Το DNA ενός βρέφους της Εποχής των Παγετώνων ηλικίας 17.000 ετών αποκαλύπτει ότι είχε σκούρο δέρμα και μπλε μάτια

Ο σκελετός του μωρού όταν ανακαλύφθηκε στο σπήλαιο Grotta delle Mura το 1998. [Credit: Φωτογραφία του Mauro Calattini, Owen Alexander Higgin...

Ο σκελετός του μωρού όταν ανακαλύφθηκε στο σπήλαιο Grotta delle Mura το 1998. [Credit: Φωτογραφία του Mauro Calattini, Owen Alexander Higgins et al. Nature Communications, 2024, CC BY-NC-ND 4.0]

Τα καλοδιατηρημένα λείψανα ενός αγοριού που πέθανε πριν από 17.000 χρόνια στη σημερινή Ιταλία αποκαλύπτουν ότι είχε μπλε μάτια, σκούρο δέρμα και σγουρά μαλλιά.

Οι επιστήμονες ξετύλιξαν το ιστορικό ενός μωρού της Eποχής των Παγετώνων που έζησε στη νότια Ιταλία πριν από περίπου 17.000 χρόνια, αποκαλύπτοντας ότι το παιδί πιθανότατα πέθανε από καρδιοπάθεια.

Τα μικροσκοπικά λείψανα του μικρού έδειξαν επίσης ενδείξεις κακής ανάπτυξης και ενδογαμίας, ενώ μια ανάλυση DNA αποκάλυψε ότι το παιδί ήταν αρσενικό και πιθανότατα είχε μπλε μάτια, σκούρο δέρμα και σγουρά σκούρα καστανά έως σχεδόν μαύρα μαλλιά, σύμφωνα με νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου στο περιοδικό Nature Communications.

Ο Mauro Calattini, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Σιένα και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, βρήκε τον τάφο του παιδιού το 1998 κατά τη διάρκεια ανασκαφών στο σπήλαιο Grotta delle Mura στο Monopoli, μια πόλη στη νοτιοανατολική περιοχή της Απουλίας. Η ταφή ήταν καλυμμένη από δύο βραχώδεις πλάκες και περιείχε καλά διατηρημένα και άθικτα σκελετικά υπολείμματα του μωρού. Δεν υπήρχαν κτερίσματα και ήταν η μόνη ταφή που βρέθηκε στο σπήλαιο.

Είναι σπάνιο να βρει κανείς τα καλοδιατηρημένα λείψανα ενός μωρού που έζησε λίγο μετά την Τελευταία Παγετωνική Περίοδο πριν από 20.000 χρόνια, όταν τα στρώματα πάγου είχαν τη μεγαλύτερη έκταση. Μέρη όπως η νότια Ιταλία ήταν ελαφρώς θερμότερα από άλλα μέρη της ηπειρωτικής Ευρώπης εκείνη την εποχή και πιθανότατα παρείχαν καταφύγιο στους ανθρώπους που έθαψαν το αγοράκι.

Η ανάλυση του σκελετού αποκάλυψε ότι το παιδί πέθανε όταν ήταν περίπου 1 έτους και 4 μηνών. Τα δόντια του παιδιού έδειχναν έως και εννέα έντονες γραμμές, ή σημάδια φυσιολογικών κακουχιών, υποδεικνύοντας ότι βίωσε μια δύσκολη ζωή, ακόμη και όταν μεγάλωνε στη μήτρα.

Η ανάλυση των δοντιών του βρέφους από τους ερευνητές έδωσε πληροφορίες για τη σύντομη ζωή του αγοριού, καθώς και για τη μητέρα του. [Credit: Nature Communications]

«Η λεπτομερής ανάλυση των δοντιών του βρέφους μας επέτρεψε να συμπεράνουμε την υγεία και το άγχος που βίωσε το παιδί κατά τη βρεφική ηλικία και/ή η μητέρα του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης - κάτι που σπάνια έχουμε την ευκαιρία να διερευνήσουμε με τέτοια ακρίβεια», δήλωσαν στο Live Science οι συν-συγγραφείς της μελέτης Owen Alexander Higgins, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, και Alessandra Modi, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας.

Ορισμένες από τις δυσκολίες, ιδίως οι προγεννητικές, μπορεί να προέρχονται από τη μητέρα του παιδιού. Η ομάδα εξέτασε τα ισότοπα στο σμάλτο των δοντιών του αγοριού. Τα ισότοπα από το πόσιμο νερό και τη διατροφή καταλήγουν στα δόντια ενός αναπτυσσόμενου ατόμου, γεγονός που παρέχει ενδείξεις για το πού ζούσε. «Η ανάλυση ισοτόπων στροντίου αποκάλυψε περαιτέρω ότι η μητέρα παρέμεινε στην τοπική περιοχή κατά την τελευταία περίοδο της εγκυμοσύνης της», δήλωσαν οι Higgins και Modi. Η μειωμένη μετακίνηση της μητέρας μπορεί να οφειλόταν σε κακή υγεία, η οποία με τη σειρά της μπορεί να επηρέασε και το έμβρυό της, δήλωσαν οι ερευνητές.

Η ανάλυση DNA αποκάλυψε επίσης ότι το μωρό έφερε μεταλλάξεις σε δύο γονίδια - TNNT2 και MYBPC3 - που εμπλέκονται στην παραγωγή πρωτεϊνών του καρδιακού μυός. Αυτές οι μεταλλάξεις οδηγούν συχνά σε υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, μια σε μεγάλο βαθμό γενετική πάθηση που κάνει τα τοιχώματα της αριστερής κοιλίας να πυκνώνουν και να σκληραίνουν με την πάροδο του χρόνου, πράγμα που σημαίνει ότι η καρδιά δεν μπορεί να λάβει ή να αντλήσει αρκετό αίμα με κάθε καρδιακό παλμό. Αυτό μπορεί να συνέβαλε στον πρόωρο θάνατο του αγοριού, δήλωσαν οι ερευνητές.

Το αγόρι είχε γενετική συγγένεια με μια ομάδα κυνηγών-συλλεκτών της εποχής των παγετώνων που καταγόταν από μια προγονική ομάδα που ονομάζεται σύμπλεγμα Villabruna, όπως έδειξε επίσης η ανάλυση DNA. Η παρουσία των προγόνων της Villabruna πριν από 17.000 χρόνια σήμαινε ότι για πρώτη φορά οι ερευνητές γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι τέτοιες ομάδες υπήρχαν στην ιταλική χερσόνησο ακόμη και πριν από το τέλος της Εποχής των Παγετώνων. Το αγόρι πιθανότατα ανήκε σε μια μικρή προγονική ομάδα που τελικά κατοίκησε τη Σικελία και τη νότια Ιταλία, δήλωσαν οι ερευνητές. Δεδομένου ότι η ομάδα ήταν μικρή, η ενδογαμία δεν ήταν ασυνήθιστη, όπως αποδεικνύεται από τους γονείς του αγοριού.

«Η ανάλυση του πυρηνικού γονιδιώματος υποδηλώνει υψηλό βαθμό συγγένειας μεταξύ των γονέων, οι οποίοι ήταν πιθανότατα πρώτα ξαδέρφια», δήλωσαν οι Higgins και Modi. Αν και η ενδογαμία δεν ήταν ευρέως διαδεδομένη στους περισσότερους παλαιολιθικούς ανθρώπους, το μικρό μέγεθος της ομάδας σε συνδυασμό με την απομόνωση την καθιστούσε αρκετά συχνή στους κυνηγούς-συλλέκτες της νότιας Ιταλίας, από όπου καταγόταν το αγόρι, πρόσθεσαν.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Higgins, O.A., Modi, A., Cannariato, C. et al. Life history and ancestry of the late Upper Palaeolithic infant from Grotta delle Mura, Italy. Nat Commun 15, 8248 (2024). https://doi.org/10.1038/s41467-024-51150-x

Πηγή: S. Sagar, Live Science, Smithsonian Magazine