Επιχείρηση «ασπίδα» για τα μνημεία

Το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης στην Κέρκυρα στεγάζεται στα Ανάκτορα Αρχαγγέλου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου. Η προστασία των αρχαιολογικών χ...

Το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης στην Κέρκυρα στεγάζεται στα Ανάκτορα Αρχαγγέλου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου.

Η προστασία των αρχαιολογικών χώρων, των μνημείων και των μουσείων, μπροστά στις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πολιτιστική κληρονομιά, απασχολεί όλο και πιο έντονα πια τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Άλλωστε τα παραδείγματα είναι πολλά, από την τεράστια καταστροφή που προκάλεσαν το 2015 οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους στην αρχαία πόλη της Παλμύρας, μέχρι την καταστροφή από πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων την περασμένη άνοιξη, αλλά και εκείνη του 2018, στο Εθνικό Μουσείο του Ρίο ντε Τζανέιρο, στη Βραζιλία, όπου κάηκε το μεγαλύτερο μέρος των συλλογών του μουσείου. Από το 2001, έχουμε ακόμη νωπές τις μνήμες των Ταλιμπάν να καταστρέφουν με δυναμίτες τους Βούδες της Μπαμιγιάν στο κεντρικό Αφγανιστάν και από τον βομβαρδισμό της Βοσνίας το 1993, την καταστροφή της γέφυρας Στάρι Μοστ με ιστορία από το β΄ μισό του 16ου αι. Δεν είναι φυσικά τα μοναδικά παραδείγματα που απασχολούν τους επιστήμονες, οι οποίοι ανησυχούν για την προστασία των μνημείων, από τις πολεμικές συρράξεις, τα τρομοκρατικά χτυπήματα, τα φυσικά φαινόμενα, την κλιματική αλλαγή, τους βανδαλισμούς της καθημερινότητας.

Πρόσφατα (27 με 30 Οκτωβρίου) στο Πεκίνο διοργανώθηκε από το Μουσείο Παλατιού και το Ιδρυμα Διατήρησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Απαγορευμένης Πόλης, για τέταρτη χρονιά, το Taihe Forum, για την προστασία των αρχαίων πολιτισμών, με εκπροσώπους 16 χωρών (Ιταλίας, Γαλλίας, Αιγύπτου, Ιράν, Ιράκ, Περού κ.ά.), εμπειρογνώμονες όλοι τους, του πολιτιστικού τομέα.

Η Ελλάδα ήταν η τιμώμενη χώρα και την εκπροσώπησε η αρχαιολόγος Δέσποινα Ζερνιώτη, διευθύντρια του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης στην Κέρκυρα, η οποία αναφέρθηκε στις παράλληλες ιστορικές και πνευματικές διαδρομές της ελληνικής και της κινεζικής αρχαιότητας (Πλάτωνας/Κομφούκιος, Πελοποννησιακός Πόλεμος/Περίοδος των Εμπόλεμων Κρατών), τονίζοντας «την πολιτιστική συναλληλία των δύο εμβληματικών για Δύση και Ανατολή πολιτισμών».

Όπως λέει στην «Κ», κατά τη διάρκεια του Taihe Forum «συζητήθηκαν οι υψηλοί κίνδυνοι που διατρέχουν την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, υλική και άυλη, υποβάθμισης ή ακόμη και αφανισμού, από τις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της τρομοκρατίας. Εκτενείς αναφορές έγιναν στην καταστροφική δράση του ISIS στη Μέση Ανατολή, και στην προσπάθεια των τρομοκρατών να διαγράψουν την πλούσια και πολυσυλλεκτική πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής.

Πρόκειται για μοναδικό μουσείο στην Ελλάδα, που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στην τέχνη και στις αρχαιότητες της Άπω Ανατολής και της Ινδίας.

Παράλληλα, το Forum ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, και κατά πόσον αυτό θα επηρεάσει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό την πολιτιστική μας κληρονομιά. Οι πυρκαγιές, η διάβρωση, η αποσάθρωση των εδαφών που οδηγεί σε κατολισθήσεις, τα πλημμυρικά φαινόμενα και εν γένει τα αποτελέσματα των ακραίων καιρικών φαινομένων, είναι ορισμένα από τα προβλήματα που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στο πλαίσιο της προστασίας των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων και των ιστορικών τόπων. Παράκτιες περιοχές, όπως επίσης ορεινές και αρκτικές, προβλέπεται ότι θα υποστούν ακραίες πιέσεις. Η κλιματική αλλαγή υπονομεύει την ακεραιότητα κινητών και ακίνητων μνημείων».

Νέες προσεγγίσεις

Είναι επιτακτική η ανάγκη ευαισθητοποίησης της διεθνούς κοινότητας, λέει η κ. Ζερνιώτη, με τη δημιουργία «ενός διεθνούς πλαισίου για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της τρομοκρατίας, μέσω αξιοποίησης παραδοσιακών τεχνικών αλλά και ανάπτυξης νέων προσεγγίσεων, εργαλείων και προγραμμάτων για την αντιμετώπιση του θέματος».

Στο πάνελ που συμμετείχε, μίλησε για τη συλλογή του μουσείου «εξαιρετικής καλλιτεχνικής αξίας», όπως τη χαρακτήρισε, «καθώς εντάσσεται στις σημαντικότερες συλλογές της Ευρώπης και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα της τέχνης της Κίνας από την προϊστορία μέχρι και τον 19ο αι.». Αναφέρθηκε και στις πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ των δύο χωρών μέσω περιοδικών εκθέσεων, που πραγματοποιήθηκαν στο μουσείο όσο και στην Κίνα (2014-2019) στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «One belt - One Road (OBOR) – Σύγχρονος Δρόμος του Μεταξιού. Επίσης στις συνεργασίες με τους Master Alliance of Art Ceramic in China, το Jingdezhen Ceramic Institute, τη Ru Zhou Municipal Government in China, το Yuzhou Jun Royal Kiln Site Museum, το γενικό προξενείο της Ελλάδος στη Σαγκάη και άλλα, με σκοπό την προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου και την εμβάθυνση των πολιτιστικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Ο συστηματικός, επιστημονικός, διάλογος είναι η καλύτερη απάντηση στην καταπολέμηση των πιο επικίνδυνων εχθρών της ανθρωπότητας, ιδίως με διεθνή τρομοκρατία και αλλαγή του κλίματος. «Για να αναπτύξουμε πιο ενεργά τη συνεργασία στους τομείς της ασφάλειας, της οικονομίας και του πολιτισμού».

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή