O τάφος μίας ελληνίδας εταίρας ανακαλύφθηκε σε μια σπηλιά κατά τη διάρκεια ανασκαφών στο Ισραήλ

Ο τέλεια διατηρημένος μπρούτζινος καθρέφτης. [Credit: Yoli Schwartz, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων] Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στη Via Hebr...

Ο τέλεια διατηρημένος μπρούτζινος καθρέφτης.
[Credit: Yoli Schwartz, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στη Via Hebron της Ιερουσαλήμ, ανακαλύφθηκε μια ταφική σπηλιά που περιείχε τον τάφο μιας εταίρας, ο οποίος χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. – αρχές του 3ου αιώνα π.Χ.

Σε ανακοίνωση της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων (IAA), τα αποτεφρωμένα λείψανα μιας νεαρής γυναίκας ανακαλύφθηκαν δίπλα σε ένα σπάνιο, άψογα διατηρημένο αναδιπλώμενο καθρέφτη σε μια ταφική σπηλιά στην περιοχή της Ιερουσαλήμ, ένα σπάνιο τεκμήριο από την ελληνιστική περίοδο.

Η έρευνα διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων, υπό την ηγεσία του Δρ. Guy Stiebel από το τμήμα Αρχαιολογίας και Αρχαίας Εγγύς Ανατολής του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ και την αρχαιολόγο της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων, Liat Oz.

Εργασία στο ταφικό σπήλαιο.
 [Credit: Shai Halevi, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Σύμφωνα με τον Δρ. Guy Stiebel: «Αυτή είναι, στην πραγματικότητα, η παλαιότερη απόδειξη στο Ισραήλ για την χρήση αποτέφρωσης στην ελληνιστική περίοδο».

Απανθρακωμένα ανθρώπινα οστά ανακαλύφθηκαν στον ταφικό θάλαμο, τα οποία αναγνωρίστηκαν από τον Δρ. Yossi Nagar, Ανθρωπολόγο της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων ως τα οστά μιας γυναίκας.

Μαζί βρέθηκαν πολλά λυγισμένα σιδερένια καρφιά και προς έκπληξη των αρχαιολόγων, ανακαλύφθηκε ένα ταφικό κτέρισμα δίπλα στα οστά της απανθρακωμένης γυναίκας – ένας σπάνιος τύπος πτυσσόμενου μπρούτζινου κουτιού-καθρέφτη.

«Αυτός είναι μόλις ο δεύτερος καθρέφτης αυτού του τύπου που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα στο Ισραήλ, και συνολικά, μόνο 63 κάτοπτρα αυτού του τύπου είναι γνωστά σε όλο τον ελληνιστικό κόσμο», λέει η Liat Oz, διευθύντρια της ανασκαφής για λογαριασμό της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων. «Η ποιότητα κατασκευής του καθρέφτη είναι τόσο υψηλή που διατηρήθηκε σε άριστη κατάσταση και φαινόταν σαν να κατασκευάστηκε χθες».

Ο Δρ. Guy Stiebel και η Liat Oz με τον σπάνιο καθρέφτη.
[Credit: Yoli Schwartz, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Η γυναίκα πιθανότατα ήταν εταίρα που συνόδευε ανώτερο στρατιωτικό προσωπικό ή ελληνιστικό κυβερνητικό στέλεχος κατά τη διάρκεια των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή πιο πιθανό κατά τη διάρκεια των Πολέμων των Διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου.

Οι αρχαιολόγοι επισημαίνουν ότι η συγκεκριμένη προσφορά, των πτυσσόμενων κιβωτίων-καθρεφτών, έχει τεκμηριωθεί σε τάφους και ναούς στον ελληνιστικό κόσμο και αποτελεί σαφή ένδειξη ενός έμφυλου αντικειμένου, που σχετίζεται με τις Ελληνίδες.

Οι καθρέφτες του κουτιού ήταν συνήθως διακοσμημένοι με υπέροχα ανάγλυφα εξιδανικευμένων γυναικείων μορφών και μορφών θεών – ιδιαίτερα αυτό της Αφροδίτης, της θεάς του έρωτα.

Ο Δρ. Guy Stiebel και η Liat Oz με τον σπάνιο καθρέφτη.
[Credit: Yoli Schwartz, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

«Το πιο σημαντικό ερώτημα που προέκυψε από αυτή την ανακάλυψη ήταν – τι κάνει ο τάφος μιας αρχαίας Ελληνίδας στον αυτοκινητόδρομο που οδηγεί στην Ιερουσαλήμ, μακριά από οποιαδήποτε τοποθεσία ή οικισμό της περιόδου; Ο τάφος μας κέντρισε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον, και υπό το πρίσμα του γεγονότος ότι οι αρχαιολογικές πληροφορίες σχετικά με την Ιερουσαλήμ και τα περίχωρά της στην πρώιμη ελληνιστική περίοδο είναι πολύ σπάνιες», λέει ο Δρ. Stiebel.

Για να λύσουν αυτό το αίνιγμα, οι αρχαιολόγοι είχαν στη διάθεσή τους μια σειρά από μοναδικά δεδομένα που χαρακτήριζαν την ταφή από τη Via Hebron που έριξαν φως σε μια εκπληκτική αφήγηση. Τον σπάνιο και ακριβό πτυσσόμενο καθρέφτη και την αποτέφρωση που είναι πολύ γνωστή στον ελληνικό κόσμο, καθώς και τα σιδερένια καρφιά της ταφής. Συζητώντας το καθεστώς της γυναίκας, οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι ήταν μάλλον μια γυναίκα σύντροφος, εταίρα και όχι σύζυγος, καθώς η τελευταία σπάνια έφευγε από το σπίτι στην αρχαία Ελλάδα, για να μην αναφέρουμε ότι δεν συνόδευαν τους συζύγους τους σε στρατιωτικές εκστρατείες.

Το γεγονός ότι δεν υπήρχε οικισμός κοντά στο ταφικό σπήλαιο, δείχνει φαινομενικά ότι πρόκειται για τον τάφο μίας αρχαίας Ελληνίδας, που συνόδευε ανώτερο στρατιωτικό ή κυβερνητικό αξιωματούχο της ελληνιστικής περιόδου και θάφτηκε στην άκρη του δρόμου.

Αγαλματίδιο από τερακότα γυναίκας που φέρει έναν παρόμοιο καθρέφτη. Μητροπολιτικό Μουσείο, Νέα Υόρκη.
[Credit: Liat Oz, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Οι χάλκινοι καθρέφτες όπως αυτός που βρέθηκε θεωρούνταν ακριβό αντικείμενο πολυτελείας και μπορούσαν να έρθουν στην κατοχή των Ελληνίδων με δύο τρόπους: είτε ως μέρος της προίκας τους ενόψει γάμου, είτε ως δώρο που δίνουν οι άνδρες στις εταίρες τους. Ως τέτοιοι, οι καθρέφτες συμβόλιζαν, μεταξύ άλλων, τη σύνδεση – καθώς και τις στενές σχέσεις μεταξύ των πελατών και των εταίρων. Οι εταίρες αποτελούσαν μέρος ενός αρχαίου ελληνικού κοινωνικού θεσμού, στο πλαίσιο του οποίου οι γυναίκες –όπως, για παράδειγμα, οι μεταγενέστερες Ιάπωνες γκέισες– παρείχαν υπηρεσίες κοινωνικής συνοδείας, και όχι απαραίτητα μόνο, ή κυρίως, ερωτικές υπηρεσίες. Μερικοί από αυτούς έγιναν κοινοί σύζυγοι των ελληνιστών ηγεμόνων καθώς και υψηλόβαθμων στρατηγών και διάσημων διανοουμένων. Οι εταίρες αναφέρονται  στις αρχαίες πηγές και συχνά αποτελούσαν τις μούσες για τα πιο διάσημα έργα γλυπτικής και ζωγραφικής, τα οποία εκτέθηκαν ακόμη και σε ναούς.

Σε μια μελλοντική μελέτη οι αρχαιολόγοι σκοπεύουν να αποκτήσουν πιο ακριβή δεδομένα σχετικά με την προέλευση της παραγωγής του καθρέφτη σε μια προσπάθεια να ρίξουν επιπλέον φως στο ιστορικό της γυναίκας και ίσως ακόμη και στην καταγωγή του ηλικιωμένου ανδρός που συνόδευε.

Πηγή: ArkeoNews, Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων