Κάθε πρωτοχρονιά, εκατομμύρια άνθρωποι θέτουν στόχους για το νέο έτος που ανοίγεται μπροστά τους: να γυμνάζονται περισσότερο, να ξοδεύουν λι...
Κάθε πρωτοχρονιά, εκατομμύρια άνθρωποι θέτουν στόχους για το νέο έτος που ανοίγεται μπροστά τους: να γυμνάζονται περισσότερο, να ξοδεύουν λιγότερα χρήματα και να περνούν περισσότερο χρόνο με τα αγαπημένα τους πρόσωπα, είναι μερικά από τα πιο διαδεδομένα παραδείγματα.
Παρότι αυτή η παράδοση φαντάζει σύγχρονη, οι ρίζες της είναι βαθύτατες και αρχαίες και η συνήθεια της λήψης «πρωτοχρονιάτικων αποφάσεων», χρονολογείται εδώ και σχεδόν 4.000 χρόνια, προερχόμενη από πολιτισμούς που χαρακτήριζαν τη νέα χρονιά ως περίοδο ανανέωσης και περισυλλογής.
«Η επιθυμία για μια νέα αρχή είναι μια ανθρώπινη παρόρμηση», σχολιάζει η Κάντιντα Μος, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ με ειδίκευση στην αρχαία ιστορία και τις πρώιμες περιόδους του χριστιανισμού.
Από τους όρκους που έδιναν οι Βαβυλώνιοι βασιλιάδες μέχρι τις προσωπικές υποσχέσεις του σήμερα, η πρακτική μπορεί να έχει εξελιχθεί, ιδίως με την διάδοση των social media, αλλά ο πυρήνας της παραμένει εντυπωσιακά οικείος: το καλωσόρισμα ενός νέου έτους συνοδεύεται συχνά από την ελπίδα να γίνουμε καλύτεροι.
Οι αρχαίες ρίζες των resolutions
Οι Βαβυλώνιοι ήταν από τους πρώτους πολιτισμούς που υποδέχονταν την έναρξη του νέου έτους με γιορτές και τελετουργίες. «Υπάρχουν πολλά γραπτά τεκμήρια για τις γιορτές της Πρωτοχρονιάς στην αρχαία Βαβυλωνία, τη Συρία και άλλα μέρη της Μεσοποταμίας που συνδέονται με την έννοια της έναρξης του νέου έτους», εξηγεί στο National Geographic ο καθηγητής γλωσσών και πολιτισμών της Εγγύς Ανατολής στο Πανεπιστήμιο του Yale, Εκχαρτ Φραμ.
Στην αρχαιότητα, αυτές οι γιορτές ήταν βέβαια συχνά συνδεδεμένες με την Ανοιξη και την εαρινή ισημερία, και επικεντρώνονταν στην έκφραση ευγνωμοσύνης προς τους θεούς από τους οποίους ζητούσαν πλούσια συγκομιδή, και όχι στη λήψη αποφάσεων, λέει ο Φραμ.
Η τήρηση των όρκων που έδιναν εκείνη την περίοδο θεωρείτο σημαντική, αφού πίστευαν πως η εκπλήρωσή τους θα εξασφάλιζε τη θεϊκή εύνοια για το επόμενο έτος, ενώ αντίθετα η αθέτησή τους θεωρούσαν πως εγκυμονούσε την οργή των θεών.
Το πρώτο… resolution της Ιστορίας
Κατά την ύστερη περίοδο της πρώτης χιλιετίες π.Χ., ένας Βαβυλώνιος βασιλιάς φαίνεται πως υποσχέθηκε δημόσια να γίνει καλύτερος κυβερνήτης με τη νέα χρονιά. Αυτή η δέσμευση δεν ήταν απλώς ένας προσωπικός προβληματισμός αλλά μια δημόσια υπόσχεση.
Μελετητές συζητούν αν το γεγονός αυτό συνέβη πράγματι ή κατά πόσο η αφήγηση έχει αλλοιωθεί. Παρ’ όλα αυτά, η ιστορία αυτή φαίνεται πως έθεσε τις βάσεις για αυτό που σήμερα γνωρίζουμε ως αποφάσεις της Πρωτοχρονιάς.
Λαμβάνοντας τη σκυτάλη από τους Βαβυλώνιους, οι Ρωμαίοι παγίωσαν την 1η Ιανουαρίου ως την αρχή του νέου έτους. Οπως και οι Βαβυλώνιοι, οι Ρωμαίοι υποδέχονταν το νέο έτος με γιορτές και τελετουργίες, ενσωμάτωσαν στοιχεία ανανέωσης, όπως τελετές εξαγνισμού. «Αυτές οι παραδόσεις επικεντρώνονταν στο να ξεκινήσει η χρονιά “σωστά”: να καθαριστούν τα σπίτια, να γεμίσει το ντουλάπι, να εξοφληθούν τα χρέη και να επιστραφούν τα δανεισμένα αντικείμενα», λέει η Μος.
Παλιοί στόχοι, νέο πλαίσιο
Αιώνες αργότερα, η παράδοση αυτή πέρασε στις αντίπερα ακτές του Ατλαντικού, με τους αποίκους της Αμερικής όπου οι πουριτανοί πιστοί υιοθέτησαν την «ενδοσκόπηση» έναντι του γλεντιού. «Υπήρχε η επιθυμία να αποφευχθεί η ακολασία και να προβληματιστούν για τα περασμένα και τα επόμενα χρόνια. Αυτή η περίοδος σηματοδότησε την εμφάνιση των πρωτοχρονιάτικων αποφάσεων με τη σύγχρονη έννοια», λέει η Μος.
Η Αλέξις ΜακΚρόσεν, καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Σάουδερν Μέθοντιστ, λέει ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ήταν σύνηθες στις εκκλησίες ένα συναφές κήρυγμα, το οποίο γινόταν την πρώτη Κυριακή του έτους.
Αυτά τα κηρύγματα (συμπεριλαμβανομένου ενός διάσημου από τον Τόμας Φόξκροφτ το 1724) συχνά τόνιζαν ότι ο χρόνος είναι φευγαλέος και ότι οι εκκλησιαζόμενοι θα πρέπει να γίνουν καλύτεροι υπηρέτες του Θεού.
Τα ημερολόγια των αποίκων της Αμερικής αποκαλύπτουν άτομα που δεσμεύονταν να νικήσουν την αμαρτία ή να απέχουν από το αλκοόλ, χρησιμοποιώντας συχνά φράσεις όπως «Αποφασίζω για τον εαυτό μου» ή «Είμαι αποφασισμένος να κάνω», λέει η ΜακΚρόσεν.
Ο θεολόγος της Νέας Αγγλίας Τζόναθαν Εντουαρντς είχε αποτυπώσει το συγκεκριμένο «πνεύμα εσωστρέφειας», γράφοντας 70 resolutions επί σειρά ετών, μεταξύ των οποίων ήταν υποσχέσεις όπως: «δεν θα μιλώ άσχημα για κανέναν» και «θα σταματήσω το κουτσομπολιό».
Μέχρι τον 19ο αιώνα, οι πρωτοχρονιάτικες αποφάσεις είχαν υπερβεί τις χριστιανικές τους καταβολές. «Σήμερα, οι αποφάσεις είναι σε μεγάλο βαθμό κοσμικές, αντανακλώντας την ευρύτερη εκκοσμίκευση της κοινωνίας», λέει η Μος.
Η παράδοση συνεχίζεται
Αρθρα εφημερίδων καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1900 δείχνουν πόσο λίγο έχουν αλλάξει οι αποφάσεις που παίρνουν οι άνθρωποι για το νέο έτος με την πάροδο του χρόνου. Σε ένα άρθρο για την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1912 στην εφημερίδα The Sacramento Star αναφέρεται ότι οι αποφάσεις της Πρωτοχρονιάς είναι μια στιγμή για να κόψουν οι αναγνώστες τις κακές συνήθειες.
Το 1938, η εφημερίδα Miami Daily News ενθάρρυνε τις αναγνώστριες να κάνουν «διαχειρίσιμα» resolutions, προειδοποιώντας πως οι μεγάλες υποσχέσεις είναι τόσο εύθραυστες «όσο τα στολίδια του χριστουγεννιάτικου δέντρου, οι γαμήλιοι όρκοι ή οι προεκλογικές υποσχέσεις».
Η ιδέα ότι οι αποφάσεις της Πρωτοχρονιάς δεν τηρούνται, έχει επίσης καταγραφεί επαρκώς από εκείνα τα χρόνια. Αρθρο που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα Fort Myers News-Press στις 30 Δεκεμβρίου 1937, παρουσίαζε ψυχολόγους που έλεγαν ότι οι αποφάσεις που παίρνουμε την Πρωτοχρονιά για το νέο έτος, συνήθως δεν εκπληρώνονται. Ισως γι’ αυτό, μόνο 3 στους 10 Αμερικανούς αναφέρουν πλέον ότι θα πάρουν τέτοιες αποφάσεις για το 2025, ενώ στα social media η συνήθεια γίνεται συχνά αφορμή για χιουμοριστικές αναρτήσεις.
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια