις ίδιες αρχές της Φυσικής. «Φαίνεται πως τους προκαλούσε μεγάλο ενδιαφέρον η αίσθηση του αυτοματισμού ή του θεάματος».

Επιστημονικοί σύμβουλοι της ΕΥΡΗΚΑ είναι επίσης η κ. Κλαίρη Παλυβού, ομότιμη καθηγήτρια του ΑΠΘ, και ο μηχανικός Κωνσταντίνος Γιαννακός.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή