«Εχω ξαναβρεί χρυσό, αλλά ποτέ σε τέτοιες ποσότητες»

Χρυσός από το ναυάγιο του πορτογαλικού εμπορικού πλοίου που πιστεύεται ότι ήταν το «Espadarte» Θησαυροί και ναυάγια πηγαίνουν χέρι χέρι - αλ...

Χρυσός από το ναυάγιο του πορτογαλικού εμπορικού πλοίου που πιστεύεται ότι ήταν το «Espadarte»

Θησαυροί και ναυάγια πηγαίνουν χέρι χέρι - αλλά ποιά είναι τα πιο μεγαλοπρεπή και ιστορικά σημαντικά αντικείμενα που έχουν ανασυρθεί ποτέ και τι μας απο­καλύπτουν;

Ο διευθυντής της ομάδας που ανακάλυψε το πλοίο του Ερνστ Σάκλετον «Endurance», αρχαιολόγος με ειδίκευση στην υποθαλάσσια έρευ­να, Μένσουν Μπάουντ έχει γράψει νέα κεφάλαια στην παγκόσμια ναυ­τική ιστορία μέσω των αντικειμένων που έχει ανασύρει από τον βυθό και αποκαλύπτει μερικά από τα πιο ση­μαντικά και περίεργα με αφορμή το βιβλίο που κυκλοφόρησε «Θαύματα στον βυθό» και το οποίο συνυπογράφει με τον Μαρκ Φρέρι.

Ο αρχαιολόγος Μένσουν Μπάουντ

Ενα κανόνι που πυροβόλησε στη μάχη του Τραφάλγκαρ 

Το χαμένο κανόνι από το πλοίο του βασιλικού ναυτικού «Αγαμέμνων»

Το πλοίο του βασιλικού ναυτικού «Αγαμέμνων» υπήρξε το αγαπημένο του ναυάρχου Νέλσωνα, με το οποίο πολέμησε yια πρώτη φορά τους Γάλ­λους και εκεί γνώρισε τον έρωτα της ζωής του, τη λαίδη Χάμιλτον. Το πλοίο ήταν παρόν στην Αμερικανική και τn Γαλλική Επανάσταση και στη ναυμα­χία τοu Τραφάλγκαρ. Αργότερα προ­σάραξε στις ακτές τnς Oυρoυγoυάης, ενώ κυνηγούσε έναν στόλο γαλλικών πλοίων. «Μπόρεσαν να διασώσουν όλα τα κανόνια εκτός από ένα. Στα αρχεία υπάρχει μια πολύ σαφής πε­ριyραφή τού πώς έριξαν ένα κατά λάθος στο νερό», λέει ο Μπάουντ. 

Το 1997, βρήκε το χαμένο κανό­νι χρησιμοποιώντας μια συσκευή ηχοεντοπισμού. «Δεν περιμέναμε πραγματικά να το βρούμε. Αλλά ξε­χώριζε: ένα κανόνι του οποίου ήταν ορατή n πλάγια όψη». 

Αφού αφαιρέθηκε η κρούστα διά­βρωσης από το σιδερένιο κανόνι, ήρθε στο φως μια σπάνια ανακάλυψη: ένας αριθμός πάνω στο κανόνι ταίριαζε με μια αρχειακή καταγραφή για ένα κανόνι που είχε δοκιμαστεί και επονε­νεργοποιnθεί επειδή είχε χρησιμοποιηθεί κατά τn διάρκεια της ναυμαχίας του Τραφάλγκαρ. Έτσι, είναι το μόνο γνωστό κανόνι που αποδεδειγμένο χρησιμοποιήθηκε στη διασημότερη ναυμαχία που έχει γίνει ποτέ. 

Μια Βίβλος από το «Endurance» 

Η Βίβλος του Ερνστ Σάκλετον από το ναυάγιο του «Endurance»

Το 1914, ο Ερνστ Σάκλετον και το 27 ατόμων πλήρωμά του ταξίδεψαν με το πλοίο «Endurance» προς την Ανταρκτική, με στόχο να γίνουν οι πρώτοι άνθρωποι που θα διέσχιζαν τn συγκεκριμένη ήπειρο, στην τελευταία μεγάλη αποστολή της εποχής που έχει γίνει γνωστή ως η «ηρωική εποχή» της εξερεύνησης της Ανταρκτικής.

Αφού ήρθαν αντιμέτωποι με παγό­βουνο και με θυελλώδεις ανέμους, το πλοίο παραδόθηκε στους πάγους και το πλήρωμα υποχρεώθηκε να το εγκαταλείψει αφήνοντας στο σκαρί και τα περισσότερα από τα προσω­πικά του αντικείμενα, καθώς στόχος ήταν να φτάσουν στην ξηρά, οπότε μπορούσαν να μεταφέρουν μόνο έναν πολύ μικρό αριθμό προσωπικών αντικειμένων. Ο Σάκλετον έσκισε μερικές σημαντικές σελίδες από τη Βίβλο του για να τις πάρει μαζί του, όπως την αφιέρωση οπό τn βασιλομήτορα, και άφησε το βαρύ βιβλίο πίσω στο χιόνι. 

Ενας βαθιά θρησκευόμενος ψαράς από το πλήρωμα, αν και πιθανότατα δεν μπορούσε να διαβάσει τη Βίβλο, φρόντισε να τη διασώσει επειδή θε­ώρησε ότι θα προκαλούσαν την τύχη τους αν την άφηναν εκεί. Ο Μπάοuντ θεωρεί «θαύμα» το γεγονός ότι το 28 μέλη του πληρώματος επιβίωσαν από το ναυάγιο, όπως και τn διάσω­ση της Βίβλου. 

Το βιβλίο «Wonders in the deep» (Θαύματα στον βυθό) των Μένσουν Μπάουντ και Μαρκ Φρέρι, που κυκλοφορεί από τις εκδ. Simon & Schuster

Ενα αρχαίο χάλκινο κράνος 

Το περίφημο κράνος του Τζίλιο, πριν και μετά την αποκατάστασή του.

Το 1961, δύτες ανακάλυψαν ένα ναυάγιο στα ανοιχτά του νησιού Τζίλιο στην Τοσκάνη. Ενα από τα αντικείμενα που διασώθηκαν ήταν ένα ελληνικό κράνος, φτιαγμένο από ένα ενιαίο φύλλο χαλκού περί το 600 π.Χ., στην ακμή της εποχής των Ετρούσκων. «Φτιάχτηκε χρησιμοποιώντας εξαιρετικές μεταλλουργικές δεξιότητες, τις οποίες απλά δεν θα μπορούσαμε να επαναλάβουμε σήμερα», λέει ο Μπάουντ.

Αγριόχοιροι που επιτίθενται είναι χαραγμένοι στις παραγναθίδες, και πάνω από τα φρύδια είναι χαραγμένο φίδια με ανοιχτά στό­ματα αποτυπωμένα με εξαιρετική λεπτομέρεια. «Αυτό το κράνος είναι το καλύτερο δείγμα του είδους του στον κόσμο», λέει. «Ηταν ένα αυθε­ντικό αντικείμενο πολέμου. Οποιος κι αν ήταν ο ιδιοκτήτης αυτού του κράνους, όπου κι αν πήγαινε στον κόσμο, έστελνε το μήνυμα ότι ήταν σημαντικός, πλούσιος και ισχυρός». Ο Μπάουντ είναι ένας από τους λί­γους ειδικούς που έχουν δει το κρά­νος από κοντά. Ανακαλύφθηκε από έναν γερμανό δύτη, ο οποίος του το έδειξε τη δεκαετία του 1980, λίγα χρόνια πριν πεθάνει. Εκτοτε, «κανείς δεν ξέρει τι έχει απογίνει», παρά τη μακροχρόνια εκστρατεία του ιτα­λικού κράτους ώστε να αντλήσει πληροφορίες σχετικά με την τοπο­θεσία του. «Είναι ένα από το μεγά­λα μυστήρια της αρχαιολογίας: πού βρίσκεται το κράνος του Τζίλιο;».

Χρυσός από πορτογαλικό εμπορικό πλοίο

Χρυσός από το ναυάγιο του πορτογαλικού εμπορικού πλοίου που πιστεύεται ότι ήταν το «Espadarte»

Το 1554, το «Espadarte», μια πορτο­γαλική κοράκα (μεγάλο ιστιοφόρο), επέστρεφε από ένα ταξίδι στην Ιν­δία όταν έσπασε το κατάρτι του και βυθίστηκε κοντά στο φρούριο Αγιος Σεβαστιανός της Μοζαμβίκnς. Το 2001, ο Μπάουντ και η ομάδα του ανακάλυψαν ένα πλοίο που πιστεύ­εται ότι ήταν το «Espadarte». Οι θη­σαυροί που ανακάλυψαν κοντά στο ναυάγιο περιελάμβαναν μπαχαρικά (πιπέρι, γαρίφαλο, μοσχοκάρυδο και μαστίχα), κοχύλια καουρί (που χρησι­μοποιούνταν ως ανταλλακτικό μέσο σε μέρη της Αφρικής), πορσελάνη από την εποχή της δυναστείας των Μινγκ του 16oυ αιώνα και περίπου 50 κιλά χρυσό. «Εχω ξαναβρεί χρυσό, αλλά ποτέ σε τέτοιες ποσότητες: με­γάλες πλάκες, καθώς και σπασμένες χρυσές αλυσίδες και χρυσά κοσμή­ματα», λέει ο Μπάοuντ. «Το εμπόριο χρυσού ήταν θεμελιώδες για την επέκταση του διεθνούς εμπορίου- ήταν το διεθνές νόμισμα της εποχής -και οι Πορτογάλοι ήταν από τους πρώ­τους Ευρωπαίους που διέσχισαν την Αφρική. Προσπαθούσαν να βρουν τον θαλάσσιο Δρόμο του Μεταξιού». 

Είναι πιθανό ο χρυσός να είχε ανταλλαχθεί από τους Πορτογάλους με ασήμι στην Ανατολή, όπου το ασήμι ήταν πιο πολύτιμο από τον χρυσό. «Δεν γνωρίζουμε. Αλλά η αγοραστική δύναμη αυτής της πο­σότητας χρυσού θα ήταν τεράστια. Κάποιος υπέστη μεγάλη οικονομική ζημιά όταν βυθίστnκε αυτό το πλοίο, αυτό είναι βέβαιο». 

Πηγή: Μ. Αδαμοπούλου, Τα Νέα