Νέα στοιχεία DNA ξαναγράφουν τις μέχρι τώρα γνωστές ιστορίες που λέγονταν για τους κατοίκους της αρχαίας Πομπηίας

Όταν μια ηφαιστειακή έκρηξη έθαψε την αρχαία πόλη της Πομπηίας, οι τελευταίες απελπισμένες στιγμές των κατοίκων της διατηρήθηκαν για αιώνες ...

Όταν μια ηφαιστειακή έκρηξη έθαψε την αρχαία πόλη της Πομπηίας, οι τελευταίες απελπισμένες στιγμές των κατοίκων της διατηρήθηκαν για αιώνες στην πέτρα.

Οι παρατηρητές διακρίνουν ιστορίες στα γύψινα εκμαγεία που φτιάχτηκαν αργότερα από τα σώματά τους, όπως μια μητέρα που κρατάει ένα παιδί και δύο γυναίκες που αγκαλιάζονται καθώς πεθαίνουν.

Αλλά νέα στοιχεία DNA δείχνουν ότι τα πράγματα δεν ήταν όπως φαίνονται – και αυτές οι νέες ερμηνείες προέρχονται από την εξέταση του αρχαίου κόσμου με τα σύγχρονα μάτια.

«Καταφέραμε να διαψεύσουμε ή να αμφισβητήσουμε κάποιες από τις προηγούμενες αφηγήσεις που βασίζονταν στο πώς αυτά τα άτομα βρέθηκαν κατά κάποιο τρόπο σε σχέση μεταξύ τους», δήλωσε η Αλίσα Μίτνικ του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Max Planck στη Γερμανία. «Αυτό ανοίγει διαφορετικές ερμηνείες για το ποιοι μπορεί να ήταν αυτοί οι άνθρωποι».

Τα εκμαγεία των σωμάτων δύο ενηλίκων και δύο παιδιών που πέθαναν σε αυτό που σήμερα ονομάζεται συμβατικά «Οικία του χρυσού βραχιολιού» στην Πομπηία. Μια νέα ανάλυση DNA δείχνει ότι οι τέσσερις αυτοί άνθρωποι δεν έχουν γενετική συγγένεια μεταξύ τους. [Credit: Αρχαιολογικό Πάρκο της Πομπηίας]

Η Μίτνικ και οι συνάδελφοί της ανακάλυψαν ότι το άτομο που θεωρήθηκε ότι ήταν μητέρα, ήταν στην πραγματικότητα ένας άνδρας που δεν είχε σχέση με το παιδί. Και τουλάχιστον ένα από τα δύο άτομα που ήταν αγκαλιασμένα – για καιρό θεωρούσαν ότι ήταν δύο αδελφές ή μητέρα και κόρη – ήταν άνδρας. Η έρευνά τους δημοσιεύθηκε την Πέμπτη στο περιοδικό Current Biology.

Η ομάδα, στην οποία συμμετέχουν επίσης επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας στην Ιταλία, βασίστηκε σε γενετικό υλικό που διατηρείται εδώ και σχεδόν δύο χιλιετίες. Μετά την έκρηξη του Βεζούβιου και την καταστροφή της ρωμαϊκής πόλης το 79 μ.Χ., τα σώματα που θάφτηκαν στη λάσπη και τη στάχτη τελικά αποσυντέθηκαν, αφήνοντας χώρους εκεί όπου βρίσκονταν. Από τα κενά αυτά δημιουργήθηκαν εκμαγεία στα τέλη του 1800.

Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν σε 14 εκμαγεία υπό αποκατάσταση, εξάγοντας DNA από τα κατακερματισμένα σκελετικά υπολείμματα που αναμείχθηκαν με αυτά. Ήλπιζαν να προσδιορίσουν το φύλο, την καταγωγή και τις γενετικές σχέσεις μεταξύ των θυμάτων.

Τα εκμαγεία δύο ανθρώπων που πέθαναν πριν από περίπου 2.000 χρόνια στην «Οικία του Cryptoporticus» στην Πομπηία. Μια νέα ανάλυση DNA διαπίστωσε ότι το ένα άτομο ήταν βιολογικά αρσενικό, αλλά το φύλο του άλλου δεν μπορούσε να προσδιοριστεί. [Credit: Αρχαιολογικό Πάρκο της Πομπηίας]

Υπήρξαν αρκετές εκπλήξεις στην «Οικία του χρυσού βραχιολιού», την κατοικία όπου βρέθηκαν η υποτιθέμενη μητέρα και το παιδί. Ο ενήλικας φορούσε ένα περίτεχνο κόσμημα, από το οποίο πήρε το όνομα του το σπίτι, ενισχύοντας την εντύπωση ότι το θύμα ήταν γυναίκα. Σε κοντινή απόσταση βρίσκονταν τα πτώματα ενός άλλου ενήλικα και ενός παιδιού που θεωρήθηκε ότι ήταν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Τα στοιχεία DNA έδειξαν ότι οι τέσσερις ήταν άνδρες και δεν είχαν καμία σχέση μεταξύ τους, δείχνοντας ξεκάθαρα ότι «η ιστορία που για πολύ καιρό αναπτύχθηκε γύρω από αυτά τα άτομα ήταν λανθασμένη», δήλωσε η Μίτνικ.

Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν επίσης ότι οι κάτοικοι της Πομπηίας προέρχονταν από διαφορετικά υπόβαθρα, αλλά κυρίως από μετανάστες της ανατολικής Μεσογείου – γεγονός που αναδεικνύει ένα ευρύ μοτίβο μετακινήσεων και πολιτιστικών ανταλλαγών στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η Πομπηία απέχει περίπου 241 χιλιόμετρα από τη Ρώμη.

Το εκμαγείο ενός ατόμου που πέθανε στη Βίλα των μυστηρίων στην Πομπηία το 79 μ.Χ. [Credit: Αρχαιολογικό Πάρκο της Πομπηίας]

Η μελέτη βασίζεται σε έρευνα του 2022, όταν οι επιστήμονες αλληλούχισαν για πρώτη φορά το γονιδίωμα ενός θύματος της Πομπηίας και επιβεβαίωσαν τη δυνατότητα ανάκτησης αρχαίου DNA από τα ανθρώπινα λείψανα που εξακολουθούν να υπάρχουν.

«Έχουν καλύτερη εικόνα για το τι συμβαίνει στην Πομπηΐα, επειδή ανέλυσαν διαφορετικά δείγματα», δήλωσε ο Γκαμπριέλε Σκοράνο του Πανεπιστημίου Tor Vergata της Ρώμης, συν-συγγραφέας εκείνης της έρευνας που δεν συμμετείχε στην παρούσα μελέτη. «Στην πραγματικότητα είχαμε ένα γονιδίωμα, ένα δείγμα, μια λήψη».

«Αν και πολλά πρέπει να μάθουμε ακόμη», είπε ο Σκοράνο, «τέτοιες γενετικές πινελιές ζωγραφίζουν σιγά σιγά μια πιο αληθινή εικόνα για το πώς ζούσαν οι άνθρωποι στο μακρινό παρελθόν».

«O λανθασμένος προσδιορισμός του φύλου δεν είναι ασυνήθιστος στην αρχαιολογία», δήλωσε στο Live Science ο Carles Lalueza-Fox, βιολόγος στο Ινστιτούτο Εξελικτικής Βιολογίας (CSIC-UPF) στη Βαρκελώνη, ο οποίος ειδικεύεται στη μελέτη του αρχαίου DNA αλλά δεν συμμετείχε στη μελέτη.

«Φυσικά βλέπουμε το παρελθόν με τα πολιτισμικά μάτια του παρόντος και αυτή η άποψη είναι μερικές φορές διαστρεβλωμένη- για μένα η ανακάλυψη ενός άνδρα με ένα χρυσό βραχιόλι που προσπαθεί να σώσει ένα άσχετο παιδί είναι πιο ενδιαφέρουσα και πολιτισμικά πολύπλοκη από το να υποθέσουμε ότι πρόκειται για μια μητέρα και το παιδί της», δήλωσε ο Lalueza-Fox.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Elena Pilli, Stefania Vai, Victoria C. Moses, David Caramelli, David Reich, Alissa Mittnik, Ancient DNA challenges prevailing interpretations of the Pompeii plaster casts, Current Biology, DOI: 10.1016/j.cub.2024.10.007

Πηγή: ErtNews, Live Science