Ανακαλύφθηκε πώς λειτουργούσαν οι «σφυρίχτρες θανάτου» των Αζτέκων

Το σώμα σε σχήμα κρανίου της «σφυρίχτρας θανάτου» των Αζτέκων μπορεί να αντιπροσωπεύει τον Mictlantecuhtli, τον Άρχοντα του Κάτω Κόσμου των ...

Το σώμα σε σχήμα κρανίου της «σφυρίχτρας θανάτου» των Αζτέκων μπορεί να αντιπροσωπεύει τον Mictlantecuhtli, τον Άρχοντα του Κάτω Κόσμου των Αζτέκων. [Credit: Sascha Frühholz / UZH]

Σαρώσεις εγκεφάλου σύγχρονων ακροατών δείχνουν ότι οι σφυρίχτρες των Αζτέκων ακούγονται σαν ανθρώπινες κραυγές, οι οποίες μπορεί να προετοίμαζαν τα θύματα της θυσίας για το ταξίδι τους στον Kάτω Kόσμο.

Η λεγόμενη «σφυρίχτρα θανάτου» των Αζτέκων είναι ένα όργανο που διακρίνεται για την παραγωγή ενός ανατριχιαστικού ήχου, συγκρίσιμου με την κραυγή ενός ανθρώπου, και έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για τις πιθανές τελετουργικές χρήσεις του και τις ψυχολογικές επιδράσεις του στους ακροατές. 

Κατά τη διάρκεια της μελέτης, η ομάδα έπαιζε τον ήχο της σφυρίχτρας ενώ παρακολουθούσε την εγκεφαλική δραστηριότητα των ακροατών. Τα τελετουργικά σφυρίγματα των Αζτέκων παρήγαγαν μια «κραυγή» που προκαλούσε σύγχυση στον εγκέφαλο, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Τα αντικείμενα χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια ανθρωποθυσιών και μπορεί να προετοίμαζαν τα θύματα για την υποτιθέμενη κάθοδό τους στη Mictlān (Μίκτλαν), τον Κάτω Κόσμο των Αζτέκων.

Άλλο ένα δείγμα σφυρίχτρας θανάτου των Αζτέκων.
[Credit: Claudia Orbroki / UZH]

Οι Αζτέκοι δημιούργησαν τις μικρές σφυρίχτρες σε σχήμα κρανίου μήκους 3 έως 5 εκατοστών από πηλό, πιθανώς για να αναπαραστήσουν τον Mictlantecuhtli, τον Αζτέκο άρχοντα του Κάτω Κόσμου.

Οι σφυρίχτρες με κρανίο «προκαλούν μεσαίου επιπέδου αντιδράσεις επείγουσας ανάγκης στους ακροατές» και πολλοί ακροατές είπαν ότι ο ήχος μοιάζει με «κραυγή», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο επικεφαλής της μελέτης Sascha Frühholz, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τις σφυρίχτρες από τους τάφους ανθρώπων που θεωρούσαν θύματα θυσίας. «Οι σφυρίχτρες έχουν μια μοναδική κατασκευή και δεν γνωρίζουμε κανένα συγκρίσιμο μουσικό όργανο από άλλους προκολομβιανούς πολιτισμούς», δήλωσε ο Frühholz.

Στη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στις 11 Νοεμβρίου στο περιοδικό Communications Psychology, ο Frühholz και οι συνεργάτες του επιστράτευσαν 70 άτομα για να ακούσουν περισσότερα από 2.500 δείγματα ήχου από σφυρίχτρες κρανίου.

Σφυρίχτρα θανάτου των Αζτέκων με σπασμένο στέλεχος. 
[Credit: Claudia Orbroki / UZH]

Τρεις από τις σφυρίχτρες που χρησιμοποίησαν ήταν σύγχρονες αναπαραγωγές και οι άλλες δύο ήταν σφυρίχτρες που βρέθηκαν στην τοποθεσία Tlatelolco των Αζτέκων, κοντά στην πρωτεύουσα των Αζτέκων Tenochtitlán, στο σημερινό Μεξικό.

Όλες οι σφυρίχτρες έκαναν «μια τσιριχτή, διαπεραστική και σαν κραυγή ποιότητα ήχου όταν παίζονταν με έντονη πίεση αέρα», έγραψε η ομάδα στη μελέτη.

Ακούστε την αναπαραγωγή των ήχων εδώ και εδώ.

Οι ερευνητές κατέγραψαν επίσης τους εγκεφάλους των ακροατών για να εντοπίσουν ποιες περιοχές ανταποκρίθηκαν στους ήχους.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το σφύριγμα θανάτου ενεργοποίησε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με συναισθηματικές αντιδράσεις και με τον εντοπισμό συμβολικού νοήματος. Επομένως, οι κοινότητες των Αζτέκων μπορεί να χρησιμοποιούσαν τους τρομακτικούς ήχους σε συγκεκριμένα τελετουργικά πλαίσια, όπως τελετές που αφορούσαν το θάνατο.

«Οι σφυρίχτρες κρανίου μπορεί να χρησιμοποιούνταν για να τρομάξουν την ανθρώπινη θυσία ή το τελετουργικό κοινό», έγραψαν οι ερευνητές. Ωστόσο, υπάρχουν περιορισμοί στη μελέτη που θα μπορούσαν να ωφεληθούν από περαιτέρω έρευνα, σημείωσαν.

«Δυστυχώς, δεν μπορέσαμε να πραγματοποιήσουμε τα ψυχολογικά και νευροεπιστημονικά μας πειράματα με ανθρώπους από αρχαίους πολιτισμούς των Αζτέκων. Αλλά οι βασικοί μηχανισμοί της συναισθηματικής αντίδρασης σε τρομακτικούς ήχους είναι κοινοί για τους ανθρώπους από όλα τα ιστορικά πλαίσια», δήλωσε ο Frühholz.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Frühholz S, Rodriguez P, Bonard M, Steiner F, Bobin M (2024), Psychoacoustic and archeoacoustic nature of ancient Aztec skull whistles. Communications Psychology. 11 November 2024. DOI:doi.org/10.1038/s44271-024-00157-7

Πηγή: Live Science, LBV Magazine