Η Μαρία Παπαδημητρίου (φωτ.) και ο Θεοφάνης Καραφωτιάς εργάζονται για τη συντήρηση προϊσλαμικών και ισλαμικών νομισμάτων. Μέτρησαν το βάρος,...
 |
| Η Μαρία Παπαδημητρίου (φωτ.) και ο Θεοφάνης Καραφωτιάς εργάζονται για τη συντήρηση προϊσλαμικών και ισλαμικών νομισμάτων. |
Μέτρησαν το βάρος, το πάχος και τη διάμετρό τους. Τα φωτογράφισαν και από τις δύο όψεις. Τα εξέτασαν κάτω από μικροσκόπιο για να παρατηρήσουν τις παραστάσεις τους, να ανιχνεύσουν τα χαράγματα και τα σημάδια από τα εργαστήρια κοπής, να αξιολογήσουν τις μορφές φθοράς και την κατάσταση διατήρησης προτού σχεδιάσουν για κάθε ένα μια ξεχωριστή στρατηγική καθαρισμού. Δεν είναι μόνο η ποσότητα των αντικειμένων που δυσκολεύει το εγχείρημά τους, αλλά και η λεπτότητα που απαιτεί ο χειρισμός τους. Στο Μουσείο του Λούβρου στο Αμπου Ντάμπι, η τεκμηρίωση, η συντήρηση και η αποθήκευση 2.861 ασημένιων προϊσλαμικών και ισλαμικών νομισμάτων από την περιοχή της Μεσοποταμίας είναι έργο Ελλήνων ειδικών.
Η πρώτη φάση των εργασιών ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2020 και στόχος είναι η συλλογή να εκτεθεί για το κοινό στις αίθουσες του μουσείου τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Τα νομίσματα χρονολογούνται από τον 4ο μέχρι και τον 9ο αιώνα μ.Χ. και ήταν κατηγοριοποιημένα σε δέκα δυναστείες, όπως αυτές των Σασσανιδών και των Αββασιδών. «Σηματοδοτούν τις απαρχές και την εξέλιξη των ισλαμικών νομισμάτων. Με αυτή τη συλλογή το μουσείο θα εμπλουτίσει τη θεματική ενότητα που έχει να κάνει με την εξέλιξη του εμπορίου και τις οικονομικές συνδιαλλαγές μεταξύ Δύσης και Ανατολής», λέει στην «Κ» ο Θεοφάνης Καραφωτιάς, προϊστάμενος της προληπτικής συντήρησης στο Μουσείο του Λούβρου στο Αμπου Ντάμπι.
 |
| Η Μαρία Παπαδημητρίου και ο Θεοφάνης Καραφωτιάς εργάζονται για τη συντήρηση προϊσλαμικών και ισλαμικών νομισμάτων. Τα αντικείμενα, μετά τον προσεκτικό καθαρισμό τους από προϊόντα διάβρωσης και την προστασία τους, αναμένεται να εκτεθούν στο μουσείο για το κοινό τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. |
Η πρώτη φάση της τεκμηρίωσης διήρκεσε σχεδόν τρεις μήνες. Ολες οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν αποθηκεύτηκαν σε ένα ηλεκτρονικό αρχείο για να σχεδιαστούν τα επόμενα βήματα. Θα ακολουθούσαν ο καθαρισμός και η προστασία. Προτού αποθηκευτούν και εκτεθούν πρέπει να αναδειχθεί η αρχική τους επιφάνεια με την απομάκρυνση όλων των προϊόντων διάβρωσης και άλλων υλικών που είχαν χρησιμοποιηθεί σε προηγούμενες επεμβάσεις.
Η Μαρία Παπαδημητρίου, η οποία έχει επωμιστεί το έργο της συντήρησης των 2.861 νομισμάτων, εξηγεί στην «Κ» ότι στη φθορά πέρα από το περιβάλλον της ταφής μπορεί να έχει συντελέσει και οποιαδήποτε ακατάλληλη τεχνική συντήρησης ή οι συνθήκες αποθήκευσης κατά το παρελθόν. «Είναι εμφανές ότι έχει χρησιμοποιηθεί μηχανικός καθαρισμός, βλέπουμε εκδορές από μικρά εργαλεία», λέει για ορισμένα από τα νομίσματα που καλείται να φροντίσει. «Το ασήμι είναι ένα μαλακό υλικό και από τα μοναδικά μέταλλα που δεν επιτρέπεται ο μηχανικός καθαρισμός τους γιατί μπορεί εύκολα να χαραχθεί».
Οπως επισημαίνει η ίδια, επιλέχθηκαν μεταξύ άλλων και χημικές μέθοδοι καθαρισμού για την «απογύμνωση του μετάλλου» ώστε να αποκατασταθεί η λαμπερή τους όψη. Οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση θα μπορούσε να δημιουργήσει καταπονήσεις, εκδορές ή γρατζουνιές στη μικρή και ευαίσθητη επιφάνειά τους. «Συναντήσαμε παραπροϊόντα από προηγούμενα σκευάσματα ή υλικά καθαρισμού, κολλώδεις ουσίες, κίτρινες κρούστες, δηλαδή εμφανή ξένα στοιχεία που έχουν χρησιμοποιηθεί για να αποκατασταθούν παλιότερα τα νομίσματα», παρατηρεί η κ. Παπαδημητρίου.
Αφού καθαριστεί κάθε νόμισμα τοποθετείται στις επιφάνειές του ένα αντιστρεπτό υλικό επικάλυψης, ένα βερνίκι, το οποίο ουσιαστικά λειτουργεί ως φράγμα, ως ασπίδα προστασίας απέναντι στους παράγοντες της διάβρωσης. Σε καθημερινή βάση, προκειμένου να τηρηθεί το πιεστικό χρονοδιάγραμμα, συντηρούνται 46 νομίσματα. Δηλαδή μέσα στο 24ωρο θα πρέπει κάθε ένα από αυτά τα αντικείμενα να καθαριστεί, να προστατευθεί και να αποθηκευτεί.
Η κ. Παπαδημητρίου εξηγεί πόσο κρίσιμο είναι και το τελευταίο στάδιο, αυτό της αποθήκευσης. «Κάθε νόμισμα μετά τον καθαρισμό και την εφαρμογή της επικάλυψης τοποθετείται σε ειδικές θήκες από υλικό που είναι αδρανές και χημικά σταθερό και επιτρέπεται να έρθει σε επαφή με τα έργα τέχνης χωρίς να προκαλεί επιβλαβή αποτελέσματα», λέει. Ακολούθως, οι θήκες ομαδοποιούνται σε μικρότερα κουτιά από πολυστυρένιο και έπειτα σε άλλα πλαστικά δοχεία. Σκοπός είναι να δημιουργηθεί ένα είδος μικροπεριβάλλοντος σε αυτά τα ερμητικά κλειστά διάφανα δοχεία. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η ασφαλής αποθήκευσή τους από την υγρασία και άλλους ρυπαντές.
«Η μεγαλύτερη ευθύνη είναι να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα στην ώρα του, να προλάβουμε το χρονοδιάγραμμα και να γίνουν όλα σωστά. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πίεση, καθώς είμαστε εξοικειωμένοι με τα παλιά αντικείμενα», τονίζει ο κ. Καραφωτιάς. Πρόσφατα το έργο των Ελλήνων συντηρητών στο μουσείο της πρωτεύουσας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων παρουσιάστηκε και από τους New York Times. Σύμφωνα με την εφημερίδα, τα νομίσματα αποκτήθηκαν το 2019 από ιδιωτική συλλογή στην Ευρώπη (το μουσείο δεν ανέφερε στην αμερικανική εφημερίδα το όνομα του προηγούμενου κατόχου).
Το νέο μουσείο
Το Μουσείο του Λούβρου στο Αμπου Ντάμπι εγκαινιάστηκε το 2017 στη νήσο Σααντιγιάτ. Είχε προηγηθεί μία δεκαετία νωρίτερα η σύναψη συμφωνίας 30 ετών ανάμεσα στη Γαλλία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για χρήση της εμπορικής ονομασίας του Λούβρου έναντι εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, μια κίνηση πολιτιστικής διπλωματίας. Σχεδιάστηκε από τον βραβευμένο Γάλλο αρχιτέκτονα Ζαν Νουβέλ με σήμα κατατεθέν έναν πελώριο μεταλλικό θόλο, διαμέτρου 180 μέτρων και βάρους 7.500 τόνων (περίπου όσο και ο σκελετός του Πύργου του Αϊφελ), ο οποίος μοιάζει με δίσκο που ίπταται πάνω από τα νερά του Περσικού Κόλπου. Οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν στα 55 κτίρια του μουσείου, εκ των οποίων στα 23 λειτουργούν εκθεσιακοί χώροι, όπως θα έκαναν σε μια μεντίνα, ένα πολεοδομικό συγκρότημα που συναντάται στον ισλαμικό κόσμο και έχει στενούς, δαιδαλώδεις δρόμους. Στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του το μουσείο είχε προσελκύσει πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες– κυρίως τουρίστες από άλλα κράτη.
 |
| Το μουσείο του Λούβρου, στο Αμπου Ντάμπι εγκαινιάστηκε το 2017. Σχεδιάστηκε από τον βραβευμένο Γάλλο αρχιτέκτονα Ζαν Νουβέλ, με σήμα κατατεθέν έναν πελώριο μεταλλικό θώλο, διαμέτρου 180 μ. και βάρους 7.500 τόνων, ο οποίος μοιάζει με δίσκο που ίπταται πάνω από τα νερά του περσικού Κόλπου. |
Η κ. Παπαδημητρίου ξεκίνησε να εργάζεται στο μουσείο τον Ιούνιο του 2018 ως προϊσταμένη τότε της προληπτικής συντήρησης. «Το προφίλ της θέσης που είχε προκηρυχθεί ταίριαζε απόλυτα στην εξειδίκευσή μου στην προληπτική συντήρηση και στο μεταπτυχιακό μου στη Σορβόννη και με τα χρόνια προϋπηρεσίας μου. Ηταν πολύ ελκυστικό το δέλεαρ να μπορέσω να ασκήσω την ειδικότητά μου που είχε και γαλλικό υπόβαθρο σε ένα τόσο σημαντικό μουσείο», λέει. Επειτα από δύο χρόνια παραιτήθηκε από τη μόνιμη θέση και συνεχίζει αυτό το διάστημα ως εξωτερική συνεργάτις για τη συντήρηση των νομισμάτων.
Αντιστοίχως, ο κ. Καραφωτιάς έφυγε από την Ελλάδα το 2016, πραγματοποίησε μεταπτυχιακό στις μουσειακές σπουδές στο πανεπιστήμιο UCL του Κατάρ και τον τελευταίο χρόνο έχει διαδεχθεί την κ. Παπαδημητρίου στη θέση της προληπτικής συντήρησης. «Σίγουρα είναι μια διαφορετική εμπειρία», λέει. «Κυρίως γιατί συνεργαζόμαστε με ανθρώπους από κάθε γωνιά του πλανήτη. Ερχεσαι σε επαφή με διαφορετικούς τρόπους σκέψης και αυτό με ενθουσιάζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο», υπογραμμίζει.
Πηγή: Γ. Παπαδόπουλος, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια